De wandeling.
Iets meer dan een jaar geleden stapten we al van Sainte-Cécile naar Herbeumont (zie de bijdrage van 6 juni 2023) en toen kozen we om gemeenschappelijk met GR 161 naar Herbeumont te stappen. Maar eigenlijk kun je ook langs een alternatieve weg van Herbeumont naar Mortehan stappen. Wij zochten daarom vandaag aansluiting met dit traject langs o.m. het uitzichtpunt op Le Tombeau du Chevalier. In wezen zou dit bijna uitsluitend een bostocht kunnen zijn, maar net toen we - zoals we achteraf van elkaar vernamen - aan het denken waren dat dit wel eens de eerste 9.5/10 of zelfs 10 sinds lang zou kunnen worden - werden we geconfronteerd met een 4 km lange, verharde weg die als een akelige kwetsuur door het Bois de Sainte-Cécile liep en die niet eens autovrij was. Maar we wilden toch alles wat daar voor en achter correct waarderen en dus werd het uiteindelijk toch nog 16/20. Tenslotte verliep 53% van de bijna 11 km lange tocht langs soms ruige boswegen en -paden en dat door een gebied dat misschien wel tot de meest ongeschonden van België behoort.

Foto's en kaartje.

Tombe du Chevalier, het Graf van de Ridder, waar de Semois precies even de weg kwijt was.

Bois de Sainte-Cécile.

Het weer.
Tamelijk warm (24 à 25°), op wat cumulus na helder en erg rustig.

De stafkaarten.
67/3-4 Herbeumont (2021)

Hoe we er geraakten.
Eigenlijk is de voorbereiding zich op een nogal eigenaardige, onverwachte wijze ontwikkeld. Oorspronkelijk was het de bedoeling om naar Florenville te reizen, met de nodige reserve, want het kon o.a. verkeerd gaan in Libramont (met de aansluiting van de IC op de L-trein) en in Florenville, waar een aansluiting van 8 minuten op een bus die maar om de 2uur rijdt, ook voor wat kopzorgen kon zorgen. En dus kozen we om een uur reserve in te bouwen, dat ons ofwel in Libramont, ofwel in Florenville van pas zou kunnen komen. Laat ons dat maar plan A noemen.
Toen dat helemaal op punt leek te staan, had ik toch het goede idee om de TEC-planner aan het werk te zetten en die toverde ons plan B voor, dat ons toeliet om geen uur tijd te verliezen, nog altijd met plan A in het achterhoofd. Dat hield wel een overstap in Herbeumont van de nieuwe lijn 48 uit Bertrix op de net iets oudere toeristische lijn V1 in.

Een beetje geschiedenis.
Als je wat oppervlakkig in oude spoorboekjes snuffelt, zou je nogal snel kunnen besluiten dat Mortehan niet echt te klagen had over zijn OV-bediening. Maar… Cugnon-Mortehan mag dan wel een station geweest zijn op spoorlijn 163A Bertrix - Muno en de bussen die de treinen moesten vervangen na de stopzetting van de reizigersdienst bedienden ook Mortehan, van trein noch van bus kon het dorp Mortehan veel soelaas verwachten. Want de Tunnel de Linglé verhinderde een min of meer gepaste bediening. Deze ongelooflijke website maakt een en ander duidelijk. Je kunt natuurlijk direct doorscrollen naar het station van Cugnon-Mortehan of naar de tunnel van Linglé, maar het zal hoe dan ook duidelijk zijn dat dit station er was voor de leisteengroeven en niet voor de bediening van de dorpen. (Cugnon lag zo mogelijk nog verder dan Mortehan…) De vervangende busdienst reed trouwens ook direct van het vroegere station naar Herbeumont.
Maar al voor WO II was er een busverbinding Bouillon - Bertrix, met 2 ritten heen en terug op alle dagen van de week. Echt om over naar huis te schrijven was dit evenmin, maar deze bus bediende tenminste het hart van Mortehan (en andere dorpen als Dohan, Les Hayons, Auby en Cugnon). Dat deze lijn nog altijd bestaat, is een klein wonder: in 1976 werd ze (toen ook al lijn 40) niet langer uitgebaat op zondag, behalve in juli en augustus, in 1979 viel de zondagdienst helemaal weg, in 1980 werd alleen nog in juli en augustus gereden op zaterdag, al kwam de zaterdagdienst terug in 1984. Twee jaar later bleef er echter maar 1 heen en terug op zaterdag meer over.
En eigenlijk heeft lijn 40 ook van maandag tot vrijdag al die tijd het stramien van 2 ritten in elke richting behouden. Geleidelijk werd wel geschoven met een middagrit, afhankelijk van de dag van de week. Wat vandaag overblijft, is een dienstregeling waarvan je de efficiëntie kunt betwijfelen. Om een voorbeeldje te geven: op schooldagen kun je 's morgens uit Mortehan niet naar Bouillon, omdat de bus een ingekort traject volgt.
Opvallend is wel dat de SNCV in de jaren 1970 toeristische ritten inlegde: zo was er lijn 26 Florenville - Bouillon, die wel Mortehan bediende. De in 2023 ingevoerde V1 (Orval - Bouillon) lijkt daar een verre echo van te zijn. Deze toeristische lijn rijdt om de twee uur, tijdens de Waalse zomervakantie en bedient inderdaad ook het dorp Mortehan, dat de rest van het jaar grotendeels op zijn honger blijft zitten…

De verbinding.

En wat we beleefden.
In Halle trakteerden we onszelf meteen op een specialleke: P 13865 Jemeppe-sur-Sambre - Schaarbeek. Zoek hem maar niet op in het spoorboekje. (Spoorboekje, waarvan de juniversie nog altijd op zich laat wachten, net als het antwoord op mijn onderhand bijna een maand oude vraag aan de klantendienst naar dat spoorboekje.) Die P-trein is een aangepaste P 7723 die van Luttre niet naar Nivelles rijdt, maar naar Braine-le-Comte en op die manier invalt voor P8702 Quiévrain - Schaarbeek, die ook al om 7:54 zou vertrekken. De trein heeft maar een eersteklasrijtuig waarvan de bezetting procentueel hoger ligt dan die van tweede klas. Toch is het meegenomen dat we nog eens in een M4 kunnen reizen, ook al omdat de zon haar haatdragende activiteiten nog maar net begonnen is.
Dan volgt de lange rit naar Libramont in IC 2108, in een samenstelling die wel meer treinen van de reeks 21** zouden kunnen gebruiken. Deze trein bouwt wat vertraging op (7 minuten in Brussel-Luxemburg) maar die wordt vanaf Gembloux snel afgebouwd. Stilaan kunnen we beginnen dromen van plan B, al is de weg nog lang. Tussen Namur en Ciney wordt al een hele tijd tegen 160 km/u gereden. Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat het nochtans aangepaste spoor er niet overal even goed bij ligt. En misschien verteren de M6 bepaalde bochten en wissels wat minder goed. Maar als we in Libramont stipt aankomen, gaan we voluit voor plan B. Met L 5960 zullen we naar Bertrix rijden i.p.v. Florenville.

In Bertrix staat lijn 48 duidelijk op het haltebord van perron 3 en ook de afgedrukte dienstregeling op de website heeft het over perron 3. Alleen de app maakt gewag van perron 1; ik kijk het even na en op het haltebord lees ik: quai de réserve. De bus stopt inderdaad aan perron 3 maar meteen krijgen we van de chauffeur te horen dat we eigenlijk aan perron 1 moeten wachten. Het zal niet de enige eigenaardigheid zijn die we vandaag van de TEC in de aanbieding krijgen. Bijna volgens de traditie van de TEC is de dienstregeling van de 48 (met een 10-tal reizigers) eerder krap. Deze lijn 48 vervangt de vroegere lijn 163a, weliswaar langs een snellere route. Zij gaat niet langer langs Saint-Médard, om maar iets te zeggen, en haar eindpunt is het Centre FEDASIL. Blijkbaar mogen de bewoners van het centrum geen tijd verliezen. Dat dit ten koste gaat van enkele interessante punten op de oude route is collateral damage. Ook het overstappunt op lijn V1 is wat fout gekozen; net voor de lijnen 48 en V1 elk hun eigen weg kiezen, ligt de halte Champs Simon. Daar stappen we dus over op lijn V1 die nu niet meer moet doen dan ons naar de andere kant van het dorp te brengen. Het is prettig om vast te stellen dat de toeristische lijn wel degelijk wat klanten heeft. Wij moeten er al uit na minder dan 2 km, bij de halte Home waarvan de bewoners zich nu behalve in de zomervakantie zonder bus moeten zien te redden. Blijkbaar is de vermindering van het aantal bussen recht evenredig met de informatie op de halteborden. Niet alleen vertikken ze het bij de TEC-Luxembourg om nog schoollijnen te vermelden - je moet het stellen met een zwarte S - de nieuwe lijn V1 krijgt stickers zonder vermelding van de richting (of eindbestemming). Nog even en we zijn terug bij de wit-rode bordjes AUTOBUS van weleer, toen we soms elk aan een kant van de weg gingen staan om zeker te zijn dat een van ons de bus kon stoppen.

In Herbeumont viel het allemaal nog mee omdat we dat dorp nog vrij goed kenden van de vorige keren, in Mortehan liep het minder vlot. Aan de haltepalen hangt info voor beide richtingen - kiezen maar - maar naar de juiste zijde van de weg heb je het voor het raden. Gelukkig ga je tegenwoordig niet meer op stap zonder een flinke hoeveelheid apps en digitale kaarten, zodat je na wat speurwerk toch terecht komt. Ook deze bus heeft wat reizigers mee, al denk ik dat wij de enige toeristen zijn. Chiny wordt bediend met een heen-en-terugje en het is precies daar dat reizigers instappen. Chiny is door het afschaffen van lijn 23 Florenville - Neufchâteau wel aangewezen op deze V1, wat die van het verderop gelegen Suxy niet meer kunnen zeggen.

De terugreis per trein loopt eigenlijk ook zo goed als gewoon. In L 5987 krijgen we een tbg die ervan uitgaat dat we libre-parcours hebben - in eerste klas, weet je wel - maar we hebben net de laatste 2 ritten op de railpass aan de prijs van januari 2024 geïnvesteerd. Ook in IC 2139 - gelukkig ook M6 - krijgen we meteen controle, maar daar zal het bij blijven. In Ottignies komen enkele Walibijongeren zich in eerste klas nestelen, dicht genoeg om de zure zweetgeuren van een dagje pretpark te verspreiden. En ja, kun je het hen kwalijk nemen dat ze na een dagje Walibi niet meer de fut hebben om naar het volgende rijtuig te verhuizen? Blijft voor ons nog het ritje langs lijn 26. De tbg verwittigt ons dat de helft van de trein geen airco heeft, maar we besluiten toch maar in het warme deel een onderkomen te zoeken. Ik laat trouwens vallen dat we vanmorgen al kou gehad hebben in een M6, waarop hij prompt reageert met: "Ah, je bent een van ons." Ik vraag: "Hoezo?" en hij vindt dat iemand die niet voor de NMBS gewerkt heeft of werkt niet weet wat een M6 is. Ik vertel hem mijn verhaal van spoorwegliefhebber, van overweg 13 op lijn 94 tot nu, en dat ik de rijtuigen nog wel ken, maar dat ik het heel technische gebied van beveiliging niet meer echt kan volgen. Hij vindt dat ik dan maar moet solliciteren, want dat ze nieuwe mensen nodig hebben. Weet hij veel dat ik na de humaniora van NMBS'ers te horen kreeg dat ik voor ingenieur moest studeren, om dan bij de spoorwegen terecht te komen. De linguïstiek en een begeesterende leraar in de retorica hebben er anders over beslist… (Als ik dat toch gedaan had, dan zouden we nu libre-parcours gehad hebben...)

De treinlectuur.
Saul BELLOW, The adventures of Augie March.
Charles DICKENS, Onze wederzijdse vriend.

Luchthaven Frankfurt urenlang zonder stroom nadat relmuis kabel heeft doorgebeten. Die heeft haar naam niet gestolen.

Uitgedrukt…
Ze/hij is ervan tussen. Niet bepaald een gevoelige manier om te zeggen dat iemand dood is.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.