Mens staat dichter bij speelse bonobo dan gedacht
De mens staat genetisch net zo dicht bij de bonobo als bij de chimpansee - zijn twee evolutionair naaste levende familieleden. Tot nu toe werd gedacht dat mens en chimpansee veel nauwer verwant waren.
Dit blijkt uit een analyse van het genoom van de bonobo. Het dna van de Afrikaanse mensaap is in kaart gebracht door genetici van het Max Planck Instituut voor evolutionaire antropologie in Leipzig. Ze publiceren hun resultaat deze week in Nature.
De bonobo is na chimpansee, gorilla en orang-oetan de laatste mensaap waarvan het genoom is ontcijferd. Basis van de analyse, die licht kan werpen op de evolutie van de mens, is het dna van een vrouwelijke bonobo in de dierentuin van Leipzig.
De analyse wijst uit dat de mens genetisch niet meer dan 1,3 procent verschilt van zowel bonobo als chimpansee. De beide mensapen verschillen onderling 1,4 procent. Circa 3 procent van het menselijk genoom komt méér overeen met de genomen van bonobo of chimpansee dan die van de apen met elkaar. Meer dan verwacht, zegt hoofdauteur Kay Prüfer.
De laatste gemeenschappelijke voorouder van bonobo, chimpansee en mens leefde 4,5 miljoen jaar geleden, blijkt uit berekeningen; die van bonobo en chimpansee ruim 1 miljoen jaar geleden. Opmerkelijk genoeg heeft na die splitsing geen vermenging meer plaatsgevonden tussen de mensapen. Dit bevestigt de theorie dat ze 2 miljoen jaar geleden gescheiden zijn geraakt door het ontstaan van de Congo, de rivier die beide soorten nog steeds scheidt.
Hoewel bonobo en chimpansee genetisch veel gelijkenis vertonen, verschillen ze sterk in gedrag. Zo zijn chimpansees agressief en gewelddadig, bonobo's zachtaardig, speels en gericht op seksueel plezier. In die aspecten lijken ze meer op de mens.
Nader onderzoek kan wellicht ooit verhelderen wat de genetische en evolutionaire achtergrond is van zulke verschillen in gedrag, zegt Prüfer. "Het maakt voor ons mensbeeld veel uit of het vreedzame karakter van de bonobo en de agressieve aard van de chimpansee nieuwe eigenschappen zijn of dat ze al aanwezig waren in de laatste gemeenschappelijke voorouder van bonobo, chimp en mens".
Frans de Waal, primatenkenner aan de Emory University in Atlanta, noemt vanuit de VS het feit dat bonobo en chimpansee genetisch op gelijke afstand staan van de mens een belangrijke conclusie. Wat hem betreft, kan het idee dat de bonobo geen rol speelt in het debat over de afstamming van de mens nu van tafel.
"Dat geldt ook voor het verhaal dat de gewelddadigheid van mens en chimpansee teruggaat tot onze laatste gemeenschappelijke voorouder. Als die voorouder bonoboachtige trekken had, moet dat verhaal worden herschreven", aldus De Waal. (br.hln)
|
