Is maagoperatie wel de oplossing: 1 op 3 terug naar oude gewicht
Wie snel van extreem overgewicht af wil, neemt de toevlucht tot operaties: maagverkleiningen, maagperforaties of maagbanden. Het lijkt wel een wondermiddel: in enkele maanden tijd zijn alle overtollige kilo's kwijt. De operaties leggen een zware druk op de ziekteverzekering, maar anderzijds: mensen met overgewicht hebben meer kwaaltjes (diabetes, hartziekten) en zijn minder fit, dus dat kost ook. Tot blijkt dat de operaties voor een significante minderheid hun doel missen: 1 op 3 wordt weer dik na de operatie, nog eens een derde verdikt gewoon een beetje.
Het doel van de vermageringsoperaties is dat de patiënt die er niet in slaagt minder te eten of blijvend af te vallen, toch de gevaarlijke kilo's, vetlagen en daarbij horende ziektes zoals hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en diabetes kwijtgeraakt. Vlak na de operatie is dat ook bij iedereen het geval, niet in het minst omdat ze er niet in slagen veel of ook maar iets te eten.
Bijkomen & nieuwe operatie
Enige tijd na de operatie ziet de situatie er enigszins anders uit. Een Braziliaanse studie toonde aan dat 63 procent gewicht bijkomt binnen de twee jaar na de operatie. Een Duitse studie had nog zorgwekkender cijfers: 30 procent komt het verloren gewicht weer bij tussen 18 en 36 maanden na de operatie.
Dat is het resultaat van de 'quick fix' die zo'n operatie biedt: geen inspanning, geen verandering, niet in eet- noch in levensgewoonten. Dat blijkt ook na de operatie, met de gekende gevolgen.
Resultaat? Wie terug is bijgekomen vraagt na enige jaren een twééde operatie. Uit een Nederlandse studie over maagbanden bleek dat een derde er opnieuw een nodig had na vijf jaar. Een percentage dat steeg tot 50 procent na tien jaar. Maar de resultaten van zo'n tweede operatie zijn zeer slecht, maar hoge risico's op complicaties en zelfs de dood.
Enkel goedkoper als het werkt
De resultaten bij maagverkleiningen zouden beter zijn op lange termijn. "Maar er zal altijd een percentage patiënten zijn dat het niet goed doet, en dat valt niet te voorspellen. Het is afhankelijk van psychologische en fysieke factoren", aldus chirurg Guy Slater aan de Daily Mail. "Ik probeer een tweede operatie dan ook zoveel mogelijk te vermijden."
"Deze operaties zijn kostenefficiënt, maar alleen als ze werken. Als de patiënt weer bijkomt en weer beroep doet op de ziekteverzekering omdat er toch diabetes werd ontwikkeld of omdat een knie- of gewrichtsoperatie nodig is."
Waar loopt het mis?
1) Mentale voorbereiding
Het leven na de operatie betekent leren leven met kleine porties voor de rest van je leven. Voor veel patiënten zijn bepaalde voeding onverteerbaar geworden, en dat betekent ook dingen laten die je graag eet. In een maatschappij van overvloed, Bourgondische porties en opmerkingen als 'allez, eet nu eens, je bent toch genoeg vermagerd' is het moeilijk je niet raar, buitengesloten of onder druk gezet te voelen.
Door elke dag een beetje meer te eten, kan de nieuwe maag toch weer uitrekken, met het gekende gevolg.
2) Psychologische screening
Aan de grondslag van overgewicht ligt niet zelden een psychologisch probleem: troosteten, stress verwerken of zelfs een regelrechte verslaving. Als deze onderliggende problemen niet worden ontdekt en aangepakt, dan zijn de resultaten van de operatie per definitie eindig.
Ook na de operatie kan psychologische begeleiding nodig zijn: om op het juiste pad te blijven bijvoorbeeld om met het mentale verschil in porties om te gaan, om groepsdruk te weerstaan of zichzelf nieuwe gedachten aan te leren (geen 'ach we leven toch maar een keer' maar wel 'geniet bewust van tien frieten in plaats van gedachteloos een groot pak naar binnen te werken').
"De eerste jaren gaat alles vanzelf, maar vanaf jaar drie of vier verandert het. Het gewicht verliezen is gemakkelijk, maar je leven omgooien en dat volhouden: dat is het moeilijke deel", verklaart Bianca Scollen van de steungroep Weight Loss Surgery Info. Zoals alle diëters wel weten.
In theorie wordt iedereen gescreend, en er worden mensen geweerd van de operatie omdat ze er niet klaar voor zijn. Maar de psychologische diensten zijn overbevraagd, de wachttijden zijn lang en de consultaties kort.
3) Fysieke en psychologische honger
Honger is het gevoel dat ons vertelt dat het tijd is om te eten. Probleem: het is niet enkel een biologisch proces, maar ook een mentaal proces. Honger komt vaker opduiken als je je verveelt, troost nodig hebt of gestresseerd bent. Zeker in het Westen kunnen we een echt hongergevoel niet van goesting, nood of valse honger onderscheiden.
"Patiënten die hun houding tegenover eten niet veranderen, zullen beginnen vals spelen tot hun maag meer eten kan verdragen", legt professor Ogden uit.
4) Depressie
Een risico na de operatie: een depressie. Niet iedereen went gemakkelijk aan de nieuwe levensstijl, de ongemakken, de nieuwe identiteit en het nieuwe uiterlijk in de Spiegel. Dat mensen ook consequent vinden dat je er beter uitzag dikker (en dat ook nog eens zeggen) helpt niet.
5) 'Overdrachtsverslaving'
Sommigen ontwikkelen een andere verslaving: eten kan niet meer, maar drinken, gokken, roken of drugs wel. (br.hln)
