Klik op de foto om het filmpje te bekijken

Het is een van de fascinerendste en meest onverklaarbare verschijnselen in de natuur: de trek van de monarchvlinder van Midden- naar Noord-Amerika. Maar de toekomst van de vlinder en zijn wonderbaarlijke trek is ernstig in gevaar. Vermoed wordt dat bestrijdingsmiddelen de belangrijkste oorzaak zijn van een afname in de populatie van ruim 1 miljard vlinders naar 35 miljoen.

Liefst 4.500 kilometer kan deze vlinder reizen, dat wil zeggen, verdeeld over minstens vijf generaties. Iedere lente trekken de vlinders (die maar twee tot 5 weken leven) vanuit Mexico richting het noorden. De uiteindelijke noordelijke nakomelingen (die wonderlijk genoeg zes tot negen maanden leven) vliegen in de herfst de hele reis terug naar het zuiden. Hoe de vlinders dit voor elkaar krijgen is nog altijd onverklaard, ze kunnen het tenslotte niet van hun ouders hebben geleerd.

Onderweg, als de vlinders een rustpauze inlassen, settelen de vlinders zich soms met miljoenen tegelijk op een kleine oppervlakte en met tienduizenden in een enkele boom. Een verschijnsel dat veel bekijks trekt bij natuurliefhebbers.

Maar de soort wordt nu ernstig in zijn voorbestaan bedreigd. De afgelopen 20 jaar is de populatie met liefst 95 procent afgenomen en deze winter werd het kleinste aantal vlinders waargenomen sinds 1993. 

De belangrijkste oorzaak van de afname wordt door wetenschappers in de landbouw gezocht. Door het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen die resistent zijn voor bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden, worden juist die planten, waar de vlinder voedsel uithaalt veel effectiever bestreden.

Wetenschappers ontdekten dat de groep vlinders die via de westkant van de Rocky Mountains, (waar veel minder landbouwgronden zijn en dus meer onkruid groeit) een veel lagere daling in populatie kent dan de groepen die langs de oostkant van de Rockies de reis maakt.

Vlinderspecialist, Professor Karen Oberhauser van de universiteit van Minnesota noemt de toestand zorgwekkend: vooral de laatste jaren gaat het hard omlaag met de aantallen vlinders. Maar dat is niet alleen slecht nieuws voor de vlinders, maar voor het hele ecosysteem. Mocht de vlinder ertussenuit vallen dan zal uiteindelijk ook de mens erdoor getroffen worden.

Het Wereld Natuur Fonds (WWF) heeft de betrokken landen opgeroepen om aandacht aan dit probleem te besteden. Op 19 februari komen de leiders van de Noord-Amerikaanse landen bijeen voor hun jaarlijkse top. (br.hln)