Dit roestige dekseltje bedekt de diepste put ter wereld

Dit roestige deksel is amper 23 centimeter in doorsnede, maar het bedekt enkele van de grootste geheimen van de aarde. Het gat onder het deksel reikt 12.262 meter diep. Het is het diepste gat ooit gemaakt door mensen, in een mislukte poging van de Russen om tot het middelpunt van de aarde te boren.

De 'space race' tussen de Russen en de Amerikanen tijdens de Koude Oorlog is alom bekend. Maar onder de grond speelde zich een zelfde rivaliteit af, die de krantenkoppen niet haalde maar daarom niet minder competitief was: een wedloop om naar het middelpunt van de aarde te boren. In een poging om de Verenigde Staten hierin te verslaan, creëerde de Sovjet-Unie tussen 1970 en 1994 het 'superdiep boorgat van Kola'.

U kan zich vragen stellen bij de drijfveren van de Russen, maar het project op het Kola-schiereiland gaf wel heel wat geheimen prijs over de samenstelling van de grond onder onze voeten. Voor het gat bestond, moesten geologen zich behelpen met seismische golven om veronderstellingen te doen over de samenstelling van de aardkorst. Een methode die niet doeltreffend bleek.

Water
Wetenschappers hadden bijvoorbeeld nooit kunnen vermoeden dat zich op een diepte van drie tot zes kilometer onder het oppervlak water bevond in het versplinterde gesteente. Hoe dat water daar komt, wordt nu nog onderzocht. Verondersteld wordt dat het bestaat uit waterstof- en zuurstofatomen die uit het gesteente geperst zijn door de enorme druk.
 
De boeiendste ontdekking van het project waren microscopisch kleine planktonfossielen van meer dan twee miljard jaar oud op een diepte van 6,5 kilometer. 24 prehistorische soorten waren ingekapseld in organische verbindingen die op een of andere manier de extreme druk en temperatuur konden overleven.

Hitte
Het laatste mysterie dat het boorgat onthulde, was meteen ook de reden waarom de werkzaamheden gestaakt moesten worden. Vanaf een diepte van drie kilometer begon de temperatuur gestaag te stijgen. Op 12 kilometer piekten de temperaturen tot 180 graden Celsius; bij zulke hitte werd de boor onbruikbaar.

De afstand tot het middelpunt van de aarde wordt geschat op zo'n 6.400 kilometer. De Russen kwamen dus lang niet in de buurt van hun doel. Het project is officieel afgesloten in 2005 en het gat werd dichtgelast met een metalen dekseltje. De vele mysteries die het bedekt, worden tot op vandaag nog steeds bestudeerd. (br.hln)