Dit is wat dieren denken (en het is meer dan u vermoedde)

Ze kunnen niet rijmen, geen muziek componeren en geen optelsommen maken. Toch is de geest van een dier veel rijker en complexer dan de meesten van ons denken. Dat schrijft auteur en journalist bij het Amerikaanse magazine Time Jeffrey Kluger in een nieuw boek, 'The Animal Mind'. Kluger baseert zich op wetenschappelijke studies van de afgelopen decennia. Wist u bijvoorbeeld dat papegaaien niet zomaar woorden herhalen, maar die effectief verstaan? Of dat leeuwen hun rooftochten weldoordacht plannen?

"Onze relatie met de miljoenen andere soorten waarmee we deze planeet delen, is dubbelzinnig", stelt Jeffrey Kluger. "We zijn gefascineerd door dieren: ze zijn mooi en schattig, en wanneer we een vogel zien vliegen of een dolfijn zien duiken, kunnen we er alleen maar van dromen even in hun huid te kruipen. Maar tegelijk hebben we ook medelijden met hen: hun onwetendheid, hun gebrek aan idealen, hun korte, wilde leven."

"Maar", zo onthult hij in zijn boek, "deze visie wordt hoe langer hoe moeilijker vol te houden nu wetenschappers steeds dieper in de ziel van dieren kunnen kijken." Diverse studies bewijzen dat dieren in staat zijn tot geluk, reflectie en ook stress. Met elk onderzoek krijgen wetenschappers een beter beeld van de rijke plek vol vreugde, ideeën en nuance, die hun geest is.

Onzekerheid
In 2012 deden wetenschappers van de universiteit van Buffalo onderzoek naar het redeneringsvermogen bij makaken. Ze stelden vast dat de apen zich, net zoals mensen, bewust waren van hun eigen onzekerheid. Hun gedrag vertoonde opvallende gelijkenissen met de menselijke metacognitie, ons vermogen om stil te staan bij onze mentale processen en ze bij te sturen.

Jaren eerder had hetzelfde team al aangetoond dat een dolfijn correct kon inschatten welke proeven te moeilijk waren en dat hij die stelselmatig weigerde. Hij vertoonde een specifieke reeks van aarzelingen wanneer de proef te moeilijk was. Bij een makkelijke proef zwom hij daarentegen zo snel dat hij grote golven veroorzaakte in het water.

Kraaien
Dit jaar nog toonden neurobiologen van de universiteit van Tübingen aan dat kraaien in staat zijn razendsnel te denken. Ze maken gebruik van gereedschappen, kunnen de locatie van meerdere voederplaatsen onthouden en passen hun sociale agenda aan aan het gedrag van de rest van de groep. Geheugentests op de computer, waarbij de kraaien telkens één basisfiguur moesten onthouden en die aanduiden in een groep van twee, doorstonden ze met glans - zelfs wanneer de spelregels gewijzigd werden.

Volgens Kluger zijn diverse voorbeelden van dierenintellect waar te nemen in het gedrag dat ze vertonen. Papegaaien die zinnen vormen met de woorden die ze onthouden, leeuwen die samenwerken tijdens hun weldoordachte rooftochten, olifanten die voor elke soortgenoot een verschillende lokroep gebruiken, apen die voor hun kleinkinderen zorgen, de complexe leefgemeenschappen van hyena's en de gestroomlijnde taakverdeling bij bijen en mieren.

Een wereldberoemd voorbeeld dat enkele weken geleden de wereld rondging is dat van Koko de gorilla, die rouwde om het overlijden van Robin Williams. De mensaap had de acteur ontmoet in 2001. Toen ze vernam dat hij overleden was, werd Koko volgens haar verzorgster extreem verdrietig: ze boog haar hoofd en haar lip trilde. 3 miljoen kijkers waren gecharmeerd door de gorilla die zich de filmster dertien jaar na de ontmoeting nog herinnerde, maar ook de betekenis van zijn overlijden begreep en om hem rouwde. (br.hln)