Is het meest mysterieuze manuscript ter wereld na 400 jaar eindelijk ontcijferd?

Al eeuwenlang breken wetenschappers zich het hoofd over het Voynich Manuscript. De vreemde tekst dateert uit de 15e eeuw, maar veel meer is er niet over bekend. Niemand weet in welke taal het geschreven is, laat staan wat er precies instaat. Tot nu, want aan de universiteit van Alberta menen ze de code gekraakt te hebben met wat hulp van artificiële intelligentie.

Het Voynich Manuscript werd in 1912 ontdekt en vernoemd naar de Poolse boekhandelaar Wilfrid Voynich. Die kocht de tekst naar eigen zeggen tijdens een uitverkoop van de Collegio Romano in Italië. Het boek van 240 pagina’s verbaast sindsdien de wetenschappelijke wereld. Het staat vol handgeschreven tekst en lijkt een beetje op een encyclopedie, maar de precieze betekenis ervan blijft onduidelijk en ook de precieze afkomst is niet bekend. Zelfs het Bletchley Park Team, dat tijdens WOII de Enigma-code van de Nazi’s wist te ontcijferen, kreeg er kop noch staart aan.

Er zijn natuurlijk wel enkele theorieën over wie het manuscript precies geschreven heeft. De vele tekeningen van - voor zover bekend - onbestaande planten wijzen volgens complottheoretici op buitenaardse auteurs. Anderen geloven dan weer dat het een vervalsing is van Voynich en dat die het zelf geschreven heeft op eeuwenoud papier. Ten slotte bestaat er ook een theorie die de tekst toeschrijft aan Edward Kelley, een beruchte fraudeur uit de 16e eeuw. Die zou het gefabriceerd hebben en voor veel geld verkocht hebben aan keizer Rudolf II van het Heilige Roomse Rijk. Hoe dan ook, voor veel mensen bestaat het manuscript uit klinkklare onzin.

Hebreeuwse code

Maar volgens professor Greg Kondrak van de universiteit van Alberta heeft de tekst wel degelijk betekenis. Zijn team van computeranalisten ontwikkelde een universele vertalingssoftware en liet die los op het Voynich Manuscript. Het programma bepaalde dat het meer dan waarschijnlijk om Hebreeuws gaat: 80 procent van de woorden blijkt uit die taal afkomstig.”Dat is al erg verrassend”, aldus Kondrak. “En dit is pas de eerste stap, want nu moeten we nog uitvogelen hoe we het moeten ontcijferen.” De tekst is immers gecodeerd met behulp van alfagrama, wat betekent dat klinkers werden weggelaten en de medeklinkers door elkaar werden gehusseld. 

Kondrak en zijn team werken nu aan een algoritme die de hele tekst moet vertalen. Ze wisten alvast de eerste zin te ontcijferen: ‘Ze heeft aanbevelingen gedaan aan de priester, de man van het huis en aan mij en mijn mensen.’ Er werden ook al woorden zoals ‘boer’, ‘licht’ en ‘lucht’ gevonden. Toegegeven, het is een erg vreemde manier om een manuscript te beginnen, maar de wetenschappers zijn ervan overtuigd dat ze op het juiste spoor zitten. “Het is een zin met grammatica én een betekenis. Dat heeft nog nooit iemand eruit kunnen halen.”

De prof wil nu ook andere experts betrekken bij het vertaalproces. “Een geschiedkundige die gespecialiseerd is in dat tijdperk en een goede kennis heeft van Hebreeuws zou heel wat kunnen doen met ons resultaat.”  (br.hln)