Staan we op punt om geheime kamers te ontdekken in tombe Toetanchamon? Archeologen starten nieuwe zoektocht nadat eerdere geen uitsluitsel gaven

Wetenschappers zijn met een ultieme poging gestart om uit te maken of er geheime kamers zijn in de tombe van de legendarische Egyptische farao Toetanchamon. Twee eerdere onderzoeken raakten het er immers niet over eens of er iets achter de muren van het graf zit.

“De derde ronde van grondradaronderzoek in de tombe is van start gegaan”, meldde het Egyptische ministerie van antiquiteiten vrijdag. Het doel: een antwoord bieden op een vraag die onderzoekers al jaren intrigeert, namelijk of er achter de muren van de grafkamer van de farao nog andere kamers verborgen zitten, misschien zelfs het graf van een andere lid van de koninklijke familie.

Howard Carter

Sinds de ontdekking van de graftombe in de Vallei der Koningen in Luxor door Howard Carter in 1922, hebben archeologen zich er immers over verwonderd dat de ruimte erg klein is voor een farao. In 2015 kwam egyptoloog Nicholas Reeves met een intrigerende theorie: de noordelijke en westelijke muren zouden wel eens de mummie en kostbare bezittingen kunnen verbergen van de legendarische koningin Nefertiti, de stiefmoeder van farao Toetanchamon.

Het idee van Reeves ontstond nadat de firma Factum Arte in 2009 een gedetailleerde 3D-scan maakte van de tombe. Bedoeling was een exacte replica te maken van de grafkamer, die dan door toeristen bezocht zou kunnen worden. Toen Reeves de scans van de noordelijke en westelijke muur bekeek, meende hij sporen te zien van openingen, die dichtgemaakt en beplaatserd waren. En die konden nog twee andere vreemde dingen verklaren.

Eigenaardigs

Er is namelijk iets eigenaardigs aan de verhoudingen van de figuren op de muren van de tombe. Dat ontdekte egyptoloog Gay Robins in 1984. Op de noordelijke muur werd een rooster van 20 vakjes gebruikt, op de andere drie een rooster van 18 vakjes. Volgens Robins misschien het gevolg van een snelle bouw van de tombe, die mogelijks door verschillende teams van kunstenaars gebeurde. Maar wat als ze nu eens op een compleet ander moment waren geschilderd? Toen de ene kamer werd afgesloten en toen er een andere kamer werd aangebouwd jaren later.

Experten van het Getty Conservation Institute ontdekten in 2012 nog iets raars. De achtergrond van de noordelijke muur was oorspronkelijk wit geschilderd, maar had achteraf een nieuwe laag in geel gekregen om te matchen met de andere drie muren. Was ook dat een aanwijzing?

Toen de Egyptische minister van Antiquiteiten Mamdouh El Damaty ook nog eens zag dat er bij het bovenste deel van de noordelijk muur op steen was geschilderd en bij het onderste deel op een laag plaaster, besloot hij dat er genoeg aanwijzingen waren voor verder onderzoek.

In november 2015 werd de noordelijke muur bestudeerd met een infrarode thermograaf. Die kan verschillen in de oppervlaktetemperatuur vaststellen, temperaturen die uiteenlopen voor een solide muur versus een muur die een andere ruimte afsluit. En die verschillen bleken er effectief te zijn.

Beeld

Daarop volgde een grondradaronderzoek van de Japanse specialist Hirokatsu Watanabe. Zo probeerde hij een beeld te krijgen van wat er mogelijks achter de muren van de tombe zat. Ook nu waren de resultaten sensationeel: Watanabe dacht kamers te zien achter de noordelijke en de westelijke muren. En de contouren van artefacten in metaal en organisch materiaal.

Omdat veel andere experts twijfelden over de resultaten van het onderzoek, volgde een tweede onderzoek met een grondradar. Die vond plaats in maart 2016, door ingenieurs van National Geographic. De resultaten waren echter verwarrend: er bleken plots geen aanwijzingen voor ruimtes achter de noordelijke en westelijke muur. Omdat de beide onderzoeken elkaar compleet tegenspraken, werd nu dus beslist om een derde keer te proberen.

Het derde onderzoek met een grondradar wordt uitgevoerd onder leiding van de polytechnische universiteit van Turijn en moet eens en voor altijd duidelijkheid scheppen. Wetenschappers waarschuwen echter dat met de methode alleen anomalieën in de stenen vastgesteld kunnen worden. Of die effectief verborgen kamers zijn, moet dan nog verder worden onderzocht.

’s Nachts

Momenteel worden gegevens verzameld. Dat gebeurt ’s nachts, als de toeristen weg zijn uit de Vallei der Koningen. Daarna zal het nog een aantal weken duren voor alles verwerkt en geanalyseerd is. En dan weten we of er nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig is in de 3.300 jaar oude graftombe. En of de kans bestaat of er nog iets of iemand anders onder het woestijnzand begraven ligt.  (br.hln)