Mysterie verklaard: waarom Turkse ‘poort naar de hel’ zo dodelijk is

Wetenschappers hebben het mysterie ontrafeld rond een tempel voor Pluto in de oude stad Hiërapolis, vlak bij Pamukkale in het huidigeTurkije. Dieren die te dicht bij deze ‘poort naar de hel’ kwamen, overleefden het niet, priesters wél. Een nieuwe studie wijst uit dat de giftige dampen die uit de offergrot opstegen vooral uit dodelijk geogenische koolstofdioxide bestonden.

Ook het laatste decennium nog vielen vogels die te dicht bij Ploutonion (‘poort naar de hel’) vlogen dood neer. De overlevering wil dat de adem van Hades - de Griekse naam voor Pluto, god van de onderwereld - dodelijk was. In de Griekse en Romeinse oudheid werd ook beweerd dat mensen bedwelmd werden door de giftige dampen. Maar priesters konden blijkbaar wel overleven op de heilige plek.

Onderzoekers ontdekten dat de dampen voornamelijk bestaan uit dodelijke concentraties CO2-gassen, die opborrelen uit de aardkorst. De nieuwe studie werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Archaeological And Anthropological Sciences.

Meer dan 2.000 jaar geleden schreef de Griekse historicus en geograaf Strabo al: “Deze ruimte is gevuld met dampen, zo mistig en dicht dat je nauwelijks de grond kunt zien. Elk dier dat binnenkomt, valt onmiddellijk dood. Ik gooide er mussen in en ze bliezen meteen hun laatste adem uit en vielen neer.”

Het heiligdom werd in 2011 door Italiaanse archeologen opnieuw blootgelegd. Tijdens de opgravingen stelden ze al vast dat de dampen verscheidene vogels hadden gedood. In de kleine tempel offerden priesters stieren aan Pluto, terwijl ze zelf lichtjes hallucineerden door de giftige dampen. Die blijken nu op te stijgen uit een onderaardse kamer waar een warmwaterbron boven een breuklijn ligt. 

In de grot zelf kon de CO2-concentratie oplopen tot 91 procent, wat dodelijk is voor mens en dier. Rond de tempel konden priesters het hoofd hoog genoeg houden om zelf niet te bezwijken. Daar waren de concentraties veel lager. Vandaag ontsnappen volgens het onderzoek nog altijd kleinere gifwolken uit de grot, “die verbazingwekkend genoeg fataal kunnen zijn voor insecten, vogels en zoogdieren”.  (br.hln)