Nieuwe site helpt ouders van kinderen die uit het leven willen stappen

“Misschien gaat de angst ooit weg. Maar ik vrees ervoor. Ik denk dat het is als voor een kankerpatiënt: ook al ben je al jaren genezen, de schrik om toch ooit een nieuw knobbeltje te ontdekken blijft.” Zo omschrijft een moeder haar leven met een dochter die verschillende suïcidepogingen ondernam. Ook al is het meisje aan de beterhand, de schrik om haar alsnog te verliezen ebt maar niet weg.

Voor heel wat ouders moet het een herkenbaar gevoel zijn. In Vlaanderen heeft 7,5% van de jongens en 10% van de meisjes tussen 12 en 24 jaar ooit een zelfdodingspoging ondernomen. “Aan deze doelgroep wordt behoorlijk veel aandacht besteed”, stelde docent en onderzoeker Alexandre Reynders (Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen - Odisee) vast. Zowat alle wetenschappelijke literatuur en preventiecampagnes die hij natrok, focusten op de suïcidale jongeren zelf. “Maar voor hun ouders is er minder aandacht.”

Nochtans gaan die ouders erg gebukt onder de problemen van hun kind, zo stelde Reynders vast na er 26 geïnterviewd te hebben. “Een kind hebben dat aan zelfdoding denkt of een poging daartoe ondernam, heeft een enorme impact. Niet alleen emotioneel of psychisch, omdat ouders zich angstig, verdrietig of schuldig voelen. Ook zowat elk ander domein in hun leven wordt ernstig aangetast.”

Problematisch

Reynders hoorde hoe ouders hun sociale contacten terugschroefden omdat ze zich schaamden of omdat ze hun kind niet alleen durfden te laten. Sommigen gingen om die reden ook minder werken, wat dan weer een invloed had op hun financiën. De relatie met andere gezinsleden - broers, zussen of partners - stond eveneens onder druk. “Al deze factoren maakten deze ouders heel erg kwetsbaar. Toch bleken ze zelf minder snel geneigd om hulp te zoeken. Alle energie en middelen gingen naar het suïcidale kind.”

Begrijpelijk, maar problematisch, vindt hij. “Ouders zijn een belangrijke bondgenoot in het herstelproces van hun kind. Het is belangrijk dat ze ook voor zichzelf blijven zorgen.” Gebeurt dat niet, dan riskeren ze zelf allerlei fysieke en psychische klachten. “Die kunnen op hun beurt ook tot zelfdodingsgedachten leiden.” Omdat niet alleen de ouders zelf maar ook de hulpverleners dat vaak vergeten, wordt vandaag een nieuwe site gelanceerd onder de noemer ‘Help! Mijn kind denkt aan zelfmoord’. De onlinetool op zelfmoord1813.be/ouders, een project met financiering van de Vlaamse overheid, biedt onder meer informatie over suïcide en het hulpverleningsaanbod aan moeders en vaders aan, maar ook oefeningen om met een kind in gesprek te gaan en getuigenissen van lotgenoten.

Beschermen

Een goeie zaak, vindt kinderpsychiater Peter Emmery (UZ Leuven). In zijn praktijk ziet hij regelmatig ouders van kinderen met zelfmoordgedachten. “Het is het laatste wat een ouder wil horen, denk ik. Ouders reageren daar erg uiteenlopend op. De één wil dat zijn kind hier en nu geholpen wordt, een andere denkt dat het een schreeuw om aandacht is. Feit is dat de boodschap an sich een heel brede lading kan dekken bij jongeren. Er kan van alles achter zitten.”

Om dat te achterhalen, is het belangrijk dat er open over wordt gesproken. “Actief luisteren, bevragen, steunen... Daar kunnen ouders een belangrijke rol in spelen”, zegt Emmery. “Vooral omdat we weten dat praten een beschermende factor is.”

Een ouder moet niet bang zijn om letterlijk naar zelfdodingsplannen en gedachten te polsen, zegt Reynders. “Mensen denken vaak dat ze iemand zo op ideeën brengen, maar daarvoor is geen enkel bewijs.”

Reynders merkte ook op hoe moeilijk ouders het vinden om hun depressieve zoon of dochter af te grenzen. “Ze durven hen bijvoorbeeld maar moeilijk een avondje uit te verbieden of nog maar eens te vragen rommel op te ruimen, uit angst voor de reactie. Ze willen geen risico’s nemen.” Alles toelaten heeft evenwel geen zin. Integendeel: het ondermijnt volgens Reynders je ouderlijke rol. Hij raadt moeders en vaders aan om manieren te zoeken om toch aan te geven wat kan en niet kan. “Daar bestaan bepaalde communicatietechnieken voor, die onder meer op de site zullen staan.” Eveneens problematisch is volgens experts de dag waarop een suïcidaal kind achttien wordt. Op dat moment worden veel ouders nog minder betrokken door de hulpverlening. Als meerderjarige beland je dan immers in een ander zorgtraject. Eén waarin ouders niet meer automatisch ingelicht worden. “Dat traject strookt niet met de realiteit. Veel twintigjarigen wonen immers nog thuis en de zorg en verantwoordelijkheid van ouders is dan vaak nog dezelfde”, zegt Reynders.

En na 18?

Emmery beaamt. “Eigenlijk is het onzinnig dat je de ene dag nog samen met je ouders op consultatie komt en dat je na je achttiende verjaardag zogezegd je plan moet trekken. Als ik een jongere lang heb behandeld, volg ik die ook nog na zijn achttiende. En ik probeer ook nog, met hun goedkeuring natuurlijk, de ouders te betrekken. Maar ik merk dat dit bij een verwijzing naar de volwassenenpsychiatrie soms moeizaam loopt. Nochtans bieden ouders - en de omgeving in het algemeen - een enorme rijkdom als het gaat over suïcidaliteit. Qua ondersteuning zijn zij een beschermende factor.” (FVG/SV)

***

Wie vragen heeft over zelfdoding, kan anoniem contact opnemen met de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be (br.hln)