Waarom we ons laten verleiden door het kwade
'Het vlees is zwak', klinkt het wel eens, maar onze geest is niet
veel beter. Hoe gemakkelijker het is om te liegen, bedriegen en vals te
spelen, hoe meer kans dat dit ook zal gebeuren. Zeker als 'het kwade'
niet veel energie of geen bewuste beslissing vraagt. Dat besloten
Canadese onderzoekers na een test waaruit moest blijken hoe bereid
mensen waren zich 'slecht' te gedragen.
Uit een wiskundetest bleek dat de groep die werd verteld dat ze het
juiste antwoord konden krijgen door gewoon vijf seconden te wachten
vaker 'vals speelde' dan de groep die voor het juiste antwoord op de
spatiebalk moest duwen.
De reden hiervoor is dat het voor de
'wachtgroep' gemakkelijker was om vals te spelen, ze moesten niet
telkens de beslissing nemen om op de spatiebalk te duwen.
In
een ander experiment werd de vrijwilligers gevraagd of ze een student
met een leerstoornis wilden helpen studeren. Een groep kreeg een blokje
waarin ze ja of nee moesten aanvinken, een andere moest op een link
klikken om te helpen of op doorgaan klikken om naar de volgende pagina
te gaan.
Resultaat? Personen uit de eerste groep stelden zich
vijf keer zoveel kandidaat als personen uit de tweede groep. Die
laatsten moesten de kandidaat immers niet letterlijk afwijzen. Alweer
bleek hoe gemakkelijker er onderuit te komen valt, hoe meer dat ook
gedaan wordt.
"Emotie
speelt duidelijk een grote rol als we moeten beslissen tussen goed en
kwaad. Wie de expliciete keuze krijgt, is vaker geneigd om toe te geven
door emoties zoals schuld en schaamte. Bij een passieve keuze, komen
schuld- en schaamtegevoelens niet de kop opsteken en wordt er
gemakkelijker voor gekozen om niet te helpen.
"Wie kan liegen
zonder betrapt te worden, valsspelen zonder veel moeite te doen of een
vraag passeren zonder expliciet te weigeren, die zal dat ook doen", legt
studieleidster Rimma Teper van de Universiteit van Toronto uit.
"Dit
gedrag kan enorme invloed hebben op vrijwilligersorganisaties en de
vraag om donaties. Mogelijke donors een expliciete vraag stellen, kan de
inkomsten de hoogte injagen."
|
