Zeven weetjes over slimme apen
Acteur Robin Williams met gorilla Koko.
Wetenschappers staan vaak versteld van wat apen allemaal kunnen. Dat
is nog eens bewezen door de competitie 'De slimste aap ter wereld' die
de dierentuinen van Antwerpen en Planckendael organiseerden met
chimpansees en bonobo's. Wist je deze dingen al over onze verre
verwanten?
1. Apen gebruiken gereedschap
In de jaren 60
ontdekte de beroemde apenexperte Jane Goodall dat chimpansees twijgjes
gebruiken om mieren uit spleten en holtes te vissen. Tot dan werd
gedacht dat alleen mensen gereedschap hanteerden, een handeling waarvoor
een hoge mate van intelligentie vereist is. De gebruiker moet immers
nadenken over oplossingen die de natuur biedt, meldt National
Geographic.
Inmiddels is bekend dat niet alleen mensapen overweg
kunnen met gereedschap. Het gebruik is ook al waargenomen bij vogels,
enkele andere zoogdieren en zelfs vissen.
2. Apen kunnen overweg met taal
Hoewel
ze niet kunnen spreken, hebben gorilla's wel een grote notie van taal.
Wetenschappers slaagden erin de gorilla Koko gebarentaal aan te leren.
Het dier heeft een vocabularium van meer dan 1.000 tekens, en begrijpt
ongeveer 2.000 woorden gesproken Engels. Het dier start zelf de meeste
gespreken met mensen, zegt de Gorilla Foundation, die de gebarentaal
leert aan gorilla's.
Het iq van Koko is tussen de 70 en 95 op een
menselijke schaal, waarop 100 'normaal' wordt geacht. De
taalcapaciteiten van mensapen zijn gelijkaardig aan die van kleine
kinderen.
3. Apen leren woorden zoals mensen
Apen
zijn niet enkel in staat om woorden te leren, ook de relatie tussen de
woorden kunnen ze begrijpen. Bovendien kunnen ze woorden leren zoals
mensen, door er gewoon aan blootgesteld te worden. Volgens de Great Ape
Trust in de Amerikaanse staat Iowa was de chimpansee Kanzi, die geboren
werd in 1980, de eerste waargenomen chimp die mensentaal zo leerde.
Kanzi
blinkt uit in het begrijpen van gesproken Engels en nieuwe zinnen,
combinaties van woorden die een nieuw antwoord vereisen. Syntaxis is
moeilijker te leren dan individuele woorden omdat de relatie tussen
verschillende woorden moet duidelijk zijn. Zo gaat een zin bv. niet over
een gewoon stuk fruit, maar over het fruit van een onderzoeker.
4. Apen begrijpen individualiteit
Apen
kunnen betekenis toekennen aan abstracte symbolen, blijkt onder andere
uit tests met orang-oetang Azy. Het dier kan op een scherm een symbool
voor appel aanduiden wanneer een wetenschapper van onderzoekscentrum
Think Tank in Washingon een schijfje appel toont.
Niet alleen
communiceert Azy zijn gedachten met abstracte symbolen, hij kan ook
begrijpen wat er zich in het hoofd van een ander individu afspeelt. Het
dier kan logische, doordachte beslissingen maken die een mentale
flexibiliteit aantonen die soms afwezig is bij chimpansees. Het
'woordenboek' van de zoo heeft 70 abstracte symbolen die geen visuele
relatie hebben tot het object dat ze voorstellen. Er zijn zeven
categorieën: eten, namen van mensen, werkwoorden, adjectieven, nummers,
nonfoodobjecten en namen van orang-oetangs.
5. Ook wilde gorilla's gebruiken gereedschap
In
een nationaal park in Congo werd in 2005 gefotografeerd hoe een
volwassen gorillawijfje een stok gebruikte om te voelen hoe diep het
water was waarin ze waadde. Het gebruik van gereedschap was al
waargenomen bij chimpansees, bonobo's en orang-oetangs, maar nog niet
bij onze grootste neven.
Wetenschappers verkeerden lang in de
veronderstelling dat de dieren geen gereedschap gebruikten omdat ze het
niet nodig zouden hebben. De dieren kunnen immers gemakkelijk noten
kraken met hun tanden, of termietenheuvels breken zonder hulpstukken.
6. Apen jagen op andere zoogdieren met gereedschap
Apen
gebruiken niet alleen hulpstukken voor kleine klusjes, ze maken er
zelfs wapens mee om andere zoogdieren te doden tijdens het jagen. Een
team met onderzoekster Jill Pruetz observeerde dergelijk gedrag 22 keer
bij chimps in Senegal in 2007.
De dieren joegen onder andere op
kleinere primaten zoals galago-halfapen. Het gedrag wijst op geavanceerd
probleemoplossend gedrag, zoals bij de jagers-verzamelaars die onze
voorouders waren.
7. Apen kloppen mensen bij geheugenspelletjes
Chimpansees
kunnen volwassen mensen kloppen bij geheugenspelletjes, bleek tijdens
een Japans experiment uit 2007. De resultaten schokten wetenschappers,
en brachten het geloof aan het wankelen dat de cognitieve capaciteiten
van mensen superieur zijn aan die van chimpansees. De mensapen blijken
hun geheugen bij dergelijke taken anders - en veel sneller - te
gebruiken dan mensen. (br.hln)
