Gerbrandytoren
achtergrondafbeelding 9 mei |
Gerbrandytoren |
De Gerbrandytoren of Zendmast Lopik is een 367 meter hoge zendmast in het Nederlandse IJsselstein voor FM-radio- en televisie-uitzendingen.
De toren werd op 9 mei 1961 geopend door koningin Juliana.
Toen de mast in gebruik werd genomen, stond de mast in de gemeente Lopik.
Na de gemeentelijke herindeling van 1989 behoort het grondgebied waarop de toren staat tot de gemeente IJsselstein (de wijk Zenderpark).
De toren is in 1965 genoemd naar oud-minister-president mr. P.S. Gerbrandy, door toedoen van het dispuut N.A.T. van de studentenvereniging S.S.R.U.
Eigenaar NOVEC (destijds: Nozema) gebruikt nog steeds de naam "Lopik" om de toren aan te duiden.
In Lopik staat overigens nog wel een andere zendmast.
Deze zendmast is van de middengolfzender Lopik.
|
Het bouwwerk bestaat uit een circa 100 meter hoge betonnen toren met daarop een stalen buismast van 259,6 meter.
De buismast wordt door tuidraden gesteund. Bovenop de buismast staat nog een antenne waardoor de totale hoogte van de Gerbrandytoren 366,8 meter is.
De toren is lange tijd het hoogste bouwwerk van Europa geweest.
De totale hoogte was oorspronkelijk 382,5 meter, maar in 1987 werd deze gereduceerd tot 375,7 meter.
De analoge televisiezendantenne met horizontale polarisatie van KPN Broadcast Services op het topje van de zendmast was sinds december 2006 buiten gebruik en is vervangen door een nieuwe antenne voor digitale DVB-T uitzendingen met verticale polarisatie.
Naar aanleiding van het succesvol inkorten van de tv-toren Goes heeft een gespecialiseerd helikopterbedrijf op 2 augustus 2007 met een Super Puma helikopter de oude antennes naar beneden gebracht en de nieuwe geplaatst.
De oude antenne woog ruim 8000 kilo.
Sinds het plaatsen van de nieuwe antenne is de Gerbrandytoren 9 meter korter: 366,8 meter.
Hiermee is de toren nog altijd 43 meter hoger dan de Eiffeltoren.
|
De toren staat op een fundering van 132 heipalen van 12 meter lengte.
Het betonnen deel van de Gerbrandytoren weegt 8000 ton.
De binnendiameter van de betonnen toren bedraagt 10,3 meter.
De wanddikte van deze betonnen toren is 30 centimeter.
Naast trappen is het betonnen deel van de toren voorzien van een lift, waarmee de top van de betonnen toren is te bereiken.
De stalen buismast heeft een diameter van 2 meter en weegt 235 ton.
De wanddikte van deze stalen mast varieert tussen de 10 en 14 millimeter.
De buismast is voorzien van een (kleine) lift, waarvan het hoogste stoppunt op 335 meter hoogte ligt.
De top van de mast is bereikbaar via een steile trap.
De toren is op 155, 226, 297 en 350 meter hoogte voorzien van tuidraden.
De tuidraden zijn op de grond aan tuiblokken bevestigd.
Deze tuiblokken hebben elk een gewicht van circa 1000 ton en zijn voorzien van een dubbele omheining tegen sabotage.
Onder de toren bevindt zich de Noodstudio Lopik, welke eigendom is van de Rijksvoorlichtingsdienst.
Deze bunker bevat levenssystemen, noodantennes en afweergeschut en wordt heden ten dage nog altijd onderhouden voor het geval rampen of oorlogen de verspreiding van signalen in de weg staan.
De studio kan binnen 24 uur operationeel zijn.
|
Er is sprake van een ingewikkelde eigendomsconstructie: de betonnen toren is eigendom van Alticom, de metalen (getuide) mast daarop is eigendom van NOVEC terwijl de grond waarop het geheel staat, exclusief de eerste 3 meter direct rond de betonnen toren, van KPN is.
Op 15 juli 2011 was er een kleine brand in de toren.
De brandweer hoefde niet te blussen. Later die dag ontstond er een grotere brand in Zendstation Smilde, waarbij de stalen mast aldaar instortte.
Uit voorzorg werden daarna de zenders in de Gerbrandytoren tijdelijk uitgeschakeld, waardoor de ontvangst van FM-radio en digitale televisie (Digitenne) in grote delen van Nederland wegviel.
De brand in IJsselstein is mogelijk veroorzaakt door kortsluiting als gevolg van water in de antennekabels.
Op 11 april 2012 was de zendmast weer volledig operationeel.
|
De toren is goed zichtbaar vanaf de A2, de A12 en de A27.
Ook in dorpen en steden rondom IJsselstein is de verlichte mast goed te zien, bij gunstige weersomstandigheden tot op ruim 30 kilometer afstand.
Sinds 1992 worden in de kersttijd extra tuien bevestigd en voorzien van lampen.
De toren is dan de grootste kerstboom ter wereld.
De kerstboom bleef achterwege in 1995 (defect aan tuidraden), 1999 en 2001 (te hoge kosten), 2002 (werkzaamheden aan de toren) en 2006 (probleem met organisatie).
In 2011 bleef de kerstboom in de traditionele vormgeving achterwege wegens herstelwerkzaamheden aan de eerder door brand getroffen antenne-installatie.
Wel is bovenop de toren de "piek" geplaatst (net als in andere jaren in de vorm van een felle witte lamp) en er zijn aan de voeten van de tuidraden zoeklichten geplaatst die naar de top gericht zijn.
Hiermee is getracht toch een soort kerstboom te creëren, maar het effect is minder spectaculair dan voorgaande jaren.
In 2012 was de grootste kerstboom weer zichtbaar; op 7 december werd de grootste kerstboom weer ontstoken.
|
Bron : - Wikipedia CC 3.0 |
|