De bolletjesvaren (Onoclea sensibilis) is een varen uit de bolletjesvarenfamilie (Onocleaceae).
Het is de enige soort binnen het geslacht Onoclea, een zogeheten monotypisch geslacht.

De plant komt van nature voor in Oost-Azië en Noord-Amerika.
Door cultivatie heeft de soort zich in Europa verspreid.
In België en Nederland wordt de plant sinds enkele jaren in het wild gevonden.

De Nederlandse naam 'bolletjesvaren' slaat op de vorm van de sporenhoopjes.

De botanische naam Onoclea komt van het Griekse 'onos' (= vat) en 'kleiein' (= sluiten), wat verwijst naar de manier waarop de sporenhoopjes wordt afgesloten.
De soortaanduiding sensibilis betekent 'gevoelig' en slaat op de gevoeligheid van de varen voor vorst.

De bolletjesvaren is een overblijvende, kruidachtige plant.
Uit een dunne, kruipende wortelstok ontspringen willekeurig verspreide bladen.
Er is een duidelijk verschil tussen de steriele en de fertiele bladen.

De fertiele bladen ontstaan later (of soms zelfs niet) en lijken helemaal niet op de steriele bladen.
Ze zijn langwerpig van vorm en tweevoudig geveerd.
De bladsteel is in verhouding langer dan die van de steriele bladen, en het blad staat rechtop.
De bladslipjes zijn lijnvormig, enkele millimeters breed en de zijblaadjes daarvan vouwen zich elk als een handje rond de sporenhoopjes.
Het geheel doet denken aan een pluim met parelsnoeren, vandaar ook de naam bolletjesvaren.
De jonge fertiele bladen zijn groen, maar worden later bruin tot zwart.

De steriele bladen zijn fragiel en verdwijnen bij de eerste vorst.
De fertiele bladen zijn winterhard en laten de sporen pas vrij in de volgende lente.

De bolletjesvaren is een terrestrische plant die vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, zure grond verkiest.
De varen komt in natuurlijke omstandigheden voornamelijk voor in moerassen, laagveen en vochtige bossen, in de zon of de schaduw.

In de Benelux is de soort vooral te vinden op de plaatsen waar hij is aangeplant, zoals in tuinen, kasteeltuinen, parken en dergelijke.
Daarbuiten komt de plant meestal voor op voldoende vochtige plaatsen waar tuinafval gestort wordt.

Op geschikte plaatsen heeft de bolletjesvaren de neiging om te gaan woekeren en andere planten te verdringen.

De bolletjesvaren is oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Azië en het oosten van Noord-Amerika.
De varen is als tuinplant ook in Europa verspreid geraakt.
De plant kan overleven en zich voortplanten in een gematigd klimaat met milde vorst.

In België en Nederland kan de bolletjesvaren met geen enkele andere varen verward worden.

De bolletjesvaren wordt noch op de Vlaamse Rode Lijst (planten), noch op de Nederlandse Rode Lijst (planten) vermeld.

Bolletjeskers (Cardamine bulbifera synoniem Dentaria bulbifera), soms ook knoldragende tandveldkers genoemd, is een overblijvende plant uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae).
De soort komt van nature voor in Midden- en Zuid-Europa en Zuidwest-Azië.

Bolletjeskers komt voor in loofbossen op vochtige, voedselrijke, kalkhoudende grond.

De plant wordt 25-60 cm hoog, heeft een rechtopgaande, onvertakte, met een bebladerde stengel en een vlezige, geschubde, 2-3 mm dikke wortelstok.
Aan de stengel zitten meer dan zes bladeren en deze is alleen onderaan bezet met korte haren.
In de bladoksels van de bovenste stengelbladeren zitten kleine, ongeveer 3-7 mm lange, ei- tot kogelvormige bruinviolette of zwartpaarse broedbolletjes.

De bladeren zijn oneven geveerd met 7, ongesteelde, aan beide einden spitse blaadjes.
De 3-10 cm lange, lancetvormige blaadjes hebben een gezaagde rand met korte haartjes.

Bolletjeskers bloeit van april tot in juni met bleekviolette tot paarsroze (soms witte) bloemen, die in een korte tros zitten.
De tros bestaat uit met 4-12 bloemen.
De verkeerd eivormige kroonbladen zijn 13-20 mm lang.
De groene kelk is 5-7 mm lang en de kelkblaadjes hebben aan de top een bleekviolette vliezige rand.

De 2-3,5 mm lange en 2,5 mm brede vrucht is een hauw (Een hauw is een droge doosvrucht, die minstens driemaal zo lang als breed is).
Bolletjeskers plant zich hoofdzakelijk vegetatief voort door de wortelstokken en broedbolletjes.
Na 3-4 jaar groeit uit het afgevallen broedbolletje een scheut.

De boliviano is de munteenheid van Bolivia.
Eén boliviano is honderd centavo.

Munten in circulatie: 10, 20 en 50 centavo en 1, 2 en 5 boliviano.
Het papiergeld is beschikbaar in 10, 20, 50, 100 en 200 boliviano.

Bolivia gebruikte de peso tot 1863, die toen vervangen werd door de boliviano met een verhouding van 1:1 (BOE).

In 1963 moest de boliviano vervangen worden, door de opgetreden inflatie, en werd vervangen door de peso boliviano (BOP) in een verhouding van 1:100.

In 1987 werd, wederom als gevolg van de inflatie, de nieuwe boliviano geïntroduceerd, waarbij de peso vervangen werd in een verhouding van 1:1.000.000.

De Amerikaanse dollar wordt veelal in Bolivia als betaalmiddel geaccepteerd.

Wisselkoers : 1€ = 10,0100 boliviano (11 juli 2011)

Bolivia (ook Bolivië; Aymara: Wuliwya, Quechua: Bulibiya, Guaraní: Volívia), volledig de Plurinationale Staat Bolivia (Spaans: Estado Plurinacional de Bolivia, Aymara: Wuliwya Suyu , Quechua: Bulibya Mamallaqta, Guaraní: Tetã Volívia) is een republiek in Zuid-Amerika die grenst aan Peru, Brazilië, Paraguay, Argentinië en Chili.

Bolivia is volledig omsloten door 5 landen en heeft geen zeehavens.
In het westen van Bolivia ligt de Andes.
De hoogste top van dit gebergte is de Nevado Sajama met een hoogte van 6542 meter.
Voor een deel beslaat het land het Hoogland van Bolivia (de altiplano), de hoogvlakte van de Andes.

Het oosten van Bolivia is laagland en is het begin van het Amazoneregenwoud.
Het Titicacameer(8800km²) is het hoogstgelegen(3810m) bevaarbare meer ter wereld, het vormt de grens met Peru.
In het westen van Bolivia, in het departement Potosí, ligt de grootste zoutvlakte(12000km²) ter wereld: Salar de Uyuni.

De meest gesproken taal is Spaans, gesproken door ongeveer veertig procent van de bevolking.
Verder worden 36 inheemse talen gesproken, waarvan Aymara, Quechua en Guaraní het talrijkste zijn.
Alle talen die in Bolivia gesproken worden hebben een officiële status.

Destijds was de lingua franca van het Incarijk (Tawantinsuyu) het Quechua, dat door iedereen gesproken moest worden.

78% van de bevolking hangt het Rooms-katholicisme aan, 16% van de bevolking is protestant maar dat aantal groeit snel.
Veel indianen vermengen hun christelijk geloof met inheems-Amerikaanse elementen.
Bolivia heeft geen staatsgodsdienst.

Bolivia is een republiek.
In Bolivia wordt iedere 5 jaar een president gekozen.
Deze gekozen president vormt samen met een kabinet een regering.
Het machtsapparaat bestaat uit twee kamers:

Camara de Senadores (de Senaat met 27 zetels)
Camara de Diputados (Kamer van Afgevaardigden met 130 zetels)

President is sinds 22 januari 2006 de socialist Evo Morales.
Hij is de eerste Boliviaanse leider van gemengde Spaans, inheemse afkomst.

De invloed van de Aymara's en andere indiaanse tradities is diep geworteld in zowel religie, muziek als kleding.

De Boliviaanse muziek is beïnvloed door Inca's, Amazone-indianen, Spanjaarden en Afrikanen.
Plattelandsorkesten van de Aymará bestaan vaak volledig uit panfluiten, de chuqui.
Andere instrumenten zijn trommels, fluiten en de phututu, een koehoorn.

Bolivia is sinds lange tijd een van de armste landen van Zuid-Amerika.
De invoering van een markteconomie heeft voor sommigen weliswaar veel opgeleverd, maar volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft 64,6%(2007) van de bevolking onder de armoedegrens.

In het noordelijk gelegen Amazonebekken is het klimaat tropisch en vochtig, in het zuidoosten is het droog en heet, in de valleien is het vrij koel en in het hoogland is het koud.

In de dalen van de Andes is het tropisch warm.
In de laaglanden heerst een tropisch, vochtig klimaat.
De surazo is een koele zuidenwind.

Het regenseizoen valt in de zomer, van december tot april.
De winter, die van mei tot augustus duurt, vormt het droge seizoen.

Geschiedenis

Aangenomen wordt dat de oudste bewoners van Bolivia indianen zijn en dateren van ongeveer 13000 jaar voor Chr. Rond 1441 na Chr. wordt Bolivia door de Inca's bestuurd.

Rond 1545 werd Zuid-Amerika en dus ook Bolivia gekoloniseerd door de Spanjaarden.
De nomadische indianen in het laagland ten oosten van het Andes-gebergte werden echter nooit effectief onderworpen door de Spanjaarden.
Na de Boliviaanse onafhankelijkheidsoorlog werd op 6 augustus 1825 de onafhankelijkheid van de "República de Bolívar" uitgeroepen (vernoemd naar de vrijheidsstrijder Simón Bolívar).
Sindsdien wordt het land geteisterd door oorlogen en staatsgrepen.

In 1884 verloor Bolivia samen met Peru de Salpeteroorlog van Chili.
Als gevolg daarvan moest het land de kustprovincie Litoral afstaan (nu Región de Antofagasta).
Bolivia raakte hierdoor afgesneden van de Stille Oceaan, waardoor de Boliviaanse Marine sindsdien in het Titicacameer oefent.

Van 1932 tot 1935 was Bolivia in oorlog met buurland Paraguay.
Deze Chaco-oorlog was het gevolg van de mogelijke vondst van olie op de Chaco Borreal, een groot dunbevolkte savanne.
Meer dan 80.000 Bolivianen verloren het leven, mede door een slechte organisatie en uitbraak van ziekten en gebrek aan water in het zeer dorre gebied.
Uiteindelijk veroverde Paraguay grote gebieden op Bolivia.

In 1952 vond een revolutie plaats.
De tinmijnen werden genationaliseerd en de landbouwgronden herverdeeld.
De presidenten Hernan Siles Suazo en Victor Paz Estensorro hielden echter de communisten buiten de deur, en behielden de steun van Washington.
In 1964 nam het leger het heft weer in handen.
Op 8 oktober 1967 werd Che Guevara opgepakt tijdens een door de CIA georganiseerde militaire operatie van het Boliviaanse leger.
Guevara werd door het Boliviaanse leger geëxecuteerd.

In 1982 is de militaire macht overgedragen aan een burgerregering.
De spanningen tussen het land en Chili kwamen weer tot uiting bij de Boliviaanse Gasoorlog in 2003.

Eind 2005 werd de Indiaanse vakbondsleider en voormalige cocaboer Evo Morales tot president gekozen.
Hij beloofde het aardgas, dat in het laagland rond Santa Cruz wordt gewonnen, naar de bergen te brengen in plaats van het te exporteren naar de Verenigde Staten.
Op 30 april 2006 sloot hij een economisch verdrag met Cuba en Venezuela.

In 2009 nam Bolivia een nieuwe grondwet aan.

Oppervlakte : 1.098.581km²
Bevolking : ± 10.000.000
Religie : katholiek
Officiële talen : Spaans, Quechua, Aymara, Guaraní en 33 andere inheemse talen
Hoofdstad : Sucre (de regering zetelt in La Paz)
Nationale feestdag : 6 augustus
Volkslied : Bolivianos, el hado propicio
Munteenheid : boliviano (BOB)
Web TLD : .bo
Tel : +591
ISO 3166 code : BO