Trein en bus, wandelen en weer, en van die hobby's meer
31-10-2020
ttb map 62 (foto's 41 - 50)
41. Bij de fotosafari's probeerde ik altijd om een zo groot mogelijk deel van de spits mee te nemen; niet zelden zorgde dat precies voor de nodige variatie, zoals hier met de 2510 aan kop van P 4992 Brussel-Zuid - Dendermonde, lijn 60 kp 10.2, 04.04.1996. Deze trein stopte overal tot Opwijk maar reed dan direct naar Dendermonde.
42. Uit de andere richting komt dan P 4166 Dendermonde - Jette. Een opvallende terminus, als je het mij vraagt. Kijk ook eens naar lettertype en -grootte van het nummer op de loc en vergelijk met andere foto's.
43. Na de P 4992 rijdt P 4993 van Brussel-Zuid naar Dendermonde. Deze trein stopt nergens tussen Jette en Opwijk, maar stopt dan wel verder overal. Zo vormen 4992 en 4993 een paar P-treinen dat elkaar perfect aanvult. Ik sta ondertussen bij kp 9.9. Zoals wel vaker is de 23 aan kop van deze trein erg vuil; het is de 2340, trouwens. Ik meen me nog te herinneren dat het rijden in treinschakeling destijds als reden werd aangegeven voor de vervuilde snoeten van de reeks 23. Het verschil met reeks 22 is inderdaad opvallend.
45. En dan zakken we vrij snel af richting Zellik: de 2211 sleept P 4994. Die stopt overal, behalve in Zellik en Mollem. (kp 9.3)
46. Tussendoor kwam de losse loc 2231 de fotograaf nog even verrassen. Kp 9.4.
47. Nog één foto, en wel in Zellik: de 2224 sleept P 4995 Brussel-Zuid - Dendermonde. Die stopt alleen niet in Zellik… Opvallend was dus het grote aantal P-treinen op lijn 60 in die periode. Tegenwoordig rijden er op deze lijn zo veel reguliere treinen (IC en S) dat het aantal P-treinen kon worden ingeperkt. Dat lijkt trouwens nu nog de bedoeling te zijn van de NMBS op alle lijnen: het basisaanbod zo sterk uitbreiden dat er nog nauwelijks nood is aan P-treinen.
48. Op 28.04.1996 waren we in Comblain-la-Tour langs lijn 43. Het station is gedegradeerd tot een stopplaats, maar gebouwen als dit verwijzen nog naar het verleden. Let ook op het antieke haltebord van de TEC, nog geërfd van de NMVB. Het heeft jaren geduurd voor alle halteborden vervangen waren door exemplaren die wat meer deden dan de zone aanduiden. De TEC-Luxemburg heeft de boot het langst afgehouden; zij moesten inderdaad het grootste aantal borden vervangen en de bediening van veel halten was op zijn zachtst marginaal. Veel enthousiasme was er dus niet.
49. Dan is het bord van de NMBS al wat meer mee met zijn tijd, al moet de leesbaarheid van dergelijke borden bij duisternis pover zijn.
50. Van elektrificatie van lijn 42 is nog geen sprake op 10.07.1996, wanneer de 5531 IR 114 Luxemburg - Liège-Guillemins door Grand-Halleux sleept. De perrons liggen er nog, maar de halte, die bij de invoering van IC-IR eerst nog wat respijt kreeg, werd al in 1988 (net als Bovigny) toch gesloten, bij gebrek aan interesse, bij gebrek aan treinen. De trein is samengesteld uit Wegmann-rijtuigen van de CFL. Dan waren onze M4's echte luxerijtuigen.
31. We staan nog even langs lijn 94 op 20.02.1996, ter hoogte van kp 23.9, in Bierghes. Eigenlijk was er maar een beperkte variatie op lijn 94: 21 of 27 met een TD-M4-stel of klassieke stellen, de eerste op de IC-verbinding Schaarbeek - Moeskroen, de tweede op de IR-verbinding Antwerpen-Centraal - Geraardsbergen. Tijdens de spits was er wel meer variatie, maar eind februari is het nog te vroeg donker. De 2137 passeert hier met IC 762 Schaarbeek - Moeskroen.
32. Maar regelmatig maakte toch ook een Eurostar zijn opwachting: dit is ES 9116 London-Waterloo - Brussel-Zuid. Het nummer van de "locomotief" is zo goed als onleesbaar - ik ga voor de 3007, maar ik ben verre van zeker.
33. mr 265 zit vooraan IR 1585 Geraardsbergen - Antwerpen-Centraal. De/het stel(len) vooraan kwam(en) normaal gezien uit Geraardsbergen via Ath en werd(en) in Edingen gekoppeld met de/het stel(len) uit Geraardsbergen via Herne. In dit concrete geval betekent dat dus dat het vierledige stel via Herne in Edingen was geraakt.
34. Op naar een nieuwe fotosafari dan, deze keer langs lijn 60 Jette - Dendermonde. Het probleem met deze lijn is dat je altijd geplaagd wordt door tegenlicht als je de avondspits wil meenemen. In dat geval was het sombere weer dus eerder een zegen dan een nadeel. De eerste foto toont break 366 met IC 1888 Gent-Sint-Pieters - Niklaas. Wie nu denkt: lap, hij heeft zich nog maar eens vergist, komt zelf bedrogen uit. Deze IR's bedienden inderdaad Gent-Sint-Pieters, Wetteren Lede, Aalst, Denderleeuw, Liedekerke, de NZV, Dendermonde, Zele, Lokeren, Sinaai, Belsele en Sint-Niklaas. Dat we hem hier op lijn 60 aantreffen, is dus perfect normaal. We schrijven 04.04.1996.
35. De nog groene 695 zit hier vooraan L 5538 Dendermonde - Oudenaarde via NZV. We bevinden ons bij kp 12.9, twee hectometer verder van Brussel verwijderd dan foto 34.
36. Maar erg tevreden over het standpunt was ik niet en dus schoof ik verder op richting Brussel. Dit is mr 720 ter hoogte van kp 11.3, met L 5513 Oudenaarde - Dendermonde.
37. Drie breaks vormen IC 1863 Sint-Niklaas - Gent-Sint-Pieters. Kp 11.2
38. En nee, dit is niet de volgende IR, maar wel P 4990 Brussel-Zuid - Dendermonde, eigenlijk een tussengeschoven L-trein die braaf overal stopte. (Kp 11.1)
39. En dit is nog een P-trein: P 4991, gesleept door de 2231, bij kp 10.9. Anders dan de vorige stopte deze niet in Zellik, Mollem en Merchtem.
40. Break 394 zit vooraan IC 1889 Gent-Sint-Pieters - Sint-Niklaas, ook weer bij kp 10.9. En voor de liefhebbers van lijn 60: in de volgende reeks van 10 zit nog een zevental foto's. Ik zal uiteindelijk stranden in Zellik.
21. Meteen een curiosum: op 07.10.1995 fotografeerde ik ab3158 in Halle. De film slaat zo te zien nergens op, maar ik nam de foto op een ongelukkig moment, net toen WINKELBUS vergleed in ESSENBEEK. Deze bus was destijds een intiatief van de Stad Halle die op zaterdagen gratis winkelbussen liet rijden tussen Essenbeek en Halle. Je kunt ze beschouwen als de voorlopers van lijn 155, die trouwens na enkele jaren de winkelbus volledig opslorpte en die nu waarschijnlijk opgeslorpt zal worden door het monster van de basisonbereikbaarheid.
22. Op dezelfde dag fotografeerde ik Eurostar 3007 in Brussel-Zuid: het is de 9133 Brussel-Zuid - London Waterloo.
23. Bij onze terugkeer in Halle fotografeerde ik dit M4-TD-stel met IC 767 Schaarbeek - Tournai.
24. De volgende foto toont opnieuw een TD-stel, deze keer met IC 737 Oostende - Schaarbeek, op lijn 89 kp. 54.8, ergens tussen Vichte en Deerlijk. (14.10.1995)
25. Bijna op dezelfde plaats passeerde ook de 2733 met IC 713 Schaarbeek - Oostende
26. En nog een: de 2125 duwt IC 738 van Oostende naar Schaarbeek, nog altijd op dezelfde plaats.
27. Op naar lijn 73 dan, op 03.11.1995: de 6213 verrast ons tussen Aarsele en Wontergem, waar een GR inderdaad de lijn 73 kruist. (kp 22.2)
28. Je moet af en toe eens wat geluk hebben: snel daarna passeerde deze 6201 met IR 1935 Geraardsbergen - De Panne.
29. Echt mooie sneeuwfoto's leverde het niet op, het dunne laagje op 20.02.1996 in Bierghes (lijn 94, kp 23.6), maar ik zat zo al wanhopig door mijn sneeuwfoto's dat ik het er toch op waagde: de 2159 sleept IC 782 Moeskroen - Schaarbeek, nabij OW 24.
30. Wat later komt mr 216, met achteraan een vierledig stel, als IR 1559 Antwerpen-Centraal - Geraardsbergen. (Kp 23.5)
11. Wat foto's tussendoor, genomen tijdens onze verre en minder verre verplaatsingen met het OV: mr 318 met IC 963Brussel-Zuid - Luxemburg in Lonzée. Deze foto dateert van 27.05.1995.
12. Meer dan een maand later fotografeerde ik mr 160 met L 7209 Liège-Palais - Jemelle, langs lijn 43, kp. 2.6. Dat betekent dus dat we ons op 2.6 km van het station van Angleur bevonden.
13. Even later fotografeerde ik op dezelfde plaats de 5529 met IR 112 Luxemburg - Liège-Guillemins.
14. Het station van Tilff was toen nog in gebruik; het had overigens nog niet zo lang ervoor een grondige onderhoudsbeurt gekregen. Van Tilff herinner ik me ook nog een ondertussen afgebroken goederenloods met een enorme prei erop geschilderd. (En een prachtig oud Guinnessglas in een café op het pleintje.)
15. Het stationnetje van Liotte, net na de splitsing van de lijnen 43 en 42 in Rivage, op lijn 42. Zelfs een ouwe als ik heeft het station nooit in dienst geweten. Het is al in 1924 gesloten… toen waren zelfs mijn grootouders nog frisse twintigers. (24.07.1995)
16. Nog eens datzelfde erg goed bewaarde station. De rivier onderaan de foto is de Amblève.
17. Op 10.08.1995 waren we in Bertrix: ik kon er de .5316 vastleggen in 2 verschillende posen. De punt voor het locnummer duidt aan dat deze loc geen uitrusting heeft voor stoomverwarming van de rijtuigen. De reeks 53 heeft die uitrusting, in tegenstelling met de reeksen 52 en 54, nooit gehad.
18. Pose 2 .
19. En ook in Bertrix deze 9135. De cijfers vooraan vallen nog het meest van al op, want deze locomotiefjes waren vooral nuttig, niet meteen sierlijk.
20. Ten slotte nog deze antiquiteit in Kortrijk. Bealve de 3 van spoor 3 moest alles manueel ingesteld worden. Deze foto nam ik op 20.08.1995. De gegevens betreffen IC 742 Oostende - Schaarbeek, van 19:08, die die dag geduwd of gesleept werd door de 2153 (van Antwerpen-Dam) met M4-rijtuigen; wij zaten in M4-AD 58041. De trein bereikte Brussel-Zuid met 3 minuten vertraging.
01. Ik hoop dat niemand het erg vindt als we nog even langs lijn 75 blijven. Dat was nu eenmaal mijn manier van werken: enkele uren langs een spoorlijn staan (of zitten) en gewoon fotograferen wat er langs kwam, liefst met de zon mee. Nu, 25 jaar later, krijg je op die manier een idee van wat er toen zoal rondreed. Een erg fotogenieke 269 zit hier vooraan in IR 1762 Turnhout - Poperinge, op 03.05.95, kp 31.7.
02. Tijdens de spits komt er al wat meer door dan de IC's en de IR's die we tot nu toe mochten bewonderen. Meteen komt er ook wat variatie in het materiaal: de 2322 sleept M2 als P 4949 Gent-Sint-Pieters-Kortrijk, kp 34.0.
03. In de halten langs lijn 75 was er al duchtig gesnoeid. Vaak bleven de perrons nog jaren liggen, zoals hier in Beveren-Leie.
04. Die oude perrons geven de fotograaf wel een mooie kans om veilig post te vatten. De 1203 rijdt met IC 564, Antwerpen-Centraal - Lille, kp 34.0.
05. En wat later komt een tweede P-trein door: 2123 met M4-rijtuigen, P 4940 Schaarbeek - Kortrijk. Kp. 34.0.
06. Uiteraard laten ook de gecadanceerde treinen zich niet onbetuigd: mr 660 met IR 1763 Turnhout - Poperinge. Zowat de hele dag reden buiten de spits 2 tweeledige stellen mee, nu zijn dat er drie geworden. Wie zich afvraagt wat die blauwe strepen onderaan de ramen betekenen: dat is een aanduiding voor de schaarse overblijvende rokersplaatsen, in afwachting dat de treinen helemaal rookvrij werden.
07. Dan volgt weer een IC: 1210 duwt IC 591 Lille - Antwerpen-Centraal, we staan ondertussen bij kp 35.4. Ik stapte dus best nogal wat kilometers tijdens zo een safari, altijd op zoek naar dat ideale plekje dat niet altijd gevonden werd.
08. De locs van de reeks 12 werden uiteraard ook voor goederentreinen ingezet: nog altijd kp 35.4.
09. In een land dat ooit het dichtste spoorwegnet ter wereld had, kom je tijdens je tochten natuurlijk ook wel eens een buitendienstgesteld station tegen: dit is Cognelée, op de vroegere lijn 142 Tienen - Namur, tussen Ramillies en Namur. De foto accentueert het landelijke karakter van deze lijn. (27.05.1995)
10. En soms bracht de wandeling je ook nog wat dichter bij deze relicten uit een toen al ver verleden.
71. En zo lag de brug over de Sûre er bij in 1995.
72. Op 15.04.1995 waren we in Sint-Pieters-Kapelle (West-Vlaanderen). In die tijd kon je nog rustig rijdende bussen fotograferen zonder dat je een vlammende reactie van de chauffeur moest verwachten. Het is bus 2886, een Van Hool A600, op lijn 759 Diksmuide - Oostende.
73. En ja, telkens als we in Avelgem komen, volgende obligate foto's van het mooi geconserveerde station, thans busstation. We waren er op 01.05.1995.
74. En zo ziet het er vanop enige afstand uit.
75. Op naar lijn 75 Gent-Sint-Pieters - Tourcoing (grens) dan voor een fotosafari op 03.05.1995. HLE 1212 sleept IC 562 Antwerpen-Centraal - Lille ter hoogte van Desselgem.
76. Op dezelfde plaats komt mr 090 voorbij, met IR 1788 Poperinge - Turnhout.
77. Tegenligger was IR 1761 Turnhout - Poperinge, met de 658 in koppositie.
78. HLE 2146 duwt een stel M4-rijtuigen: IC 589 Moeskroen - Antwerpen-Centraal. Lijn 75 kp 31.6.
79. En hier is de tegenligger HLE 1210 met IC 563 Antwerpen-Centraal - Lille, kp 31.8.
80. Helemaal achteraan in deze map: mr 654 met IR 1789 Poperinge - Turnhout. Kp 31.7. De fotosafari langs lijn 75 wordt trouwens verdergezet in map 62.
61. En nog altijd in Gendron-Celles op 27.02.1995: 2 stoere dikke neuzen - 5201 + ???? - op weg naar Bertrix (en verder?). Je ziet het: als het over goederentreinen gaat, overheersen bij mij de vraagtekens.
62. Het eigenlijke station van Gendron-Celles is al een tijdje afgebroken. Alleen een kleine wachtruimte en het seinhuis blijven over. Ik ben hier op een ijskoude winterdag trouwens eens uitgenodigd om me op het seinhuis te gaan verwarmen; de wachtzaal was immers nit meer verwarmd.
63. 28.02.1995 in Philippeville, waarvan je het station op de achtergrond kunt zien. Ik sta hier eigenlijk boven de tunnel van Philippeville - loc 6224 sleept Z 8134 Couvin - Charleroi-Sud. De trein heeft een voor deze lijn in die tijd typische samenstelling: drie M2's, AB-B-BD.
64. En we zaten op die dag inderdaad in de buurt van Philippeville en Mariembourg. Dit is wat in 1995 overbleef van de halte Fagnolle-Roly op lijn 156 Hirson - Chimay - Mariembourg - Hastière.
65. Ons eindpunt lag die dag trouwens in het erg mooie Fagnolle, waar ik deze lege bus kon fotograferen. Spijtig genoeg zijn busnummer en nummerplaat onleesbaar.
66. Op 04.03.1995 kan ik deze P-trein naar Mechelen fotograferen in Sint-Niklaas. De trein bevindt zich op het kopspoor 1 en is samengesteld in voor die tijd erg vaak voor P-treinen ingezette M2-rijtuigen.
67. Op dezelfde dag fotografeerde ik ab2741-18 in Hulst. Dit is een Van Hool A120 van de pachter Autobus St.-Christophe. Ondanks de patroonheilige verdween deze firma enkele jaren later.
68. Op 22.04.1995 fotografeerde ik Eurostar 9133 Brussel-Zuid - London Waterloo in Halle.
69. Op 05.04.1995 stapten we in Menufontaine en daar reed ooit het trammetje van Bastogne via Martelange naar Arlon. De bedding was nu een perfecte wandelweg geworden…
70. … en de oude trambrug was erg nuttig om de Sûre over te steken.
51. MR744 aan kop van IR 1556Antwerpen-Centraal - Geraardsbergen, met niet minder dan 5 gekoppelde tweedelige stellen. Tussen Antwerpen en Brussel zal dat wel nodig geweest zijn.
52. Dit is IC 759 Schaarbeek - Moeskroen. Het is nog altijd 02.01.1995 en we staan nog altijd langs lijn 94, kp 16.5. Als je weet dat ik vanuit mijn slaapkamer kp 18 zag staan (tot 1967), dan begrijp je dat ik hier op bekend terrein acteer.
53. De 2727 sleept dan weer IC 779 Moeskroen - Schaarbeek. (kp 16.4)
54. MR 620 zit vooraan in IR 1582 Geraardsbergen - Antwerpen-Centraal. (Kp 17.5). Enkele honderden meter verder hoopt Infrabel een brug over de sporen te bouwen.
55. De 2135 sleept IC 780 Moeskroen - Schaarbeek- kp 17.4.
56. Motorrijtuig 731 zit vooraan in IR 1557 Antwerpen-Centraal - Geraardsbergen. (Kp. 16.6, de terugkeer richting Halle is ingezet.)
57. HLE 2123 sleept IC 760 Schaarbeek - Moeskroen. Kp 16.6, nog altijd op 02.01.1995.
58. Changement de décor: lijn 75, kp 49.8 op 05.02.1995: de 1209 met IC 562 Antwerpen-Centraal - Lille.
59. En de tegenrit: HLE 1202 duwt IC 586 Moeskroen - Antwerpen-Centraal. Uit de struik rechts kun je afleiden dat ik me niet verplaatst heb.
60. Op 27.02.1995 was de zon van de partij, zoals hier in Gendron-Celles, halte met weinig reizigers, maar een unieke kans voor kajakkers, wandelaars en andere toeristen die de streek willen verkennen, ook al ligt de halte enkele kilometers van Celles, een van de mooiste Waalse dorpen.
41. Een foto die toch wel wat pijn doet: de grootscheepse werken voor de aanleg van lijn 96N en de bouw van de tunnel ter vervanging van de beruchte overweg zijn begonnen: het oude vertrouwde station verdwijnt volledig. De pijl wijst naar rechts, weg van de inplanting van het oude station, o.a. naar het tijdelijke busstation ter hoogte van Nederhem, de eerste keer trouwens dat Halle over een echt busstation beschikt.
42. In de richting Brussel werd een onmenselijk hoge metalen voetgangersbrug gebouwd. Van toegankelijkheid was geen sprake; om het nog wat moeilijker te maken, moest je zelfs eerst nog wat lager stappen, van de oude perrons af. Foto 41 en 42 dateren van 05.10.1994.
43. Op 15.10.1994 waren we in Marche-les-Dames.
44. Ook dat leverde twee foto's op.
45. Break 354 op 02.11.1994 op lijn 57 ter hoogte van kp 47.6.
46. Op 03.11.1984 kon ik mr 662 fotograferen met achteraan een vierledig stel. Dit is E 606 Roosendaal - Oostende.
47. Mr 668 vervult zijn rol als E 5158 Brugge - Gent-Sint-Pieters. We verbazen ons nu over de inzet van desiro's voor IC's en L-treinen, maar eigenlijk is het iets van alle tijden. Vergelijk foto's 46 en 47.
48. Op 02.01.1995 reed een Eurostar Brussel-Zuid - London (9117) net voorbij Halle op lijn 94 (kp 16.0). Die vertrok eigenlijk te vroeg in Brussel-Zuid om er een deftige foto van te maken.
49. En ik profiteerde om nog wat andere treinen te fotograferen, zoals deze IR 1556, Antwerpen-Centraal - Geraardsbergen. (Lijn 94, kp 16.2)
50. Wat later passeerde dit M4-TD-stel. Het zou gaan om ER3571 Geraardsbergen - Schaarbeek. Die 3571 was een P-trein die al van Edingen naar Geraardsbergen gereden was; dit is de terugrit van het lege stel.
31. Aansluitend bij de vorige foto deze: ik laat het aan de specialisten over om te duiden over welke loc en welke rijtuigen het hier gaat. Ik heb me eigenlijk altijd gespecialiseerd (hm…) in Belgisch openbaar vervoer. (14.08.1994 - Hermeton-sur-Meuse)
32. Op deze plek kun je altijd wel wat TEC-bussen fotograferen, met het charmante kasteeltje op de achtergrond.
33. De bus links is de 5581-80, een Van Hool A120 van de firma Autobus Latour. De bus rechts is de 5581-97, een Denolf & Depla Mercedes O 614D van dezelfde firma. Je zou zo een kleine bus niet meteen verwachten op een goed bediende lijn als de 433 Namur - Dinant.
34. De bus links is de 5581-04, een Van Hool Linea, opnieuw van de Autobus Toussaint. In het midden staat de 5641-19, een Jonckheere 056 van Autobus Toussaint en rechts, enigszins haaks op de andere bussen, staat de 462 (ex 5588 van de NMVB), een Van Hool A120.
35. Ten slotte nog het lelijke eendje: ab284 (ex-NMVB 2233), een LAG Atlantic.
36. Je vraagt je natuurlijk af waarom ik zo een lelijke keet heb gefotografeerd, maar ondertussen is het een mooi stukje spoorwegarcheologie geworden. Toen in 1963 de seininrichting op lijn 94 werd gemoderniseerd, vond de NMBS er niet beter op dan zo een ding in de groentetuin van mijn vader te posteren. Er moeten er zo honderden gestaan hebben, telkens met de apparatuur van seinen en overwegen. Opvallend: graffiti was nog slechte SF. We staan bij OW86, tussen Mol en Geel, op 16.08.1994.
37. Op die plaats (lijn 15 kp 50.6) zagen we ook de 6251 voorbijkomen met een stel M2-rijtuigen die spijtig genoeg achet het groen verscholen zitten: Z 1690 Neerpelt - Antwerpen-Centraal.
38. En snel daarna duwt de 6238 IR 1663 Antwerpen-Centraal - Neerpelt.
39. Op 19.08.1994 kon ik deze 2226 vastleggen vanaf perron 2 in Cambron-Casteau.
40. En op 24.08.1994 waren we in Haversin. De overweg is nog niet afgeschaft, het station lijkt nog altijd eigendom van de NMBS te zijn.
21. Nog altijd langs lijn 75A: mr437 is hier het kopstuk van IC 890 Moeskroen - Herstal. Voor de jongere lezertjes: er hebben dus ooit breaks rondgereden zonder graffiti…
22. Stel 692 is dan weer IR 2163 Charleroi-Sud - Moeskroen. De meeste van deze IR's 21xx reden niet verder dan Tournai, maar tijdens de spits werden enkele treinen doorgetrokken tot Moeskroen.
23. Zo zag het station van Tielen eruit op 29.05.1994, en ongetwijfeld ook de dagen voordien en nadien. De spelling met H is archaïsch; als ik me niet vergis, was het gebouw toen al in privéhanden.
24. De verloedering van het station van Wiesme is niet meteen van deze foto af te lezen. De halte werd in 1984 opgedoekt. Sindsdien is Wiesme van vlot bereikbaar zo goed als onbereikbaar geworden.
25. En als je dan wat geluk hebt, komt er ook nog een bolle neus de helling opgeklefferd (of was het afgedenderd?). Met een goederentrein, waarvan je niets ziet: het groen is iets te uitbundig en de fotograaf vond niet snel genoeg een goede standplaats. Wat laat veronderstellen dat de trein in een afdaling zat, want een zwoegende 53 hoorde je natuurlijk van ver komen.
26. Dat de goederentrein richting Bertrix reed, wordt trouwens helemaal duidelijk door deze foto: MW 4503 rijdt als L7633 van Bertrix naar Dinant. Bijna schreef ik TT7633, maar die aanduiding werd in die tijd al niet meer gebruikt, vermoed ik; alvast niet in het spoorboekje.
27. Op 09.08.1994 waren we dan in Vielsalm. Ab7561-14 wacht geduldig in de buurt van het station om de voor ons enige bruikbare rit van de dag op lijn 401 naar Manderfeld aan te vatten. Het moet gezegd: zolang we al ronddwalen met trein en bus heeft deze bus altijd in een vrij goede aansluiting met de trein uit Liège gereden. AB7561-14 heeft heel korte tijd voor Jost et Kornwolf gereden, maar is in januari 1994 onder de vleugels van Satracom terechtgekomen.
28. En zo zag het station van Vielsalm eruit in 1994. Daar is ondertussen wel een en ander veranderd, zo werden. de lage perrons vervangen door hoge.
29. Meer nog dan de NMBS drong de NMVB door tot de verste uithoeken van het land. Waar rond de grensstations van de NMBS vaak bloeiende nieuwe wijken ontstonden, gebeurde dat wrijwel niet met de stelplaatsen van de NMVB: dit is Pussemange op 12.08.1994. Aan de omvang van het gebouw kan het niet gelegen hebben.
30. Ook nog in 1994 werd lijn 154 tussen (Dinant) - Y.Neffe - Givet toeristisch geëxploiteerd door de CF3V. Dat liedje zou duren tot 2000, lang genoeg alleszins om ons de kans te gunnen de spoorlijn te gebruiken in aansluiting met de treinen in Dinant. Er is al vele jaren sprake van een heropening van de lijn…
11. Als stopplaats ging Templeuve langs lijn 75A dicht in 1984, maar vermoedelijk was het al veel langer gesloten als station. Maar het gebouw houdt zich overeind.
12. We schrijven 11.05.1994 als ik post heb gevat langs lijn 75A. Ik stap eigenlijk van Froyennes naar Herseaux; op de meeste plaatsen loopt een goed bruikbare landweg langs de spoorlijn. Dit is HLE 2702 met E785 Moeskroen - Schaarbeek. (Lijn 75A, kp 65.5)
13. Logischerwijs zou er een afwisseling zijn tussen de IC's naar Schaarbeek en die naar Herstal. MR428 hangt vooraan in E888 Moeskroen - Herstal. Ik sta ondertussen bij kp 64.9.
14. Dan is het dus weer tijd voor een IC naar Schaarbeek: IC786 wordt getrokken door de 2133. Ik ben een stevig stuk doorgestapt: kp 61.4.
15. Even ter afwisseling een losse loc 2741. Kp 61.3.
16. Lijn 75A heeft al zijn kleine halten zien verdwijnen met de komst van het IC-IR-plan in 1984. Dit bord is een stille getuige uit de periode ervoor, toen hier de stoptreinen van Tournai naar Kortrijk stopten. Zoek niet naar Leers-Sud. Ik denk dat Nord verwijst naar de ligging van de halte ten opzichte van het dorp Leers aan de overzijde van de Frans/Belgische grens.
17. De rode breaks worden stilaan zeldzaam: mr422 rijdt als IC889 van Moeskroen naar Herstal. (Kp 60.7)
18. Even een foto-experimentje dan met een trein boven op de berm. Zelf vind ik het absoluut niet geslaagd. MR430 rijdt als IC863 van Herstal naar Moeskroen - kp 60.2.
19. HLE2752 sleept IC765 Schaarbeek - Moeskroen - kp 60.2. Ik vind ook deze niet echt geslaagd.
20. En ze blijven maar komen: HLE2131 met IC787 Moeskroen - Schaarbeek - kp 59.7. Ik heb er ondertussen dus al meer dan 10km stappen op zitten.
01. We toeven nog even langs lijn 73 in de buurt van Diksmuide. HLD 6311 hadden we nog niet gezien op 12.04.1994: zij slepet Z 1940 Geraardsbergen - De Panne. Lijn 73, kp 70.3. De samenstelling van deze trein overstijgt duidelijk die van de treinen op de vorige foto's: het spitsuur is begonnen, al zal dat hier niet zo erg te merken meer zijn.
02. Van spitsuur gesproken: ik had in de vorige bijdrage beloofd dat het beste nog moest komen. Ik hoop dat deze 5105 met P4930 Gent-Sint-Pieters - De Panne aan de verwachtingen voldoet.
03. HLD 6233 sleept IR 1941 Geraardsbergen - De Panne. Kp 70.3.
04. De 6311 keert al terug als Z 1916 De Panne - Geraardsbergen. Kp 69.7 - we keren op onze stappen terug, op weg naar de bushalte.
05. Maar eerst nog even tijd nemen om een laatste P-trein (4931) te fotograferen: de 5101 sleept zijn stel richting De Panne. Het is ondertussen al een eindje voorbij 19:00 en het geluk (en het licht!) zitten mee. Het is een mooie afsluiter voor deze lange fotosafari langs lijn 73.
06. Drie dagen later (15.04.1994) zijn we al in Virton. Bij het station is er altijd wel wat mee te pikken op busgebied, al betekent dat niet dat de ruime buurt rond Virton goed bediend wordt. Ab5633-28 van de firma Sotragaume heeft blijkbaar een rit uitgevoerd op lijn 167a Arlon - Virton.
07. Ab5633-34 staat hier met film 83 Virton - Luxembourg. Als dat inderdaad zijn eerstvolgende rit wordt, dan staat hij hier de hele nacht, want meer dan een rit 's morgens naar Luxemburg en een rit 's avonds uit Luxemburg zit er niet in. Het is een Jonckheere O56 van dezelfde firma Sotragaume.
08. Opnieuw treinen dan, met een nieuwe safari, deze keer langs lijn 75A, tussen Froyennes en Moeskroen. Eersteling is HLE 2151 met een stel M4-rijtuigen: het betreft E784 Moeskroen - Schaarbeek. Lijn 75A, kp 69.4, op 11.05.1994, iets voorbij Froyennes en dus de splitsing van lijnen 75A en 94.
09. Als deze goederentrein passeert met de 2751 aan kop ben ik al opgeschoven richting Templeuve (kp 68.8).
10. MR427 rijdt als IC 887 van Moeskroen naar Herstal. Onvoorstelbaar dat er ooit breaks rondgereden hebben zonder graffiti…
71. Op 12.04.1994 trok ik op fotosafari langs lijn 73, meer bepaald in de buurt van Diksmuide en meer bepaald waar een bocht in de spoorlijn een tijdje voordien was weggewerkt. De eerste foto, bij kp 68.2, was al een extraatje: goederentreinen verwacht je hier nl. niet zo meteen. HLD 6201 wordt de eerste 62'er van de dag.
72. Zusterloc 6264 rijdt als Z 1936 van Geraardsbergen naar De Panne. In Vlaanderen groeien de torens uit de rijtuigen…
73. HLD 6233 sleept Z 1912 van De Panne naar Geraardsbergen. Het is je misschien al opgevallen dat de M3-rijtuigen ondertussen de baan geruimd hebben voor de veel comfortabelere M2's.
74. En ze blijven maar komen: 6315 met Z 1937 Geraardsbergen - De Panne. Ik ben ondertussen 100 m richting De Panne opgeschoven.
75. 6264 met Z 1913 De Panne - Geraardsbergen. Het was een tamelijk sombere dag en dus kon ik zonder al te veel problemen de treinen uit de beide richtingen fotograferen.
76. HLD 6236 met Z 1938 Geraardsbergen - De Panne, kp. 67.2.
77. HLD 6315 keert al terug, met Z 1914 De Panne - Geraardsbergen. Kp. 67.7.
78. HLD 6313 lijkt m wel wat verrast te hebben. Ik weet niet precies wat hij meehad, maar het lijkt wel een voertuig voor de controle van bovenleidingen, al geef ik toe dat dit redelijk onwaarschijnlijk is.
79. Bij kp 69.2 fotografeerde ik HLD 6230 met Z 1939 Geraardsbergen - De Panne.
80. En om deze map af te sluiten: ook de 6236 is al op de terugweg naar Geraardsbergen. Kp. 70.2. Ik vermoed dat velen van deze laatste tien prenten hebben kunnen genieten. En het beste van lijn 73 moet nog komen, maar dat zien we dan wel weer in map 61.
De wandeling. GR 573 heette lang geleden nog gewoon GRV (met de V van Vesdre), maar ondertussen is het territorium fors uitgebreid en de GR staat nu te boek als GR 573 Vesdre et Hautes Fagnes. Onze tocht van vandaag brengt ons inderdaad niet in de buurt van de Vesdre, maar start in de Hoge Venen. In de tweede helft van onze route volgen we de Hoëgne, zijrivier van de Vesdre tussen Hockai en Sart-lez-Spa. Het volstaat om Hoëgne te googelen om overtuigd te geraken van de pracht van deze ruige vallei. Dat hadden blijkbaar velen voor ons gedaan, want het was eigenlijk te druk op het soms erg smalle en niet altijd even gemakkelijke pad. Maar geen gezeur: ik heb nog maar nauwelijks geschreven over onze beste wandeling van 2020 of ik moet onze conclusie al bijstellen: we deelden een 19/20 uit; met een TWQ van 95% scoort deze GR op alle vlakken uitstekend. Allereerst zijn er de Venen, vertrekkend uit het hoogste punt van België, waar het trouwens ook al behoorlijk druk is. Zeker in het begin van deze tocht volgt de GR een vrij traditioneel parcours, wat zich ook al uit in de aanwezigheid van meer wandelaars dan we gewend zijn. Corona ontdekte België en laat België ontdekken. Na de krul (ziekaartje) over het didactische pad van de Fagne de Polleur gaar het resoluut ZW-waarts in de richting van Hockai. Daar begint de zware tocht door de vallei van de Hoëgne, van de Pont du Centenaire tot de Pont de Belleheid. Dat is voor ons het eindpunt van dit stukje GR: rest ons nog de halte Sart-lez-Spa Roquez op te zoeken van buslijnen 294 en 395. Met dat uitloopje erbij hebben we meer dan 16 km onder de voeten.
Met de Hoge Venen en de Hoëgne heb je meteen een volledige indruk van deze voettocht. Meer foto's vind jehier.
Het weer. Helder en warm - de temperatuur lag met 24° wel ruim boven de normale.
De stafkaarten. 50/2N Botrange - 50/2S Xhoffraix - 50/1S Francorchamps - 50/1N Sart. Van kaart 50/1-2 verscheen in 2017 een van de eerste kaarten op 1:25.000 van de nieuwe reeks.
Hoe we er geraakten. Botrange kun je bereiken met bus 390 uit Verviers en bus 394 uit Eupen. De meest voor de hand liggende verbinding loopt dus via Verviers. Als je de vroege voormiddagbussen mist, ben je meteen aangewezen op bussen in de namiddag. Voor de terugrit hebben we meer keuze: we kunnen kiezen tussen de bushalten Sart-lez-Spa Gare of Sart-lez-Spa Roquez. We kiezen die laatste omdat die net wat gemakkelijker te bereiken lijkt. (Achteraf zal blijken dat onze zwaarste klim van vandaag zich precies situeert tussen Belleheid, waar we de GR verlaten, en de genoemde halte.) Door de combinatie van de lijnen 395 en 294 heb je hier bijna een perfecte uurdienst.
Een beetje geschiedenis. Over de buslijnen 390 en 395 heb ik het in vorige bijdragen al vaker gehad en daarom dacht ik: schrijf maar eens iets over Hockai. We zijn dan wel niet vlak bij de vroegere inplanting van dit station op lijn 44 Pepinster - Trois-Ponts geweest, maar van vorige passages herinner ik me resten van het perron, typische afsluitingen en vooral de diepe uitgraving naar het perron, in een tijd toen toegankelijkheid nog een ijdel begrip was. Maar toen las ik wat Paul Kevers over lijn 44 heeft geschreven op de site waar ik hieronder naar verwijs en dacht ik: wat heb ik hier eigenlijk nog aan toe te voegen? Maar ik wilde toch wel iets van eigen makelij en daarom maakte ik 2 uurtabellen van Hockai: de eerste is geldig van 15.05.1930 tot 04.10.1930; de tweede van 14.05.1950 tot 07.10.1950.
1056
07:02
Trois-Ponts
R
1068
10:01
Trois-Ponts
R
1076
11:07
Waimes
R
1080
13:44
Trois-Ponts
R
1086
16:23
Trois-Ponts
R
1094
19:18
Trois-Ponts
R
1110
22:45
Malmedy
R
1063
05:37
Verviers-Central
niet op zondag
1063
05:47
Verviers-Central
zondag
1073
07:01
Verviers-Central
R
1075
08:56
Herbesthal
R
1081
12:06
Verviers-Central
R
1091
15:27
Pepinster
R
1099
18:07
Pepinster
niet op zondag
0157
18:09
Verviers-Central
zondag
1111
20:56
Verviers-Central
R
0015
21:29
Verviers-Central
R
4708
06:47
Trois-Ponts
R
4716
09:21
Trois-Ponts
R
4740
12:01
Trois-Ponts
R
4746
14:53
Trois-Ponts
R
4762
18:52
Trois-Ponts
R
4780
20:11
Trois-Ponts
R
enkel 3de klas
4784
21:55
Trois-Ponts
R
4705
05:39
Verviers-Central
R
4707
06:27
Verviers-Central
R
4713
08:59
Verviers-Central
R
4759
13:53
Verviers-Central
R
4751
16:48
Verviers-Central
R
4763
18:35
Spa
R
enkel 3de klas
4785
20:57
Pepinster
R
Enkele vaststellingen: er is nauwelijks een verschil tussen week- en zondagdienst. Alle treinen zijn gesleept. In 1950 tellen twee treinen enkel derdeklasrijtuigen. Ik heb een sterk vermoeden dat het dan om een stoomlocomotief en 1 rijtuig ging. In 1930 spraken de eindbestemmingen van de treinen nog wat meer tot de verbeelding dan in 1950. In 1950 treffen we een erg lange onderbreking in de voormiddag aan. Die was ondertussen spijtig genoeg terug te vinden op wel meer secundaire lijnen.
De verbinding.
Halle - Brussel-Zuid
3406
07:21 07:31
+3
1867 - 61022
M6
controle: N
Brussel-Zuid - Verviers-Central
0506
07:55 09:21
+1
1826 - 73010
M7
controle: N
Verviers - Botrange
[390]
09:45 10:15
+17
ab5010-41
Mercedes Citaro LE
Satracom
-
Sart-lez-Spa - Verviers
[395]
16:02 16:32
-3
ab5012-60
Mercedes Citaro LE C2
Satracom
Verviers-Central - Brussel-Noord
0539
16:38 17:53
stipt
1844 - 11825
I11
controle: J
Brussel-Noord - Halle
1939
18:01 18:23
stipt
528
mr96 - Deense neus
controle: J
En wat we beleefden. Tegenwoordig nemen we meestal de eerste trein die komt in Halle - en er komen er veel - en soms lijkt het dan ook of we de marge in Brussel-Zuid wat ruim nemen. Dat is vandaag niet anders: we kunnen nog mee met IC 3406, die met een lichte vertraging rijdt. Toch hebben we tijd zat in Brussel-Zuid, maar tegenwoordig betekent dat dat we meestal naar ons volgend vertrekperron stappen, omdat afstand houden daar net iets makkelijker is. En een koffietje in de Exqi, dat is ondertussen al een dik half jaar geleden. IC 506 is de stiptheid zelve, zelfs in de NZV, maar om een of andere reden komen we toch met 3 minuten vertraging in Liège-Guillemins aan. We zitten trouwens in een M7 (73010); de 73013 rijdt ook weer mee, maar die hebben we de vorige keer al eens gehad. De planner voorspelt correct 1 minuut vertraging bij aankomst in Verviers-Central, ongetwijfeld door de lange vertragingszone tussen Trooz en Fraipont: voor de bediening van Olne liggen nieuwe wissels klaar.
Meestal staan de bussen van de lijn 390 en 395 broederlijk naast elkaar in Verviers, maar deze keer ontbreekt de 390, "onze" bus! Misschien staat die om een of andere reden elders, maar om 9:45 is er nog altijd geen bus te bespeuren. We beginnen ons stilaan af te vragen of we met één van de beschikbare taxi's (met chauffeurs die rustig met elkaar staan te praten zonder afstand en zonder mondmaskers) naar Botrange zullen rijden of toch gewoon zullen overschakelen naar plan B, met een wandeling in Tiège. Om 10:05 is er nog altijd geen bus te zien: wie de bussen van de Oostkantons wat kent, weet dat dit hoogst alarmerend is. Maar net op het moment dat we andere oorden willen opzoeken, komt de 390 toch aanrijden, uit een onverwachte hoek. We vertrekken uiteindelijk met 23 minuten vertraging: de autoweg was geblokkeerd, maar wij zijn gelukkig dat we nog altijd geduldig staan te wachten. Zonder halsbrekende toeren komen we uiteindelijk in Botrange aan met 17 minuten vertraging.
De halte Roquez heeft een ietwat verhoogd perronnetje - je zou het niet verwachten langs deze drukke gewestweg. Dankzij de app van de TEC kunnen we de rit perfect volgen - dat lukt niet altijd, hoor - en we komen ruimschoots op tijd in Verviers aan.
IC 539 heeft o.a. rijtuig 11825 mee. Zolang we rustig over lijn 37 en dat stukje van lijn 36 tussen Guillemins en Ans rijden is er geen probleem, maar op lijn 02 is er duidelijk toch wel wat aan de hand met deze I11. Het is al een hele tijd geleden dat we dit nog hebben meegemaakt, maar bij hoge snelheden rammelt het meer dan aangenaam is. Maar ook deze trein is stipt, waar klagen we eigenlijk over?
Wel, over dat heerschap dat vindt dat het net voor het instappen in IC 1939 nog een appel moet aanbijten en dus uiteraard zonder mondmasker ook nog eens in onze buurt komt zitten. Wij proberen plotse hongers op een elegantere en verstandigere manier te stillen. We rijden tussen Lot en Halle op tegenspoor en dat is voor één keer de reden waarom we stipt in Halle aankomen: geen hinderende S-trein en mooi naast de vertragingszone in Buizingen. We worden vandaag 2 keer gecontroleerd: onze Railpassen worden alleen maar aandachtig bekeken en eigenlijk maak ik me de bedenking dat het knippen van papieren biljetten niet meer van deze tijd is. Voor sommigen maakt die controle trouwens niet veel uit: een artistieke griet wordt door de tbg gesommeerd om in tweede te gaan zitten. Na wat aarzelen keert ze gewoon terug - artistieke vrijheid?
De treinlectuur. Dörte HANSEN, Altes Land. Murat ISIK, Wees onzichtbaar.
Gezond verstand wordt ook aangetast door het coronavirus. Soms zie je het uit de neusgaten sijpelen…
Wat heeft het voor zin om maatregelen te versoepelen, als niemand er zich toch iets van aantrekt. Gelukkig staat het iedereen vrij het schaarse gezonde verstand te gebruiken.
Waar Abraham de mosterd haalde. Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over deBelgische spoorlijnenen een overde bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.
De wandeling. In 1991 verscheen in de reeks Dicht-bij-huisgidsen van Lannoo een wandelboek met de titel Wandelen langs Vlaamse beken en rivieren, blijkbaar geschreven door plaatselijke afdelingen van Vakantiegenoegens. Wandeling 16 heet in het boekje met 60 wandelingen Langs de Steenputbeek in Halle en Dworp. Ze is 9 km lang, heeft een behoorlijk TWQ van 77% en loopt voor meer dan de helft door het bekende Hallerbos. Het is een steengoede tocht die je voornamelijk langs smalle en verkeersvrije paadjes langs Steenputbeek, Kapittelbeek en Molenbeek voert. We kwamen tot een quotering van 18/20, wat betekent dat dit wel een van de betere wandelingen van ons geamputeerde wandeljaar zal worden.Foto'sen kaartje.
Het weer. Helder, zomers warm met 28°.
De stafkaarten. 39/2N Tubize. Er is nog geen recente versie op 1:25.000 en dus is het nog behelpen met de kaart 39/1-2 Rebecq - Tubize uit 2001. Erg veel is er nog niet veranderd.
Hoe we er geraakten.
We hadden het wel erg gemakkelijk deze keer, want na 500 m te voet konden we al aansluiten op deze wandeling.
Een beetje geschiedenis. Ik hoop dat ik hier over enkele maanden niet moet schrijven dat lijn 155 die hier vlak in de buurt komt, gesneuveld is bij de invoering van de zogenaamde basisonbereikbaarheid, waarmee De Lijn de strijd hoopt aan te gaan met het autoverkeer, op instigatie van dubieuze dikbetaalde adviseurs. Hoe dat moet als je de meeste woongebieden links laat liggen om toch maar snel te zijn, is me niet duidelijk. Enfin, mijn hoop zal wel ijdel zijn…
Naar verluidt vervoert De Lijn op dit moment ongeveer 2/3 van het normale aantal scholieren. Toch is er regelmatig sprake van overbezette bussen. Wat was dat dan voor de coronacrisis?
De wandeling. Op de wandelkaart van Ciney (uitgegeven in samenwerking met het NGI) vonden we een wandeling in Sovet, een kleine deelgemeente van het stadje. Op de kaart heet ze wandeling 4, aangeduid met een rode ruit; op de webiste van Ciney heet de wandeling Promenade de la Chapelle de Jet, aangeduid met een rode rechthoek. Dat blijkt in werkelijkheid ook zo te zijn. De kapel is voor ons het punt waar we aansluiten op de wandeling, op zo een 2 kilometer van het station van Ciney - ander bruikbaar openbaar vervoer is er niet meer. Wij stapten dus 11 kilometer, maar de eigenlijke wandeling is maar 7 kilometer lang. Bij de beoordeling houden we geen rekening met de vrij lange aanloop langs een tweevakse macadamweg, waar het verkeer gelukkig vrij beperkt is. De wandeling verloopt voor zo een 53% over mooie, onverharde wegen; de bouw van enkele windmolens heeft blijkbaar de asfaltering van een verbindingsweg langs die molens noodzakelijk (?) gemaakt - waarom toch? - want anders zou de TWQ nog een stuk hoger gelegen hebben. Wij begonnen dus aan de Chapelle de Jet, maar het eigenlijke beginpunt is de Sint-Hubertuskerk van Sovet: het golvende akkerlandschap is van die aard dat je deze kerk zowat voortdurend in het vizier hebt. Alles bij elkaar is het een korte, maar zeer aangename Condrozwandeling:de foto'sgeven een getrouw beeld van wat de wandelaar kan verwachten en de alomtegenwoordige kerk komt er dan ook vaak op voor. De kaart vind jehier.
Het landschap ziet er schitterend uit, maar het heeft ook hier veel te weinig geregend.
Het weer. Helder maar door de NO-wind fris: je hebt de neiging om wat uit te spelen, maar even later trek je de trui opnieuw aan.
De stafkaarten. 54/1S Ciney (Ouest) (2002) - er is een recentere versie (2019) op 1:25.000: 54/1-2 Ciney. Op de kaart uit 2002 ontbreekt een erg mooie voetweg; mogelijk was die bij de aanmaak van die kaart in onbruik geraakt, maar tegenwoordig is het een prachtige, goed bruikbare voetweg: hij prijkt dan ook opnieuw op de recente kaart en op TopoMapViewer.
Hoe we er geraakten. De voortdurende verschraling van het OV-aanbod in de Condroz maakte het onmogelijk om met de bus in Sovet te geraken, ook niet op schooldagen, omdat schoolritten je nu eenmaal 's morgens naar Ciney brengen en 's avonds hun eindpunt in een of ander dorp vinden. Er zat dus niets anders op dan twee keer twee kilometer toe te voegen aan de toch niet lange wandeling. Spijtig genoeg is die aanloop weinig aantrekkelijk.
Een beetje geschiedenis. Sovet had ooit zijn treinhalte aan spoorlijn 128, ons allen tegenwoordig beter bekend als de Chemin de Fer du Bocq. Uit de website van de TSP leren we dat het station in open veld lag, op zo een 3 kilometer van het erg kleine centrum van Sovet, op het gehucht Reuleau. Op 31.07.1960 verdween de reizigersdienst op lijn 128 en verloor ook het station van Sovet zijn schrale betekenis. Sovet heeft op dat ogenblik trouwens al een eigenaardig parcours afgelegd: Sovet wordt in dienst genomen als goederenstation op 05.05.1898; het ligt ongeveer halfweg tussen Braibant en Spontin. Dat verklaart waarschijnlijk het bestaan van een echt stationsgebouw, want voor reizigers zal het nooit meer dan een stopplaats worden: open in 1898, gesloten in 1923, weer open in 1937 en definitief gesloten op het moment dat de hele lijn 128 als reizigerslijn voor de bijl gaat.(Bron.) Voor de eerste bussen in Sovet moeten we terug naar 02.06.1957: op dat ogenblik verschijnt een tabel 968 in het spoorboekje, met een busdienst Dinant - Thynes - Ciney. Meer dan 3 paar ritten stelde die niet voor: de bus reed van Dinant naar Ciney via Lisogne, Thynes, Sovet en Braibant. Vanaf 27.05.1962 wordt de buslijn ondergebracht in tabel 1267: dat nummer verwijst naar een particuliere buslijn. Tegenwoordig zouden we zoiets een privélijn noemen. Er volgt nog een hernummering op 23.05.1971: op dat ogenblik verschijnt lijn 430, maar veel gevolgen voor de bediening heeft dit niet. Het lijnnummer verwijst nu naar een aanvullende buslijn van de NMBS. En dan kan de geleidelijke afbouw beginnen, eerst en vooral op zaterdag - van een zondagdienst is er geen sprake. Op 02.06.1985 verdwijnen het enige resterende paar zaterdagritten helemaal. In het busboekje van 29.05.1994 is de lijn al verschrompeld tot een schooldienst, met een extrarit op vrijdag (markt in Dinant) en eigenaardig genoeg een rit die strikt gesproken buiten de schooldiensten rijdt. Die rijdt trouwens ook buiten de schoolvakantie. Vandaag is lijn 430 vernummerd tot 130: meer dan enkele schooldiensten blijven niet meer over. Dat is het gevolg van een grootscheepse verschraling van het aanbod in de Naamse Condroz. De vroegere lijn 128a werd opgesplitst in 2 lijnen (128 en 129), maar die bedienen Sovet op verre afstand.
De verbinding.
Halle - Brussel-Luxemburg
3559
09:15 09:43
stipt
916
mr 86 Sprinter
controle: J
Brussel-Luxemburg - Ciney
2109
09:55 11:00
+3
551
mr96 Deense neus
controle: J
-
Ciney - Brussel-Luxemburg
2136
15:01 16:03
+4
551
mr96 Deense neus
controle: J
Brussel-Luxemburg - Halle
3586
16:16 16:44
+4
935
mr86 Sprinter
controle: J
En wat we beleefden. S 3559 rijdt bijzonder stipt. Brussel-Luxemburg is zoals wel vaker akelig stil; reizigers blijven nog altijd wat weg. Als je dan op de NMBS MoveSafe app inlogt om eens te kijken hoe het met de bezetting van IC 2109 zit - de app werkt trouwens spijtig genoeg niet met treinnummers, wat het invullen van de gegevens aanzienlijk zou vergemakkelijken - dan zie je dat er weinig zitplaatsen zijn. In werkelijkheid zijn de 3 Deense neuzen niet eens voor de helft bezet. Ik weet wel dat de bezetting van treinen sterk kan schommelen, maar hier vraag ik me toch echt af op welke gegevens men zich baseert. Overigens is de trein met meer dan 10 minuten vertraging vertrokken in Brussel-Zuid; in Brussel-Luxemburg zijn dat er al 13, maar de afbouw van de vertraging verloopt vlot: Ottignies +9, Gembloux +8, Namur +6 en Ciney +3. In Ciney komen we nog net aan het perron toe - we zitten helemaal achteraan: onze trein komt op perron 2 terwijl die naar Brussel al aanzet op perron 1. Dat lijken de enige beschikbare sporen te zijn, op een wijkspoor richting Marloie na, waar de desiro van de stoptrein uitwijkt. Het lijkt een heel huzarenstukje om op die sporen twee IC's, twee stoptreinen Namur - Ciney en om de 2 uur ook nog eens de stoptrein uit Rochefort-Jemelle te ontvangen. Voor de rest lijkt het station één grote werf: je ziet al wat verhoogde perrons opduiken maar het meest lijkt het nog op een ondoordringbaar oerwoud van beton en stenen.
Waar gewerkt wordt zijn ook werkpaarden nodig.
Voor de terugrit volgen we het omgekeerde scenario: we vertrekken van perron 1, nadat de IC uit Brussel op perron 2 is aangekomen. Perron en sporen roepen om een portie Roundup, maar die zal dus nog wel wat uitblijven. We kunnen met het stel van de voormiddag terug richting Brussel. We vertrekken met 5 minuten vertraging en in Brussel-Luxemburg blijven er nog 4 van over. In Namur komt er bijna volgens de traditie een minuut bij: je mag daar zoveel minuten haltetijd inbouwen als je wil, bijna altijd neemt de vertraging nog toe. Staan de Namurois niet bekend voor hun traagheid? De aansluitende S 3586 vertrekt wel stipt, maar die zal dan weer lang in Diesdelle stilstaan. Een van onze medepassagiers hoest en hoest en hoest: wat anders een fait divers zou zijn, roept nu akelige gedachten op. Voor de mansmens moet dat trouwens even vervelend zijn. We zijn wel allemaal gemaskerd en we zitten erg ver van elkaar. Bij het uitstappen houden we afstand, nog meer dan anders… Ik wil deze blog nog wel een tijdje volhouden. En ja, ik weet niet of je het al gemerkt had: 4 treinen, 4 keer gecontroleerd. Dat is echt wel al heel lang geleden. Bedankt, tbg's!
De treinlectuur. Louis van DIEVEL, De laatste ronde. Murat ISIK, Wees onzichtbaar.
Maggie de Block vindt dat virologen moeten spreken over dingen waar ze iets over weten. Zoals politici, kom…
Waar Abraham de mosterd haalde. Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over deBelgische spoorlijnenen een overde bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.
61. Typische achterzijde van een K1-ADR. Lijn 132 op 04.11.1993.
62. Zo kun je het hier tegenwoordig niet meer fotograferen, want de halte Yves-Gomezée is ondertussen verplaatst in de richting van de vroegere halte Saint-Lambert.
63. Op 22.01.1994 kon ik deze Amsterdammer te pakken krijgen in Weerde.
64. mr 937 rijdt als 937 van Antwerpen-Centraal naar Nivelles. Dat laatste kan verbazing wekken, maar tijdens het weekend reed deze IC als stoptrein tussen Brussel en Nivelles - 22.01.1994, Weerde.
65. Sprinter 910 rijdt als E 6488 van Antwerpen-Centraal naar Brussel-Zuid. Zelfde plaats, zelfde datum.
66. mr810 rijdt als IC 913 van Nivelles naar Antwerpen-Centraal.
67. Op naar lijn 90 dan: mr 224 rijdt als E 1561 van Antwerpen-Centraal naar Geraardsbergen. We schrijven 18.02.1994, kp. 61.0, tussen Rebaix en Ath.
68. Op ongeveer dezelfde plaats passeert mr 636 als IR 1587 van Geraardsbergen naar Antwerpen-Sint-Niklaas. Dit stel zal in Edingen het gezelschap krijgen van het treindeel dat rechtstreeks van Geraardsbergen naar Edingen rijdt.
69. Velen die frequent door Dave-Saint-Martin zullen het station nog nooit uit deze hoek gezien hebben: 05.03.1994.
70. En tot slot van deze 10 nog een haltebord en een verlichtingspaal in Carlsbourg - 06.04.1994.
51. Nog even op lijn 132: HLD 6290 met Z 8109 Charleroi-Sud - Couvin.
52. AB2083 op lijn 688 Gent - Wetteren ergens in de buurt van Destelbergen, want dat is waar we toen stapten. Dit is een Van Hool A120.
53. Op 27.10.1993 waren we in de buurt van wat tegenwoordig Paira Daiza is - de ruïne van de toren is ondertussen bekend erfgoed. Geen denderende foto op deze herfstige, sombere dag van een mij onbekend stel.
54. Deze foto is evenmin een hoogvlieger: een Budd-motorstel met op de achtergrond het kerkje van Brugelette.
55. HLE2239 staat er al wat beter op, lijn 90 kp 59.0. Vroeger liep lijn 90 van Denderleeuw tot Jurbise, tegenwoordig heet het deel van Ath tot Jurbise officieel 90C.
Bij kp 59.1 kon ik mr 235 fotograferen met E 8665 Ath - Mons.
En even later kwam deze 2315 door met een goederentrein waarover ik bijna uiteraard geen gegevens heb.
Terug naar kp 59.0 dan, waar mr 636 de dienst uitmaakt op E 8685 Mons - Ath, samen met een Budd-stel.
59. Een lelijk eendje maar o zo nuttig. Het zal wel nooit tot een mooie zwaan uitgroeien.
60. Ten slotte nog mr 137 met E 8666 Ath - Mons in Mévergnies-Attre. Blijkbaar lag de overweg er wel erg slecht bij, want 20 km/u is wel erg weinig.
De wandeling. De vorige keer stapten we nog een tijdje over GR128 toen we over het gemeenschappelijke deel met de Streek-GR Haspengouw uit Tongeren togen, vandaag belanden we met dezelfde GR128 aan het andere eind van het land: geen Limburg vandaag, wel de grens tussen West- en Oost-Vlaanderen. We stappen namelijk van Tielt naar Wontergem, meer bepaald van waar de GR de N399 kruist, bij de halte Sint-Amandsstraat van De Lijn, tot Wontergem Kerk; dat is net geen 14 kilometer stappen door een erg landelijk gebied. De TWQ bedraagt 35% en de onverharde paden worden gebundeld in 3 pakketjes: één in de buurt van de Bosakker, een tweede in de ruime buurt van wat op de oude stafkaart nog Vijverbos heet, maar wat nu blijkbaar Meikesbos heet en een derde - meteen ook de mooiste - door de Gavermeersen. Al de rest zijn betonwegen, waarvan één blijkbaar als sluipweg dient en waar we de West-Vlaamse chauffeurs leren kennen als onbehouwen en drieste piraten van de weg die ervan uitgaan dat die sukkels met hun wandelstokken wel tijdig opzij zullen springen. Tja, als je op sluipwegen geen hoge snelheden kunt halen, dan valt het denkbeeldige voordeel van zo een weg natuurlijk ook weg. Het letterlijke hoogtepunt van de tocht is de Poelberg met gelijknamige molen, vanwaar je toch wel mooie panorama's te zien krijgt. Voor de rest is er toch wel veel ballast, wat de tocht een toch niet zo denderende quotering van 14/20 opleverde: voor meer was het geheel toch net iets te wisselvallig. In mijn vorige bijdrage foeterde ik nog eens uitgebreid op de soms (meer en meer) in gebreke blijvende bewegwijzering van de GR-paden. Ook vandaag hadden we weer prijs, toen blijkbaar recent aangebrachte bewegwijzering ons langs een andere weg naar de Poelberg wilde brengen. Spijtig genoeg was de oude bewegwijzering nog intact en bleek de nieuwe verre van afgewerkt te zijn. Wat het allemaal nog veel erger maakt is dat de topogids die we vandaag bij ons hadden, dateert van… januari 2020. We kunnen ons echt niet van de indruk ontdoen dat het fout loopt met de coördinatie tussen secretariaat, routeverantwoordelijken, de vrijwilligers die instaan voor de bewegwijzering en de webmaster(s?). In de topogids noch op de website is van enige wijziging sprake. Het is natuurlijk mogelijk dat we net op het verkeerde moment de route volgden, maar zelfs dan voel ik me bekocht: als een splinternieuwe topogids in januari verschijnt zou het toch niet moeten kunnen dat het traject alweer gewijzigd wordt in september? Mogelijk is de man met de stickers op eigen houtje begonnen aan een wijziging van het parcours… Op hetkaartjeis het traject uit de topogids nog uitgetekend. Dat kon ook niet anders, want na twee stickers was het afgelopen met de bewegwijzering. Misschien raakte de auto niet op het paadje… Foto's vind jehier.
Tevreden rust van het platteland.
De Poelbergmolen. Lang geleden stapten we hier een van onze eerste wandelingen (het Poelbergpad) op een kille dag in het gezelschap van een straathond die bij het begin aansloot en na de 9 km lange tocht gewoon weer naar huis ging.
Het weer. Helder met een vrij goede zichtbaarheid en aangenaam warm en rustig.
De stafkaarten. 21/6N Tielt-Zuid en 21/7N Dentergem. De nieuwe kaarten op 1:25.000 die in aanmerking komen zijn 21/5-6 Izegem en 21/7-8 Deinze.
Hoe we er geraakten. Tielt kun je bereiken met de IC Antwerpen-Centraal - De Panne. Voor ons houdt dat een overstap in Brussel-Zuid en Gent-Sint-Pieters in. De bus van lijn 52 naar Kortrijk brengt ons buiten de stad bij het snijpunt van buslijn en GR. Eigenlijk kan het eenvoudiger maar ook trager met de rechtstreekse IC van Halle naar Kortrijk en dan een veel langere busrit. Het grootste bezwaar is dan wel dat we onmogelijk een oplossing kunnen uitdokteren voor ons seniorenbiljet: heen en terug naar Tielt kan dan niet en dus zouden we terugvallen op een Railpass. Voor de terugkeer mikken we liever dan op de belbus op een van de bussen van lijn 73 die op schooldagen Wontergem Kerk met Deinze verbinden. Vanuit Deinze kan het dan rechtstreeks naar Brussel-Zuid - dachten we…
Een beetje geschiedenis. Lijn 73, waar we vandaag trouwens een eindje naast mogen lopen, staat officieel te boek als de spoorlijn Deinze - De Panne-Doodspoor, al is het uit reizigersstandpunt beter te spreken van de lijn Gent-Sint-Pieters - De Panne. In Deinze takt deze lijn af van lijn 75, maar alle treinen van lijn 73 komen minstens van Gent-Sint-Pieters. Zodus. En dat doodspoor in De Panne is wat er overblijft van de grensoverschrijdende spoorlijn naar Duinkerken. Met de link onderaan naar de site van Paul Kevers kom je er nog veel meer over te weten. Het deel Deinze - Tielt interesseert ons vandaag het meest. Deinze heet ondertussen al lang opnieuw Deinze, maar van 22.05.1955 tot 22.05.1971 heette het officieel Deinze-Petegem. Het verdwijnen van de dubbele naam heeft dus voor een keer niets te maken met de gemeentefusies van 1977. Tussen Deinze en Tielt lagen ooit stations en halten in Grammene, Wontergem, Aarsele, Karmstraat en Lakestraat. Die twee laatste kwamen er bij op 05.10.1930: op veel secundaire lijnen wilde de NMBS blijkbaar extra halten uitbouwen, maar een lang leven was hun niet beschoren. Met WO II verdween de bediening van Karmstraat en Lakestraat: ze figureerden nog wel een tijdje in tabel 73 zonder stops, maar in het spoorboekje van 01.11.1943 waren ze definitief verdwenen. Dan liep het voorlopig beter af voor de drie andere: Grammene, Wontergem en Aarsele zouden nog lang bediend worden door de stoptreinen (er reden ook semi-directe treinen), maar zelfs vóór IC-IR was het duidelijk dat Grammene en Wontergem uiteindelijk zouden verdwijnen en dat gebeurde dan ook in 1984 met het IC-IR-plan. Aarsele ontsprong de dans, maar meer dan een bediening door enkele P-treinen zat er niet meer in. Wie de halten wil situeren: de overwegen bestaan nog allemaal: Grammene is OW1, Wontergem is OW4, Aarsele is OW7 en de beide kneusjes lagen aan de overwegen 12 en 14.
In het spoorboekje van 22.05.1955 treffen we voor het eerst bussen aan, die gezien hun nummer (73a) echt wel beschouwd worden als vervangingsbussen. Het gaat om een buslijn Deinze - Tielt - Lichtervelde - Kortemark - Diksmuide - Veurne, maar in de realiteit wordt de lijn opgesplitst in Lichtervelde. Op 31.05.1964 wordt die splitsing ook duidelijk: het deel Deinze - Lichtervelde heet voortaan 73a, voorbij Lichtervelde wordt het 73b. Behalve de geleidelijke afbouw van de dienstverlening wordt op 10.01.2005 een nieuwe fase ingeluid: men wil af van de letters in de lijnnummers en lijn 73a gaat voortaan als 73, terwijl de 73b vernummerd wordt tot 32. Om het voor de klant gemakkelijker te maken wordt de 73a opgesplitst in een deel Deinze - Tielt en een deel Tielt - Lichtervelde, die allebei het nummer 73 krijgen.
Wat de 73 betreft, kunnen we nog even aanstippen dat de lijn in de traditie van de vervangingsbussen tussen Deinze en Tielt 2 varianten bedient - die van ons van vandaag bedient dorpen als Wontergem en Gottem, de andere volgt de hoofdweg. Met de komst van de basisbereikbaarheid valt te vrezen dat de variant die we vandaag volgen, wegvalt. Snuggere geesten hebben nl. tegen een stevige kost uitgedokterd dat de bussen van De Lijn sneller moeten worden en zich niet langer mogen bezighouden met beuzelarijen als de bediening van dorpen - waar de klanten wonen, nee toch? Laat die oudjes van Wontergem (en Dentergem en Gottem) met hun rollator maar naar de N35 tuffen… Wat hebben wij toch fijne regeerders...
De verbinding.
Halle - Brussel-Zuid
3659
10:10 10:26
stipt
08199
mr08 Desiro
controle: N
Brussel-Zuid - Gent-Sint-Pieters
0431
10:37 11:06
stipt
1853 - 61067
M6
controle: N
Gent-Sint-Pieters - Tielt
3010
11:53 12:18
stipt
349
mr80 Break
controle: J
Tielt - Tielt
[52]
12:34 12:44
stipt
ab5507-68
Iveco Crossway LE
De Meibloem
-
Wontergem - Deinze
[73]
17:46
ab5507-65
Mercedes Citaro G II
De Meibloem
na 600m
18:14
+24
ab5507-66
VDL Bus&Coach Citea LE
De Meibloem
Deinze - Gent-Sint-Pieters
3040
18:53 19:07
stipt
333
mr80 Break
controle: N
Gent-Sint-Pieters - Brussel-Zuid
0518
19:24 19:53
stipt
1823 - 11818
I11
controle: J
Brussel-Zuid - Halle
3790
20:02 20:19
+1
08166
mr08 Desiro
controle: N
En wat we beleefden. Het valt op hoe weinig er tegenwoordig te beleven valt: van Halle naar Brussel-Zuid nemen we de S-trein, van Brussel-Zuid naar Gent-Sint-Pieters de IC (431) naar Kortrijk. Zo hoeven we niet te vrezen dat we op een mogelijk drukke trein naar de kust terechtkomen. Op de IC ondervragen twee treinbestuurders elkaar over de reglementen, of is het één treinbestuurder die de andere ondervraagt? Een lezende dame heeft er duidelijk geen boodschap aan - hoewel de treinbestuurders zeker niet luidruchtig zijn - en ze verhuist, al kan dat tegenwoordig ook gewoon een poging zijn om meer afstand te houden. In Gent-Sint-Pieters hebben we dus erg veel tijd en een koffietje bij Baziel zit er nog altijd niet in: zolang het virus rondwaart, vermijden we de horeca. Dat doet ook dat koppel dat eenmaal in IC3010 het masker opzijschuift en begint te eten. Wij doen dat in normale tijden ook - zij het niet om 11:50 - maar hebben nu voldoende discipline om onze eetbeurten zo te organiseren dat we niet op de trein hoeven te eten. Als de treinbegeleider komt controleren (!), worden de maskers nog krampachtig voorgeschoven, maar de tbg laat zich niet verschalken: hij merkt op dat eten in de trein, gezien het mondmasker, niet mag. De daders zijn klaarblijkelijk twee kustgangers, gezien de enorme koffers die ze meesleuren. De trein in kwestie komt in De Panne even na enen aan, toch een ideaal moment om te eten? Onderweg zien we nog witgeverfde rails op de brug over de Leie; hier wordt dus ook geëxperimenteerd tegen oververhitting.
Rond het half uur is het vrij druk op het busstation van Tielt. Het is een Iveco die ons net buiten de stad zal brengen - in de stad zelf is er een omlegging; we komen toch stipt aan bij de halte Sint-Amandsstraat. Nu is het onze beurt om te eten.
Ook voor de terugrit is er een omleiding uit de lucht komen vallen: meer dan 2 dagen duurt ze niet, maar je zult maar net op een niet bediende halte rekenen. Deze keer hebben we geluk: in Wontergem is geen vuiltje aan de lucht. Toch is het even schrikken als we zien dat de bus naar Tielt de halte aan onze kant - dus naar Deinze - bedient. Maar we hebben snel door dat de bus een eindje tegen de gewone richting in rijdt om zoveel mogelijk halten te bedienen en dan terugkeert. Onze bus kunnen we perfect volgen dankzij haltelink. De gelede bus is mooi op tijd, maar na amper 600 meter valt de bus stil: alles lijkt uitgevallen; de bestuurster roept meteen de thuisbasis op en we horen dat er een melding was over een storing in de versnellingsbak en dat meteen daarna alles was uitgevallen. Ze staat dan wel mooi langs de weg, maar ook voor een uitrit: gelukkig moet er niemand weg. We vernemen dat een andere bus op weg is. Het is niet eens zo lang wachten: alles bij elkaar is het probleem zo efficiënt mogelijk opgelost. Op de omleidingsweg zien we dat een afgesloten overweg de reden is van de omleiding. Onze riante aansluiting met de trein in Deinze lijkt wel een verloren zaak. En inderdaad, de rechtstreekse trein naar Leuven die ons naar Brussel had moeten brengen, vertrekt vermoedelijk net op het moment dat wij met 24 minuten vertraging in Deinze aankomen.
Tja, pech kent zo zijn eigen gradaties en deze keer is het allemaal niet zo erg. We moeten maar een kwartier wachten op de IC naar Antwerpen maar zullen wel over moeten stappen in Gent. Dat is dus onvermijdelijk op de IC uit Oostende, maar overdruk is die zeker niet. Wel is er een eigenaardigheid met de eersteklasrijtuigen. Regel is dat in deze trein twee eersteklasrijtuigen I11 meerijden. Vandaag rijdt in eerste positie een lege I6 eertse klas en ontbreekt een van de I11-rijtuigen. De verleiding is groot om naar de I6 te stappen, maar daar is weinig tijd voor. En wie weet is het rijtuig niet afgesloten. Enfin, in het I11-rijtuig is het ook niet bepaald drummen. Van Brussel-Zuid naar Halle moeten we nog even mee met de S naar Braine-le-Comte. Op bepaalde momenten van de dag is deze verbinding er echt een voor het canaille. Ook vandaag lijken de meeste jongeheren niet van plan om een mondmasker op te zetten. Op deze treinen zou veel regelmatiger politiecontrole moeten komen. Dan zou ook die reiziger die in Lot instapt en de in de Desiro beperkte luxe van eerste klas apprecieert, tegen de lamp lopen.
De treinlectuur. Ernest HEMINGWAY, For whom the bell tolls. [And therefore never send to know for whom the bell tolls; It tolls for thee. - John DONNE] Murat ISIK, Wees onzichtbaar.
De bubbels verdwijnen zodra de bubbels verschijnen.
Waar Abraham de mosterd haalde. Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over deBelgische spoorlijnen en een overde bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.
Deze 3 breaks rijden als IC 3038 van De Panne naar Antwerpen-Centraal. Lijn 73 kp 21.5, tussen Aarsele en de vroegere halte Wontergem.