Een Bossche bol of sjekladebol (chocoladebol) is een gebakspecialiteit uit 's-Hertogenbosch die wordt gebakken van soezenbeslag, daarna gevuld met slagroom en geglazuurd met gesmolten chocolade.
Bossche bollen hebben een diameter van ongeveer 12 cm en zijn daarmee grote gebakjes.
Desondanks is er ook een versie met dubbele doorsnede, de zogenaamde "reuzenbol".
De lekkernij wordt voornamelijk buiten 's-Hertogenbosch als "Bossche bol" aangeduid, in de stad zelf als "sjekladebol".
Bossche bol of sjekladebol
Bossche bollen lijken op de kleinere moorkoppen, die echter meestal niet met echte chocolade zijn geglazuurd, maar met chocoladeglazuur gebaseerd op cacao.
Op de bovenkant van moorkoppen wordt soms een toef slagroom aangebracht, bij de Bossche bollen doet men dit niet, onder meer vanwege de gebruikelijke verpakking van een half dozijn in een papieren zak.
Als men de effecten van de traditionele Bossche eetwijze wil voorkomen, kan een Bossche bol het beste op zijn kop genuttigd worden, waarbij de harde chocoladelaag dienst doet als bodem zodat de bol geheel en zonder morsen kan worden opgegeten.
Dit geldt des te meer bij het tot zich nemen van de "reuzenbol".
Bij deze laatste zou men ook mes en vork kunnen gebruiken maar dit wordt door de liefhebber als stuitend opgevat.
De "Bossche Bol" wordt gemaakt van pure chocolade, zoals op de getoonde foto, en niet van melkchocolade (een veel voorkomend misverstand).
even aanschuiven voor een Bossche bol bij banketbakker Jan De Groot
Al voor het begin van de twintigste eeuw werd in 's-Hertogenbosch de voorganger van de huidige Bossche bol verkocht door banketbakker Lambermont, die een vestiging had in het pand De Kat aan de toenmalige Vischstraat op nummer B61.
De bol van Lambermont leek op een moorkop en was gevuld met banketbakkersroom.
Toen de Haagse banketbakker Henri van der Zijde zich in 1920 vestigde als Haagsche Banketbakkerij, Lunchroom en Snelbuffet in dezelfde Vischstraat op nummer 25, bedacht Henri daar zijn variant op, met slagroomvulling en overgoten met echte chocolade, die volgens zijn nazaten gezien moet worden als het origineel van de huidige Bossche Bol.
Lambermont is in de loop van diezelfde jaren twintig ook een dergelijke chocoladebol gaan verkopen.
De naam "Bossche bol" is pas in de loop der tijd ingeburgerd geraakt, met de toenemende populariteit van de lekkernij buiten de stadsgrenzen en ook het exacte recept verschilt van bakker tot bakker.
Bij de vaststelling van originaliteit en herkomst is dus wat ruimte voor interpretatie.
een strip
Aan het begin van de eenentwintigste eeuw staat banketbakkerij Jan de Groot wijd en zijd bekend als 'het adres' voor de Bossche bol.
De bakkerij werd in 1936 opgericht door Jan de Groot senior samen met zijn vrouw Marie de Groot-van Gaal, maar is pas later, na een verhuizing, begonnen chocoladebollen en ander banket te verkopen uiteraard volgens eigen recept.
Voor Bosschenaren zijn de bollen van Jan de Groot tegenwoordig zonder twijfel 'de enige echte'.
Het geheime recept is binnen de familie steeds overgedragen en rond het jaar 2000 is de "Bossche bol van Jan de Groot" als beschermd handelsmerk gedeponeerd.
De benaming "Bossche bol" is daarmee overigens niet beschermd, alleen de combinatie met de naam van Jan de Groot.
Bossche Bollen is ook de naam van een groep kleine bolvormige woningen van de architect Dries Kreykamp.
Ze liggen aan de straatnaam Bollenveld in het noorden van 's-Hertogenbosch.
In overdrachtelijke zin worden plaatselijke jongedames die de lekkernij onvoldoende hebben weten te weerstaan met het object van hun onmatige begeerte aangeduid.
Bossaball is een balspel dat gespeeld wordt door twee teams.
Het combineert volleybal, voetbal, gymnastiek en capoeira.
Het speelveld bestaat uit luchtkussens en trampolines met een net in het midden.
Het spel is in Spanje uitgevonden door de Belg Filip Eyckmans, maar bestaat inmiddels ook in een aantal andere landen.
Bossaball bestaat sinds 2006 in Nederland.
Van 28 tot en met 30 augustus 2009 werd voor het eerst een Open Nederlands Kampioenschap Bossaball georganiseerd.
Het evenement vond plaats op het strand van Scheveningen.
Engels : Bossaball Duits : Bossaball Frans : Le Bossaball
het bossaball speelveld
Bossaball wordt gespeeld in teams van 3, 4 of 5 spelers.
De bedoeling is dat de bal de grond raakt in het speelveld van de tegenstander.
Elk team mag de bal tot zes keer toe passeren binnen het eigen speelveld terwijl de trampolinespringer naar de juiste hoogte veert voor een (spectaculaire) smash.
Om het even welk lichaamsdeel mag in contact komen met de bal.
De spelers mogen de bal slechts eenmaal met de hand en tot tweemaal toe met de voeten of met het hoofd aanraken.
Wanneer de bal op de luchtkussens van de tegenstander terecht komt, is dat 1 punt waard.
Scoren op de trampolines is goed voor 3 punten.
Contact tussen bal en bossawall (de rode ringen rond de trampoline) verandert niets aan de score, de rally gaat gewoon verder.
bossaball
geen sport zoals een ander
Bossaballscheidsrechters hebben een fluitje, een microfoon, percussie-instrumenten en een dj-uitrusting.
Ze leiden het spel en ze voegen er een extra dimensie aan toe.
De spelers spelen op muziek of de muziek volgt het spel.
Bossaball verenigt elementen van capoeira, samba, breakdance, voetbal, volleybal, acrobatie en circus op één enkel speelveld.
Elk jaar is een België - Nederland (de nummers 2 en 3 van het WK) een topevenement in het Bossaball.
De bosruiter (Tringa glareola) is een steltloper.
Deze Europese vogelsoort is de kleinste van de ruiters, middelgrote steltlopers met geslachtsnaam Tringa uit de familie Scolopacidae.
De bosruiter broed in drassige hoogvenen in het noorden van Europa en Azië.
Ze trekken naar Afrika en zuidelijk Azië, vooral India.
Trekkende vogels zijn zelfs gezien op Hawaï.
Engels : Wood Sandpiper, Tringa glareola Duits : Bruchwasserläufer Frans : Le Chevalier sylvain
De bosruiter heeft een spanwijdte van 50 tot 56cm op een lengte van 19 - 21cm.
Hij heeft een voorkeur voor ongewervelden, kleine zoogdieren en insecten.
Slechts één legsel per jaar van 3 of 4 eieren en een nestduur van 28 tot 31 dagen.
De bosruiter lijkt op een witgatje of groot formaat oeverloper met een slanke snavel, bruine bovenkant en lange, geelgroene poten.
Hij verschilt met de witgat door zijn minder contrasterende witte buik, hij heeft een meer 'vierkante' kop en een duidelijke oogstreep.
Hij mist de donkere ondervleugel van het witgatje.
Ook het geluid is anders, de bosruiter roept tief-tief-tief, alles op gelijke toonhoogte.
Bij het witgatje varieert de toonhoogte en het ritme.
Bosruiter en witgatje zijn beide verwant en samen ook weer verwant aan de tureluur, de groenpootruiter en de zwarte ruiter.
Alle vijf soorten behoren tot de ruiters.
Tringa glareola
auteur : Marion Ehrlich
De bosruiter is een schaarse doortrekker, die vooral in moerassige gebieden gezien wordt, zowel in zoet als in brak water.
In een ver verleden broedden bosruiters ook wel in Nederland, maar sinds het begin van de 20e eeuw zijn geen goede bewijzen van broeden meer gevonden.
Zo nu en dan duikt er echter een verdacht exemplaar op, de kans op een mogelijk broedgeval is daardoor nog niet geheel verkeken.
Hij is meestal terug te vinden aan allerlei moerassige plekken in zowel zoete als brakke wateren, oevers van plassen en verlande wateren.
Wereldwijd zijn alle populaties migranten. Veruit de meeste exemplaren migreren richting het sub Sahara gebied, enkele naar India en Australie.
Komt gedurende de trek veelvuldig voor in west Europa gedurende de trek van de Noordelijke populaties in mei.
Is een regelmatige gast in augustus tot half september.
De migratie gaat dwars door Europa en het Midden Oosten in een breed front.
In Frankrijk en Italie kunnen grote aantallen aangetroffen worden om bij te tanken.
Na de recuperatie wordt doorgevlogen naar de Zuidkant van de sahara.
De terugkeer wordt meestal meer Oostelijk afgelegd met meerdere korte pauzes.
De bosroos (Rosa arvensis) is een struik die behoort tot de rozenfamilie (Rosaceae).
De bosroos is een overblijvende plant die van nature voorkomt in Europa.
Uit de bosroos zijn door veredeling onder meer de ramblerrozen verkregen.
Engels : Field Rose, Wild Rose Duits : Feld-Rose, Kriechende-Rose Frans : Le rosier des champs
Bosrozen
De struik wordt 0,5-2 m hoog en heeft liggende of windend-opstijgende takken met gekromde doornen.
De grondrakende takken kunnen gemakkelijk gaan wortelen.
De onevengeveerde samengestelde bladeren zijn blauwgroen en hebben meestal zeven deelblaadjes.
De deelblaadjes zijn langwerpig-eirond en hebben een gezaagde rand.
Aan de voet van de bladsteel zitten gaafrandige steunblaadjes.
De bosroos bloeit in juni en juli met geurende, witte, 3-4 cm grote bloemen.
De bloeiwijze is een tuil die uit één tot drie bloemen bestaat.
De stijlen zijn vergroeid tot een zuiltje.
Van augustus tot oktober zitten aan de struik de rozenbottels.
De vrucht is een bol- tot eivormige, 1-1,5 cm lange, rode rozenbottel.
De zaden worden door vogels en kleine zoogdieren verspreid.
De verspreiding gaat van West-, Midden- en Zuidoost-Europa en in een klein deel van het oostelijke Middellandse-Zeegebied, noordelijk tot in Ierland, Noord-Engeland, Zuid- en Midden-Limburg en Midden-Duitsland.
Nederland : Zeldzaam in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.
België : Plaatselijk vrij algemeen in Brabant, in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.
De bosrietzanger (Acrocephalus palustris) is een zangvogel uit de familie van Acrocephalidae.
De Bosrietzanger is een veel voorkomende migrant in West Eurazie, van Engeland en Finland tot in Centraal Rusland.
De soort overwintert in subtropisch en tropisch Afrika.
Kan ook worden aangetroffen in Cyprus, het nabije Oosten en Egypte.
Engels : Marsh Warbler Duits : Sumpfrohrsänger Frans : La Rousserolle verderolle
De bosrietzanger lijkt zeer veel op kleine karekiet. Het zijn tweelingsoorten.
Ze onderscheiden zich vooral door zang.
De Bosrietzanger is de beste zanger onder de rietvogels.
Hij heeft niet alleen minder schorre tonen en meer heldere fluittonen dan de kleine karekiet, maar ook een grote variatie met veel imitaties, snel opeenvolgend.
De bosrietzanger zingt ook meer zichtbaar in of boven de vegetatie.
Hij heeft een spanwijdte van 18 tot 21cm en een lengte van 13 tot 15cm.
Het voedsel van de bosrietzanger zijn bij voorkeur bessen en insecten.
Nest met jongen van de bosrietzanger
foto : natuurmanjak
De bosrietzanger heeft 1 legsel met 3 - 6 eieren.
De soort heeft zo ongeveer het hoogste broedsucces van alle zangvogels (maar liefst 65%).
In Nederland zijn 70.000 tot 110.000 paren vastgesteld.
Vooral in Laag-Nederland breidt de bosrietzanger haar areaal nog steeds uit.
De bosrietzanger houdt van natte ruigtevegetaties met veel brandnetels, koninginnekruid, wilgenroosje, kattenstaart, fluitekruid, moerasspirea, riet en enkele (wilgen)bosjes vormen een perfecte biotoop voor de bosrietzanger.
Het verspreidingsgebied gedurende de winter omvat grote delen van Europa waar de soort door- dan wel rondtrekt.
Over de route die bosrietzangers volgen naar hun overwinteringsgebied is niet veel bekend.
Bron : - Wikipedia CC 3.0
- www.Aviflevoland.nl
- tinternet
De bosratelslang (Crotalus horridus atricaudatus) is een slang uit de familie adders (Viperidae), onderfamilie groefkopadders (Crotalinae).
Het is een bekende ondersoort van de gewone ratelslang (Crotalus horridus), en wordt soms wel als volwaardige soort gezien.
Deze ratelslang komt voor in het midden van de Verenigde Staten, in Louisiana, Mississippi, South Carolina en noordelijk Florida, waar ze in laaglanden leven in vochtige bossen en bosranden meestal bij water, maar ook in gebieden met palmbomen.
Omdat ze graag in de buurt van water vertoeven, komen ze met name voor langs de stroomgebieden van de rivieren Trinity, Neches, en Angelina, waar ze overdag meestal tussen de bosjes liggen opgerold en bij de schemering ontwaken en op jacht gaan.
Engels : Canbrake rattlesnake Duits : Wald- Klapperschlange Frans : le Crotale des bois
Bosratelslang
foto : Magialuna
De slang kent een grote variëteit aan kleuren en patronen, sommige tekeningen lijken op die van de diamantratelslang, licht omzoomde ruiten op de rug, maar de algemene vorm is een grijze tot lichtbruine basiskleur en brede V-vormige strepen op het midden van de rug.
Over het midden loopt een bruine tot rode streep die ook weer aan de diamantratelslang doet denken.
De kop is breed en driehoekig met de bekende zintuiglijke groef in het midden.
De maximale lengte is bijna twee meter, maar veel exemplaren worden niet groter dan 1,5 meter.
Crotalus horridus atricaudatus
De bosratelslang leeft van kleine zoogdieren zoals ratten, maar ook reptielen en vogels, waarvan hij ook de nesten leeg rooft.
Het gif van de slang tast het bloed en de weefsels aan doordat er haemolytische enzymen in zitten die hemoglobine (de ijzerbindende stof in ons bloed) afbreken.
Hierdoor kan een scala aan symptomen ontstaan, meestal plaatselijke weefselafsterving, bloedingen en misselijkheid, maar uiteindelijk ook de dood.
Een bosratelslang is ieder jaar verantwoordelijk voor tientallen ziekenhuisopnamen, wat voornamelijk te danken is aan de felheid van de slang.
De vlinder heeft een voorvleugellengte van 8 tot 9 millimeter.
De voorvleugel is grijsbruin met oranje vlekjes en midden op de vleugel een opvallende doorzichtige vlek, een "venstertje".
Ook op de achtervleugel bevinden zich midden op de vleugel dergelijke venstertjes.
In noordelijke populaties zijn die groter dan in zuidelijke.
Over het zwartige achterlijf lopen witte bandjes.
Thyris fenestrella
auteur : Fritz Geller-Grimm CC 3.0
De bosrankvlinder heeft bosrank als waardplant.
Het imago vliegt overdag in de zon en schiet dan van bloem naar bloem van bijvoorbeeld braam.
Zeker in noordelijke populaties leeft de vlinder echter zeer verborgen.
Met feromoonvallen zijn zij echter goed te lokken.
De pop overwintert in de samengesponnen bladeren.
In Nederland en België is de bosrankvlinder een zeer zeldzame soort met slechts enkele vindplaatsen in het krijtland van Zuid-Limburg.
De vliegtijd is van begin april tot in augustus in één jaarlijkse generatie.
De vliegtijd is van halverwege mei tot in augustus.
In Nederland is hij alleen bekend uit Zuid-Limburg, in België uit de provincies Luik, Luxemburg en Namen.
De habitat bestaat uit warme bosranden op kalkrijke bodem.
De voorvleugellengte van de vlinder bedraagt tussen de 8 en 9 millimeter.
De basiskleur van de voorvleugel vrij licht bruingrijs.
Over de voorvleugel lopen fijne zwakgetekende dwarslijntjes.
De soort lijkt sterk op de hengeldwergspanner maar heeft een kenmerkende roodbruine band om het achterlijf.
Eupithecia haworthiata
De bosrankdwergspanner heeft bosrank en gekweekte soorten clematis als waardplanten.
De rups eet van de bloemknoppen en de bloemen.
De soort overwintert als pop.
In Nederland en België is de bosrankdwergspanner zeer zeldzaam.
In Zuid-Limburg kunnen de populaties vrij groot zijn door de aanwezigheid van voldoende bosrank(zie daar).
De vliegtijd is van begin april tot in augustus in één jaarlijkse generatie.
Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.
Bosrank, wild en gekweekt, is de waardplant van deze dwergspannersoort.
Eupithecia: eu = goed, goedig en pithex, pithekos = een dwerg.
Haworthiata: A.H. Haworth (1767 - 1833) wordt met deze naam geëerd. Hij was een Britse insectoloog en schrijver van Lepidoptera Britannica.
De bosrank (Clematis vitalba) is een vaste plant uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae).
De bosrank komt voor in Europa en het Middellands zeegebied tot de Kaukasus waar hij voorkomt in waterrijke bossen op halfbeschaduwde tot schaduwrijke plekken.
Het is een van de weinige lianen uit de inheemse flora.
Engels : Clematis vitalba, Evergreen Clematis, Old man's beard, Traveller's Joy Duits : Gewöhnliche Waldrebe, Echte Waldrebe, Gemeine Waldrebe Frans : La clématite des haies, herbe aux gueux Andere namen : Smookhout, Vuurkruid, Duivelsgaren, Heggenwurger
De bosrank is een houtige klimplant die voorkomt in bossen en kreupelhout op kalkhoudende gronden.
De stengel kan tot 6 cm dik worden en wel tot 30m hoog klimmen.
Het blad is bleekgroen en enkel geveerd.
Er zijn drie tot negen gesteelde blaadjes, die hartvormig of eirond zijn.
De rand kan gaaf of gekarteld zijn.
De bosrank draagt lang behaarde dopvruchtjes met een tot 4cm lang pluimpje (snavel).
Clematis vitalba in de tuin
De plant bloeit in eindstandige en okselstandige pluimen van juni tot augustus.
De bloemen hebben een doorsnede van 2cm en verspreiden een onaangename geur.
In het najaar ontwikkelen de bloemen zich tot zaden die omgeven zijn door wollig pluis.
Deze zilverglanzende pluizen blijven tijdens de winter een de plant hangen.
De aan weerszijden viltige bloemdekbladen zijn groen aan de buiten- en wit aan de binnenkant.
Het sap van de bosrank is giftig door protoanemonine (lacton van 4-hydroxy-penta-2,4-dieenzuur).
pluizige vruchten van de bosrank
foto : JH Mora CC 3.0
Het woord clematis is ontleend aan het Griekse woord clema voor rankende plant .
Vitalba is afgeleid van het Latijnse woord vitis en alba wat witte wijnstok betekent.
Vogels nestelen graag in de takken van de bosrank.
Zij vinden daar een beschermde plek.
De bloemen leveren nectar voor vele insecten.
De bosrank komt voor in Zuidwest-Azië en Zuid- en Midden-Europa. Oostelijk tot aan de Kaspische Zee en noordelijk tot in Nederland en Midden-Engeland. Ingeburgerd op aantal plaatsen in Noord-Amerika, Australië en Nieuw Zeeland.
Nederland: Vrij algemeen in Zuid-Limburg en in het oostelijk rivierengebied. Zeldzaam langs de binnenduinrand en in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen: Vrij algemeen. Het meest in de Leemstreek, de Maasvallei en in de duinen. De soort breidt zich uit.
Wallonië: Algemeen in het Maasgebied, Lotharingen en de Leemstreek. Zeldzaam in de Ardennen. Elders zeer zeldzaam
De bosrandparelmoervlinder (Argynnis adippe, synoniem: Fabriciana adippe) is een dagvlinder uit de familie van de Nymphalidae, de vossen, parelmoervlinders en weerschijnvlinders.
Vroeger werd de soort ook wel adippevlinder genoemd.
De soort komt verspreid over het Palearctisch gebied voor.
Gelijkende soorten zijn de grote parelmoervlinder en de duinparelmoervlinder.
Engels : High Brown Fritillary Duits : Märzveilchenfalter, Feuriger Perlmutterfalter, Adippe-Perlmutterfalter, Hundsveilchen-Perlmutterfalter Frans : Le Moyen Nacré Oude Nederlandse naam : adippevlinder, bosparelmoervlinder, bruine parelmoervlinder, viooltjesparelmoervlinder
Bosrandparelmoervlinder
auteur : Rosenzweig CC 3.0
De voorvleugellengte bedraagt 24 tot 31 millimeter.
De bovenkant van de vleugels is oranje met zwarte vlekken en stippen.
De onderkant van de achtervleugel is contrastrijk okerbruin en wit en heeft geen gele zweem.
De achterrandvlekken zijn meer rond dan driehoekig.
Er bevindt zich een rij kleine witte vlekken met roodbruine rand op de onderkant van de achtervleugel.
In de middencel van de onderkant van de achtervleugel ligt een kleine, witte vlek die nooit een zwarte stip heeft.
De soort vliegt van juni tot in augustus.
De vlinders zijn vooral actief bij zonnig weer en vliegen snel.
Ze rusten in de bovenste takken van bomen en zijn daarom vaak moeilijk te vinden.
De vlinder vliegt in gebieden op hoogtes tot 2100 meter boven zeeniveau.
Argynnis adippe, onderkant vleugel
auteur : Harald Süpfle CC 2.5
De bosrandparelmoervlinder was een onregelmatige standvlinder die in het verleden verspreid over het land werd gevonden, maar vooral in het zuidoosten van het land.
De laatste populatie vloog in 1976 in Limburg, daarna is nog enkele malen een zwerver waargenomen.
De habitats zijn zonnige bloemrijke bosranden, brede bospaden, open plaatsen in het bos en struweel op kalkgraslanden, vrijwel altijd is er een weelderige, ruige begroeiing met veel kruiden aanwezig.
Als waardplanten diverse soorten viooltjes, waaronder vooral maarts viooltje en bleek- en donkersporig bosviooltje.
Levenscyclus :
Rups: eind maart-eind juni. De eieren worden afgezet op strooisel vlakbij de waardplant en overwinteren daar. De rups verlaat vlak voor de verpopping de waardplant en maakt een tentvormig spinsel van bladeren waarin hij zich verpopt.
Argynnis: Argynnus is een dame waar Agammennon verliefd op was. Na haar dood richtte hij voor haar een tempel op waar Aphrodite (Venus) werd vereerd. Zo is Argynnis ook een aanspreektitel van Aphrodite. Fabricius speelde graag met woorden, hij kan ook het woord arguros (silver) hebben bedoeld hetgeen slaat op de parelmoeren vlekken op de onderkant van de vleugels.
adippe: Linnaeus noemde deze vlinder cydippe naar een zee-nimf. Foutief werd daar adippe van gemaakt. Pas in 1956 heeft de raad voor de nomenclatuur gekozen voor adippe met Dennis & Schiffermüller als auteurs.