|
336 MET DOORBRAAK NAAR HET BURLEKSE OM DAAR DE BOERTIGHEID VAN DE RODE PEST TE VERGETEN
**
*
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 2020
*
VOOR GESCHRIJFSEL
**
De Bourla (Ant wuham), na ver-cinesng à la
Latcii Pitchi Tsang.
*
OPERA IN CORONATIJD: ‘IS THIS THE END?’
**
foto: ©Wikimedia Commons/Paul Hermans
https://doorbraak.be/opera-in-coronatijd-is-this-the-end/?utm_source=newsletter-2611&utm_medium=email&utm_campaign=Dagelijkse+Dosis+Doorbraak
*
De meest Europese van alle kunstvormen tussen twijfel en vertwijfeling
*
Acta Sanctorum - 13/08/2020 Johan Sanctorum - Leestijd 9 minuten
-
De cultuur-sector slaat alarm, eerlijk gezegd: ik word er niet warm of koud van. De evenementen-sector wil betrokken worden in de corona maatregelen: eerlijk gezegd, of Tomorrowland nog kan doorgaan, I couldn’t care less. Subjectiviteit mag, moet in deze. Welaan dan.
-
Opera is mijn grote jeugdliefde, dat weet iedereen die mij een beetje kent, en jeugd-liefdes gaan niet over. En als ik in lezingen een pleidooi hou voor het afschaffen van cultuur subsidies, zeg ik er altijd langs mijn neus weg bij: ‘behalve voor opera’. Niet eerlijk natuurlijk, ik weet het. Maar ik heb goede argumenten. Het is een peperduur bedrijf dat nooit rond kan komen van inkom-kaartjes — sowieso ook niet ‘democratisch’ geprijsd — en zelfs niet van grote sponsor-gelden. Het is dus verdomd elitair, verspillend, maar dan niet zoals de Reuzegoms elitair willen zijn: in opera komt alles samen en overtreft alles zichzelf in een groots collectief gebaar.
-
Maar vooral: het is een oer-Europese kunstvorm, ontstaan in het Florence van begin de zeventiende eeuw waar men vooral mythes uit de oudheid met orkest, zangers en koor wilde uitbeelden. Het onbetwistbaar hoogtepunt situeert zich in de romantische negentiende eeuw met kleppers als Verdi en Wagner, om boeiende uitlopers te kennen in de twintigste eeuw met o.a. Alban Berg en Richard Strauss.
Compromisloos
operaBaus
**
*
Rimski-Korsakov: ‘De Gouden Haan’ (Nat. Muntopera, 2016)
Eerst nog iets over dat Europees karakter. Ook al lopen er nu hier en daar zwarten en Aziaten op de scène, schrijven opera-huizen diversiteits-charters en programmeert nu ook de opera van Peking Verdi’s Rigoletto, deze kunstvorm is misschien wel hét hoogtepunt van onze avondland- cultuur. Alles aan deze kunstvorm is doordesemd van de Europese geest die zich ontwikkelde vanuit een Byzantijns-Hellenistische as, en verrijkt met het constructivisme van de Renaissance tot ons kwam. Traag, complex, geraffineerd, al-omvattend.
-
Vandaag zouden we zelfs zeggen: radicaal en totalitair, want compromissen zijn allerminst eigen aan het genre. Een en ander maakt dat opera moeilijk rijmt op politieke correctheid, ook al doen sommige regisseurs ijverig hun best om bepaalde verhaal-lijnen te ‘ontsmetten’ en vervolgens in te vullen met anti-racistische, anti-seksistische en pro-multiculturele boodschappen. Helaas: Salome blijft een botergeile witte tiener die de kop wil van de man die haar afwijst, Johannes de Doper, in alle versies.
-
Opera is onmenselijk, boven-menselijk en diep-menselijk tegelijk
Het idee alleen al van het Gesamt-kunstwerk (‘Totaalkunstwerk’, de term is ontsproten uit het megalomane brein van Richard Wagner) ruikt naar meedogenloos exces binnen een ijzeren discipline. Iedereen moet tot het uiterste gaan, anders-validen gelieven zich te onthouden. Bekend is het verhaal van de zanger die de titel-rol van Wagner’s Tristan und Isolde creëerde en er een paar maanden later aan bezweek. Opera is onmenselijk, bovenmenselijk en diepmenselijk tegelijk. Ze spreekt, meer nog dan muziek tout-court, het buikgevoel aan, emoties, soms ook, waarom niet, het sentiment: moeilijk om het droog te houden tijdens de sterfscène van Mimi in Puccini’s La Bohème.
-
Tegelijk is dit ook krachtvoer voor het verstand, er komen miljoenen signalen tegelijk binnen in het brein, probeer ze maar te verwerken. Het vergt opvoeding en zelfs inwijding, je gaat niet naar de opera zoals naar de cinema. In tegenstelling tot de cerebrale saaiheid van moderne ‘conceptuele kunst’ (‘Wat zou de kunstenaar hiermee bedoeld hebben?’) of de pure ‘decibelroes’ van Tomorrowland (oordopjes aan te raden), komt in opera alles samen tot één zintuiglijke synthese met veel mentale triggers. Lukt het, dan vergeet je dat moment nooit, mislukt het, dan is het balen.
**
*
Virtueel programma
Vlaamse Opera / Annemie Augustijns
-
Richard Wagner: Parsifal (Vlaamse Opera, 2013), nog in streaming te bekijken
-
Ik heb altijd gedacht dat het genre de islamisering, de verkleutering én de politiek correcte gelijkschakeling zou overleven, meer nog, kracht zou putten uit de tegenstelling daarmee.
Maar sinds januari 2020 is de realiteit veranderd: vanuit een beesten-markt in Wuhan kwam er een ongekende, dodelijke infectieziekte op ons af die economieën doet imploderen, het sociaal leven ontwricht en allerlei oerrituelen, van handen-drukken tot op reis gaan, op de helling zet. Cultuur ontsnapt uiteraard niet aan die nieuwe realiteit. De nieuwe virologische meta-ideologie, die stelt dat we allemaal een gevaar zijn voor elkaar en dat de overheid — letterlijk — de afstanden moet regelen en privacy tot nul herleidt, staat haaks op het idee van het Gesamt-kunstwerk. Het is nu elk ‘in zijn kot’, communiceren via het web, en met het mondmasker op straat.
Operazangers zijn per definitie superverspreiders
In die wereld zijn stem-virtuozen, en bij uitbreiding akoestische musici, zeker de blaas-instrumenten, een anomalie. Opera zangers zijn per definitie super- verspreiders: mensen die er jarenlang op geoefend hebben om hun stemgeluid met een enorm volume tot in de verste uithoeken van de zaal te jagen, zonder elektronische versterking. Het virus maakt sprongen van blijdschap. Ik had dan nog de voorkeur om vooraan te zitten, zo mogelijk op de eerste rij omwille van het ‘fysiek contact’ zodat het speeksel van de solisten bijna tegen mijn brillenglazen vloog. Ik mag er vandaag niet aan denken. In de orkestbak zitten soms 80 mannen en vrouwen opeengepakt te zwoegen: onverantwoord. En wat gedaan met de liefdes-duetten? Sowieso wil ik nooit het muzikaal orgasme van Tristan en Isolde uitgebeeld zien met mondmaskers en/of op ‘social distance’.
-
Vele sectoren zullen zich moeten her-uitvinden tijdens en na corona, dat zal voor een aantal wel lukken. Maar voor het muziek-theater oogt het penibel. Er heerst twijfel en vertwijfeling in de huizen waar traditioneel lange termijn-planning geldt. De Munt heeft een seizoenprogramma 2020-2021 uitgetekend waarvan men niet weet of die opvoeringen überhaupt zullen kunnen doorgaan. Met enig gevoel voor ironie start het Brusselse operahuis dan ook met een wereld-creatie, genaamd ‘Is this the end’?.
-
De Vlaamse Opera is wat realistischer en ziet af van een programmatie tot eind 2020. Wat erna? Niemand weet het. Beide huizen pakten deze zomer uit met een reeks opera video’s, thuis te bekijken en te beluisteren: producties die ingeblikt werden en nu ‘gestreamd’, in een virtueel programma, beschikbaar zijn.
Daar zitten pareltjes tussen: de Vlaamse Opera met Der Schmied von Gent (F. Schreker), naast Munt-producties zoals Les Contes d’Hoffmann (J. Offenbach) en De Gouden Haan (N. Rimski-Korsakov) zijn absolute aanraders. Ik heb ze opgenomen en zowat kapot gespeeld sinds ze in het voorjaar online kwamen toen de huizen de deuren moesten sluiten.
Mondmaskercultuur
Opera
**
*
Video-boodschap van Jan Vandenhouwe, artistiek directeur van de Vlaamse Opera
Maar verderop blijft de tunnel donker. Misschien moet men zich meer gaan oriënteren naar opera-cinema en ‘streaming’, waarbij men producties zonder publiek realiseert en online aanbiedt. Daar zou ik nog kunnen mee leven, met mijn groot scherm en hifi-installatie, inclusief een glas ‘cava’ tijdens de pauze.
Blijft natuurlijk het feit dat in de mondmasker-cultuur akoestische muziek en zang ‘verdachte’ activiteiten zijn en dat grootse collectieve gebaren alleen maar besmettings-clusters vormen. Zowel het grootse als het intieme worden onderworpen aan de nieuwe hygiëne-regels. Nu al roep ik, waar er gekust wordt in een pre-corona film uit: ‘hela, behoren jullie wel tot één bubbel?’ De mythe van Tristan en Isolde is ongeldig geworden, hun geheime samenkomst is gewoonweg ‘een niet-essentiële verplaatsing’. Dat ze verdomme in hun kot blijven, de a-socialen.
Nooit was het pessimisme van Oswald Spengler actueler dan vandaag
Het mondmasker wordt door velen als een muilkorf ervaren, maar het is vooral het symbool van het einde van een tijdperk en misschien wel het begin van een ‘sinoïsering’ van onze samenleving, waar het individu eigenlijk van geen tel is, en collectieve gebaren alleen nog door de overheid worden geregisseerd. Nooit was het pessimisme van Oswald Spengler actueler dan vandaag. En nooit was het verlangen groter, naar het einde van de nachtmerrie. In Der Untergang des Abendlandes (1918-1922) zag deze filosoof Europa als een ten dode opgeschreven, mentaal uitgeput en in zelfhaat vervallen cultuur-continent. Een visie die we terugvinden bij de overleden Roger Scruton en Paul Cliteur.
De realiteit haalt vandaag alle doemdenk-beelden in. Ja, we hadden al de islam, en ok, de verkleutering en analfabetisering slaan toe. Maar dat experten als Marc Van Ranst zouden bepalen wie er op het strand mag, hoe men in het toilet moet doortrekken, en of ik mijn moeder mag bezoeken in het rusthuis, dat heeft zelfs een zwartkijker als Spengler niet zien aankomen. Europa ondergaat een mondiale virale logica, laat het slotakkoord weerklinken.
-
Ondertussen lacht mijn goede vriend Godfried-Willem Raes als een Mefisto in zijn vuistje met zijn corona-proof robotten-orkest en dito zangers- cast. Ik voorzie in mijn stoutste gedachten toch een alternatief scenario: mijnheer Pfizer, bekend van de blauwe pilletjes, die als een Docteur Miracle met een tovermiddel voor de dag komt, in de vorm van een grote vaccin-spuit die het virus K.O. slaat. Waarna iedereen het slotkoor uit Verdi’s Falstaff inzet: Tutto nel mondo è burla, de wereld is één grote grap. Laat dat sowieso het motto blijven, in welk scenario ook.
*
NA GESCHRIJFSEL
*
Eens te meer doet Johan. Sanctorum zijn uiterste best om Sanctorum te blijven heten en niet Diaboloum. Wie wseet, wordt het ooit nog eens… Angelorum.
In ieder geval: ik stem voor.
-
Heb inderdaad met volle teugen genoten. Al moet het mij van het hart, dat CAVA uiteindelijk maar… Cava is. Alva, de Bloedhond indertijd zoop dat ook al. Met liters tegelijk. Egmont & Hoorn weten er van de overkant van het graf, alles over.
-
Italiaanse PROSECO daarentegen…Eeuwig besneeuwde bergen, blauwe luchten, de Romeinse Sehnsucht naar het uitdragen van het cultureel erfgoed der Vaderen…
En ‘k ga meer zeggen Walter
De SCALA (=Schelp) in Milano is toch iets genre Silvia Berluscini, Carlo Montecarlo, GoldmanSachs of Conté van sz Partito Popliare. Ene Manuele SALVINI van de LEGA zal je er nooit vinden. Maar niet getreurd…Er is beter voorhanden.
**
https://nl.wikipedia.org/wiki/Acquapendente
*
Mag ik U voorstellen: het stadje ACQUAPENDENTE ongeveer op het ‘Drie Landen Punt’ Lazio/Umbrië/Todcane.
Heel merkwaardig vertoont daar het ’Stadswapen’ ongeveer dezelfde heraldiek als onze bloedeigen Zwarte Leeuw op Geluw Veld… Doet zelfs zo ’n beetje denken aan Sienna, met de wereld-beroemde – in Middeleeuwse klederdracht geqstoken - paarden-wedlopen in volle Stads-Centrum, die terecht De Schelp wordt genoemd. Daar wordt, volgens de plaatselijke folklore, gestreden om, onder luid applo, ‘Il Saraceno’ als eerste de kop te kunnen afhakken.
-
Niet afhakken noch opkrassen, want nu komt het. In dat mini-stadje hadden we ‘n ‘tearo’ dat als ’n druppel water identiek was aan de Scala van Milaan. Identiek, ja heel zeker identiek, maar mini-mini-mini. Echt ’n juweel op mensenmaat.
Dat is echter totaal onbelangrijk eenmaal, knus gezeten in je eigen privé-loggia, met diep beneden je, in het halfduister, de plaatselijke zangtalenten die hun eigen interpretatie uitgalmen van Tristan & Isolde. Zonder klank-versterking of enig ander elektronisch gestuntel. Hemelse akoestiek waevoor zelfs de inwonende muizekes zich inhielden bij hun paribgs-spel…
-
Eigenlijk heel gewoon. Tot, om af te sluiten de Maestreo- Kapelmeester zowel de artiesten op het podium als dz enthousiaste toeschouwers van hoog tot laag, voor de
Fratelli d’Italia
De Na tionale Hymne oproept. Kinkerhand op het harrt, iedere strofe uit volle borst mee galmend, tot alles er uit was. Bloedstollend!!!! WijN We stonden er beduusd van tekijken. Mooier Zangfeest hadden we nog nooit meegemaakt.
-
Hee, neen, het was al lang niet meer het Avante populi, Avante populi - la Repiblica a-trompmfora – a trimpfera.’…. van wijlen de Duce, maar er klonk toch nog altijd iets van toen in door..
-
Wat is er toch, naast de muziek van Verdi en Toscanini, dat ons, Fiaminghi – buiten Eddy Mercxk en Gino Bartali - zoveel doet gelijken aan Gli Italianiï????
Het waren toch de Oide Reomeinen die ons ooit hebben geleerd om autostraden aan re leggen? Om bruggen te bouwen? Ja, ook om te ‘decimeren’. Maar in deze Po-co Tijden geef ik liever herover het woord aan Wikipedia
A la Vostra !!!!! Salute!!!!
Aeeeveeicederci Roma.
|
