WOENSDAG 8 SEPTEMBER 2021

*

*

500670 - ZWIJDRECHT VOOROP. BELEEF IK DAAR NU ECHT DE HERENIGING DER LAGE LANDEN?

I N H O U D

NINE ELEVEN, alhoewel bij ons door de Media op z’n Yankees keeraafs ingehamerd als 11 September en zeker niet 9 November. Ze zetten sedertdien daarmee, zowel met de cijfers als met de feiten, de wereld op zijn kop.

Black Lives Matter, liefst dik ingebusselde vleesklompeop naaldhakken in het straatbeeld in onze eigen dorpen en steden: ja, die ‘in-een zijgende’ torens zijn, net als die van Babel, een Nieuw Begin geworden.

Alleen het brandend hete woestijnzand ontbreekt voorlopig. Maar dat komt, als de Profeet Mohammed het goede moment weet uit te kiezen.

Gezond leven is anders. Maar wie zijn wij om dat te mogen denken?

-

Met Zeeland, hand in hand, gaan we voor o,ns Nieuwe Vaderland. Kapotte torens, vervuild Scheldewater:: de ware tekenen des tijds?

http://blog.seniorennet.be/guvaal/

*

Port of Antwerp

*

De haven van Antwerpen krijgt geregeld kritiek vanwege milieugroepen en aanverwanten. Dat is niet moeilijk, want we spreken hier over de tweede grootste haven van Europa (na Rotterdam) en de tweede grootste chemiecluster van de wereld (na die van Houston). Met 150.000 directe en indirecte werknemers is het ook de grootste werkgever van dit land.

Het is daar echter niet allemaal zorg en kwel, verre van zelfs. Dat werd vorige week nog eens bevestigd door Thierry Breton, Europees commissaris voor Interne Markt en Industrie, in een vraaggesprek in De Tijd.

Breton zei daarin, dat de haven van Antwerpen (officieel: ‘Port of Antwerp’) ook bijdraagt tot wat Europa industrieel aantrekkelijk maakt: getalenteerde mensen, ultramoderne infrastructuur en inventiviteit. De haven bevindt zich in het hart van de Europese interne markt. Er wordt straks voor bijna 20 miljoen euro geïnvesteerd in het goederenvervoer per spoor dat tegen 2030 van 7 naar 15% zal stijgen. De haven opende ook reeds een eerste multimodaal waterstof tankstation, wat mee zal spelen bij de vergroening.

Kortom, we kunnen terecht wel blijven zeggen dat Europa nog steeds niet is wat we ervan verwachtten, maar wat de Antwerpse haven betreft lijkt men er zich ook op Europees vlak van bewust hoe belangrijk die is als strategisch transport-, energie- en industriecentrum, niet alleen voor dit land maar voor het hele internationale achterland.

---

In de marge van bovenstaande is er nog wel de eveneens terechte kritiek op de rol van de haven i.v.m. de drugtrafiek en de – tot nu toe gelukkig nog – kleine criminaliteit erbij. De grote schuldige dat het daarin niet beter loopt, is echter niet het stadsbestuur, maar de Belgische overheid die de haven nog steeds laat bewaken door de federale politie en daarvoor niet genoeg investeert in manschappen. De stad Antwerpen heeft al meermaals gevraagd die dienst over te nemen, maar er dan wel de middelen bij moet krijgen om de politiemacht in de haven op een hoger peil te brengen. Iets dat nog steeds niet is gebeurd.

 *

MILIEUVERGUNNING 3M GEBASEERD OP LOS ZAND

©BELGA

Vandaag om 01:30

*

Met de ingebrekestelling van het chemiebedrijf 3M lost Vlaams minister Zuhal Demir juridisch een belangrijk schot voor de boeg. Volgens experts is de milieuvergunning die 3M kreeg op los zand gebaseerd. ‘De rechter kan niet anders dan de onwettigheid vast te stellen.’

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) stelt 3M officieel in gebreke. Ze wil dat de Amerikaanse multinational met geld en middelen over de brug komt om de PFOS-vervuiling in en rond zijn fabriek in Zwijndrecht grondig aan te pakken. Haar doel is de belastingbetaler schadeloos te stellen. Als het bedrijf daar niet op ingaat, dan dreigt ze naar de rechter te stappen.

Daarmee lijkt de juridische veldslag in de 3M-saga definitief losgebarsten. Demir liet ook nog weten dat ze in nauw overleg staat met de Nederlandse provincie Zeeland om elkaar volledig en correct te informeren over de stand van het dossier.

Waarover gaat het?

Met de ingebrekestelling van het chemiebedrijf 3M wil Vlaams minister Zuhal Demir de belastingbetaler schadeloosstellen voor de geleden milieuschade, een gevolg van de PFOS-verontreiniging. Maar volgens experts is de milieuvergunning van het chemiebedrijf op los zand gebaseerd: ‘Een rechter kan niet anders dan de onwettigheid vast te stellen.’

Wat zijn de risico’s?

Als de provincie Zeeland of de Nederlandse staat naar een Belgische rechter zou stappen om de vergunning van 3M en de lozing van PFAS-achtige stoffen in de Schelde stop te zetten, dan zijn ze juridisch niet kansloos.

Wat zijn de mogelijke gevolgen?

3M dreigt de mogelijkheid te verliezen zijn activiteiten nog wettelijk uit te oefenen, terwijl de Amerikaanse multinational financieel overeind moet blijven om de kosten van de milieuschade terug te betalen.

Dat is nodig want het ‘ultimatum’ dat onze noorderburen begin deze week aan Vlaanderen stelden, liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Als de Vlaamse overheid niet uiterlijk deze maand actie onderneemt tegen de vervuiling van de Westerschelde door 3M, stapt het Zeeuwse provinciebestuur naar de Belgische rechter om de omgevingsvergunning van 3M in Zwijndrecht te laten vernietigen.

‘We willen niet het afvalputje van Vlaanderen worden’, liet een van de lokale politici aan de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) weten. Hij wees erop dat het punt waar de Schelde de grens met Nederland bereikt op amper 18 kilometer stroomafwaarts ligt van het lozingspunt van de 3M-fabriek. Ook in Nederland worden de juridische messen dus geslepen.

Alles uit de kast

Het punt van kritiek is de vergunning die de provincie Antwerpen in september vorig jaar aan 3M gaf om grondwater dat met PFOS en andere PFAS-achtige stoffen vervuild is voor een deel ongezuiverd in de Schelde te lozen.

3M kreeg de provincie Antwerpen zover dat ze bereid was de lozingsnorm voor het merendeel van die stoffen met anderhalf jaar te verlengen (zie tabel). In het geval van PFOS - een waterafstotend product dat begin jaren 2000 uit productie werd genomen - kreeg het zelfs tot halverwege 2022 om de ‘volledige haalbaarheid van een lagere lozingsnorm verder te onderzoeken’. En dat terwijl de impact van de PFOS-lozing als ‘aanzienlijk negatief’ werd beoordeeld in de vergunning.

*

20 JAAR NA 9/11: OP WEG NAAR LITERAIRE NAVELSTAARDERIJ VAN DE EIGEN SEKSE OF HUIDSKLEUR?

New York

*

 foto: ©Unsplash / Luca Bravo

08/09/2021

-

Waar was jij toen op 9/11 twintig jaar geleden de wereld stilstond? Ik was die avond godbetert op een literair feestje, zoals dat vandaag nog nauwelijks bestaat. Uitgeverijconcern WPG, twintig jaar geleden het allesoverheersende literaire moederhuis van onder andere De Bezige Bij, Arbeiderspers, Querido en Athenaeum, stelde halfjaarlijks zijn nieuwe uitgaves voor in Antwerpen met een natje en een droogje, en de mogelijkheid om informeel van gedachten te wisselen met toenmalige coryfeeën als Hugo Claus, Ilja Leonard Pfeijffer of Remco Campert.

Memorabele verjaardag

Die fameuze dinsdagavond echter niets van dat alles. Een handjevol literati vroeg zich bedremmeld af wat er die dag eigenlijk gebeurd was, en door wie. Het zou nog even duren voor Al Qaeda in beeld kwam als nieuwe terroristische franchise. Iedereen keek toen naar de Palestijnen.

Ja, Eddy van Vliet, was die avond present. Hij had net met Vader zijn ontroerende, poëtische zoon-vader biecht gepleegd. Wisten we veel dat deze Antwerpse dichter een jaar later zou worden begraven. Van Vliet verjaarde zelfs die elfde september en werd 59. Er volgde een ironische toast op zijn memorabel jubileum. En Van Vliet voegde er gevat aan toe dat hij in schoon gezelschap verkeerde want ook Bertje Anciaux en Filip Dewinter bliezen die dag de kaarsjes uit.

Literaire zomervakantie voorbij

Dat de literatuur, ook de Nederlandstalige, na deze spectaculaire aanval op Amerika en het Westen, niet meer dezelfde zou zijn, stond die avond eveneens vast. De Nederlandse journalist-dichter Michaël Zeeman schreef op 14 september 2001 in de Volkskrant dat elke schrijver nu wel zijn postmoderne vrijheid en blijheid vaarwel mocht zeggen: ‘Aan de sfeer dat er niets op het spel zou staan zolang het maar goed gaat met het postmodernisme en het neoliberalisme, is gewelddadig een correctie toegebracht.’ Het door Francis Fukuyama bejubelde einde van de geschiedenis was definitief voorbij en daarmee konden ook de talige spelletjes worden ingepakt. In een column even later zette hij zijn diagnose op scherp. ‘Het ineenzijgen van die twee torens’, zo Zeeman, heeft een einde gemaakt aan ‘de lange zomervakantie van een zorgeloos postmodernisme en een vrolijk cultuurrelativisme.’

De Amerikaanse roman literatuur nam hierin het voortouw. Grote sociaalrealistische familieromans maakten weer ophef: van Laat de aarde maar draaien van Colum Mc Cann tot Extreem luid en ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer en Vallende man van Don DeLillo. In de Vlaamse letteren was het toen nog niet zover. De ‘terreur’ van de globalisering werd in allegorische romans van Paul Verhaeghen (Omega Minor) en Peter Verhelst (Zwerm) via barokke kunstmatigheid uitvergroot. Verhaeghen verkoos na zijn exploot voortaan uitsluitend als cognitieve psycholoog-docent aan een Amerikaanse universiteit door het leven te gaan. Verhelst brak definitief door met zijn 666 bladzijden – het getal van het beest! – tellende conceptuele monstrum. De corona pandemie zorgde nu zelfs voor een heruitgave. Suggereerde Verhelst immers niet met zijn prometheïsche ‘Homo Invictus Viralis’ dat de uitzwermende, parasiterende mensheid zichzelf in een heus ‘Virutopia’ aan het liquideren was? Tja, van conceptuele kunst gesproken …

Nieuwe ernst

Al snel zou blijken dat nine eleven de literatuur ook op haar grondvesten zou doen daveren, maar niet in de richting van de apocalyptische waanbeelden van Verhaeghen en Verhelst. Wel integendeel, de romanschrijver ging zich meer en meer bezinnen op zijn roots. Literatuurwetenschapper Thomas Vaessens vermoedde al in 2009 dat ‘de nieuwe ernst’ van de Amerikaanse romanschrijvers van hierboven aanstekelijk zou werken voor de Nederlandstalige romanschrijvers. Oprechtheid en authenticiteit werden de codewoorden voor een renaissance van de realistische roman.

Dat de literaire cultuur in het nieuwe millennium een subcultuur was geworden die in de artistieke hiërarchie andere cultuur sectoren moest laten voorgaan – van film en reality televisie tot gaming en digitale kanalen – was toen ook al duidelijk. De letteren werden in het hoekje gedrumd, zeg maar, en schrijvers gingen op zoek naar een nieuwe urgentie, zoals dat heette, voor het slijten van hun handelswaar. Gedaan met de postmoderne ivoren torens. Die waren immers in het terroristische geweld met de grond gelijk gemaakt. Auteurs, van Stefan Hertmans en Erwin Mortier tot Jeroen Olyslaegers, wilden de band met hun publiek herstellen en gingen in historisch gedocumenteerde romans andere cataclysmen in onze geschiedenis in familieromans verpakken. Of het nu de Eerste of de Tweede Wereldoorlog was, de Kruistochten of de Beeldenstorm in de zestiende eeuw: de eigen geschiedenis kreeg opnieuw een duidelijk gezicht, met de nodige nuances aangebracht.

Van grote tot kleine geschiedenis

Het succes van de reality televisie – ‘Het leven zoals het is’ op de camping, bij de politie en nu in het leven van BV’s – was hieraan zeker niet vreemd. Dat de literaire non-fictie ondertussen ook een steile opgang maakte met historische reconstructies van die eigen grote of kleine geschiedenis – zie Geert Mak, Jan Brokken, David Van Reybrouck, Bart Van Loo en Margot Vanderstraeten – liet fictie schrijvers trouwens ook niet onberoerd. De globalisering en mediatisering van terroristische aanslagen wierp schrijvers terug op de eigen biotoop. Resultaat: een hoogconjunctuur van historische of historiserende literatuur die, zoals gezegd, vaak de grote ‘eigen’ geschiedenis ambieerde, al dan niet via de exploratie van de ‘eigen’ familie. Literaire narcisten als Connie Palmen en Kristien Hemmerechts pakten bij voorkeur met het eigen leventje uit, al dan niet gekruid met herinneringen aan hun bekende partners.

De opgang van deze genealogische, identitaire literatuur was blijkbaar het antwoord op de terroristische dreiging. De botsing van de beschavingen, zoals die iconisch met nine eleven begon, leidde tot zelfonderzoek. De laatste jaren, zeker in de romanliteratuur, deed het identitaire verhaal in de veranderende gendercontext van zich spreken. De spannendste boeken, ook in de Nederlandstalige letteren, zijn nu vaak van transgenders of niet-binaire auteurs.

Denk maar aan het succes van Marieke Lucas Rijnevelds beide romans De avond is ongemak en Mijn lieve gunsteling, en de huidige buzz rond debutant (m/v/x) Sofie Tobi Lakmakers De geschiedenis van mijn seksualiteit. In zekere zin stond Marjolijn Februari, die nu als Maxim Februari door het leven gaat, aan de wieg van deze nieuwe identitaire wending in de Nederlandstalige letteren. De aparte sensibiliteit van het ‘eigen’ vloeibare geslacht is nu de inzet van de literatuur geworden. Daar kan het woke discours van Black Lives Matter of van de migrantenidentiteit tussen twee culturen ook nog wel bij.

Reservaat voor gelijkgezinden

De impact van nine eleven leidde dus tot een extreme fragmentering van het wereldbeeld. Grote verhalen worden meer en meer afgezworen. Het is blijkbaar zaak om de eigen stek in die grote boze wereld te herontdekken: van je huidskleur of je sekse. Literaire navelstaarderij is daarbij niet denkbeeldig. Straks dreigen de letteren tot een ‘subsubcultuur’ te degraderen en te verschrompelen tot een reservaat of safe space van én voor gelijkgezinden. Te vergelijken met de nichestatus van off off

Frank Hellemans

CORONA & CENSUUR

E COMMENTAAR

*

Herinnert U zich de tijd dat onze Germaanse Druïden op grote afstanden onderlinge vergaderingen belegden en zich daarvoor op hun eentje door de lucht verplaatsten? Hun energie? ‘n Voorraadje waterstof in een of ander draagbaar tasje, netjes gerangschikt naast hun mondvoorraad voor onderweg en de nodige zelf-gestookte mede als heilsdronk op de goede afloop.

Morgen of overmorgen bijeenkomst ergens boven de Moerdijk tussen de Voorlopige Nederlandse en de Vlaamse Regeringen?

Ja Ja, de Geschiedenis herhaalt zich voortdurend en in Antwerpen zijn ze toch ook al aan de waterstof-tanks toe?

*

Ja, Erich von Däniken wist er ook    al alles van.

Digithalys

*