Overweging bij het feest van Maria Magdalena, 22 juli.
‘De restaurants op de Place du Maréchal Haig waren fel verlicht. Binnen barnstenen ijsbergen zaten opgepoetste mannen met hun opgepoetste vrouwen hun lichaam vol te proppen, zodat hun zielen konden doorgaan met ongehoorzaam te zijn aan God. Op de trottoirs wandelde een woud van synthetische concubines op jacht naar een vroege verdienste. In de duisternis leken hun gezichten op manen, die aan onzichtbare draden hingen, maar als de abbé dichterbij kwam, zag hij dat ze ook handen en benen hadden. De abbé bad in stilte een gebed voor hen, maar hij bad niet vurig, omdat hij dacht dat ze niet zo slecht waren als een heleboel vrouwen, die naar de kerk gingen. Abbé Gaston hoopte dat de Heer niet te slecht over de hoeren zou denken.
Het gebeurde niet dikwijls dat dergelijke vrouwen de abbé aanspraken, en wanneer ze dat deden antwoordde hij hun altijd hoffelijk, daar hij zich herinnerde hoe de Heer tot Maria Magdalena gesproken had. Hij was dus beleefd, toen een jonge vrouw, met een brandende sigaret in haar mond, tegen hem opbotste en zich verontschuldigde. Hij verontschuldigde zich ook en boog ernstig terug. Toen herkende hij haar:
‘Armelle’, riep hij uit. ‘Wat doe je hier in ’s hemelsnaam?’
Het meisje was duidelijk geschrokken en uit haar humeur door deze ontmoeting.
‘Monsieur l’abbé, het is niets om U over op te winden’, zei ze.
‘Maar dat is het juist wel’, zei de abbé. ‘Het is meer dan twee jaar geleden, dat ik je het laatst heb gezien.’ Toen hij haar bekeek, was de abbé verbaasd dat ze niet duur gekleed was. Ze droeg een goedkoop blauw mantelpak en een kunstzijden roze blouse, aan de hals vastgemaakt met een ijzeren broche. ‘Armelle, meisje, moest het zó ver komen?’ vroeg hij.
‘Begin alstublieft niet tegen me te preken, Monsieur l’abbé’, zei Armelle. Ze probeerde te glimlachen terwijl ze sprak, maar haar bleke gezicht stond treurig, en haar lippen, onder de pleister van de leugen, stonden eveneens droevig. ‘U bent een goed mens en U bent altijd vriendelijk voor me geweest, en ik vind U heel aardig, maar ik geloof niet dat U begrijpt, wat ik heb moeten doorstaan.’
‘Vertel het maar’, zei de abbé zachtjes.
‘Er is niet veel te vertellen’, zei Armelle. ‘Moeder stierf. Ze liet heel weinig geld na. De begrafenis en de dokter moesten betaald worden. En toen werd ik bij Bisberot ontslagen.’
‘Ik geloof dat ik ’t begrijp’, zei de abbé. Maar de pastoor en abbé Moune? Hebben zij niet aangeboden om je te helpen?’
‘Priesters beloven van alles, maar ze helpen zelden,’ zei Armelle.
‘Maar je hebt ze toch zeker verteld, dat je in moeilijkheden zat?’ zei abbé Gaston.
‘Ik heb ’t aan abbé Moune verteld’, zei Armelle. ‘Hij bood me tien francs aan en zei, dat hij voor me zou bidden.’
‘Ik heb in m’n hele leven nog nooit zo iets schandelijks gehoord,’ zei abbé Gaston. ‘Tien francs! Maar waarom heb je niet geschreven om me dat te vertellen? Ik heb wel niet veel geld, maar ik zou je toch hebben kunnen helpen. Waarom heb je mijn brieven niet beantwoord. Je moet toch beseft hebben, dat ik me zorgen over je maakte?’
‘Het spijt me, Monsieur l’abbé, werkelijk,’ zei Armelle. Maar Zuid-Amerika is een heel eind weg en in die tussentijd moest ik leven. En toen U schreef, schaamde ik me. Probeer het alstublieft te begrijpen.’
De abbé begreep het maar al te goed. ‘Considerate lilia agri quomodo crescunt: non laborant neque nent,’ had de Heer gezegd. Maar zelfs leliën op het veld zouden in Parijs niet kunnen groeien zonder te werken of te spinnen. Sint-Jan de Doper zou het moeilijk gevonden hebben om van sprinkhanen en wilde honing te leven op de Boulevard de Clichy. Heldendaden, die mogelijk waren in een zandwoestijn, waren praktisch onuitvoerbaar in een stratenwoestijn.
‘Wel, ik zal meer doen dan voor je bidden’, zei de abbé. ‘En ik zal je ook meer dan tien francs geven,’ zei hij, terwijl hij Armelle’s hand in de zijne nam en met een schok de afbladerende rose lak van haar nagels opmerkte. ‘Het eerste wat ik ga doen, is jou mee naar huis nemen en je een goed maal geven. Daarna kunnen we plannen maken. Maar één ding is zeker en dat is, dat je met dit soort leven voor altijd breekt.’ Hij liet haar hand los, hing zijn stok over zijn arm en zette het mandje met de kat er in op de grond. Toen nam hij haar gezicht tussen zijn handen, zoals hij gewoon was te doen toen ze nog een kind was, en keek haar teder in de vermoeide ogen. 'Armelle, wat je gedaan hebt, is heel verkeerd’, zei hij.
‘Ach, monsieur l’abbé, zei Armelle, ‘ik weet ’t allemaal wel. Er lag moeheid op haar gezicht terwijl ze sprak, maar de abbé meende, dat er ook een zekere zachtheid te zien was.
‘En ik moet niet alleen voor jou een diner koken,’ zei de abbé, die probeerde haar te doen glimlachen. Ik moet ook nog koken voor Sint Franciscus Xaverius. Sint Franciscus Xaverius is mijn nieuw poesje’, legde hij uit, terwijl hij naar het mandje op het trottoir wees, waaruit hernieuwd gemiauw opsteeg.
Het lachje, waarop de abbé gehoopt had, verbreedde zich over het gezicht van Armelle. Daardoor zag ze er erg jong uit.
‘ik ben gek op poesjes’, zei ze. ‘Mag ik hem alstublieft voor u dragen. ’t Is wreed om hem in die mand te houden.’
‘Je zult hem stevig vast moeten houden, want anders loopt hij weg,’ zei de abbé, terwijl hij zich voorover boog om de mand open te maken. Het katje kronkelde zich toen hij het uit het mandje nam …
… maar toen had Armelle reeds de benen genomen en was verdwenen.
(Bruce Marshall: ‘De werkers van het elfde uur’, p. 87-89)
P.S.: ‘To Every Man A Penny’, geschreven in 1949 door de Schotse bekeerling Bruce Marshall behoort zonder enige twijfel tot de mooiste boeken die ik ooit gelezen heb … en is voor mij misschien wel het allermooiste.
