Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
E-mail mij
Druk oponderstaande knop om mij te e-mailen.
Doorheen de dagen
Ervaringen besproken
23-02-2018
BIJ VRIENDEN IN DE 'ROCA'
BIJ VRIENDEN IN DE ROçA
Het is moeilijk om een goede vertaling te vinden voor het woord ‘roça’. In ‘Het vlakke land dat het mijne is’ (Jacques Brel) zouden we spreken van het ‘platteland’ … of zelfs van de ‘polder’ … maar er is hier zo weinig vlak, en alles is zo heuvelachtig. En waar zou je hier in ’s hemelsnaam enig spoor vinden van ‘inpoldering’.
Daarom een omschrijving, in plaats van een vertaling. De ‘roça’ is dan de aanduiding voor alle terreinen die enigszins van de woonkern verwijderd liggen, en waar doorgaans heel eenvoudige mensen wat landarbeid of een beetje veeteelt als beroep uitoefenen en op die manier een bescheiden inkomen, maar bovenal een heel mooie, aantrekkelijke levenswijze vinden, die vanzelf tot rust brengt, op het ritme van de zon: het werk begint nog voor zonsopgang en bij valavond gaat de rusttijd in, met soms een beetje televisie (sinds enkele jaren is er elektriciteit) en dan heel vroeg naar bed … want om 04.00 uur morgen begint een nieuwe dag.
Vorige zondag werd ik uitgenodigd voor een dagje in de roça bij Madalena, José en Janio. Het was een heel mooie dag met leuke babbels, prachtige panorama’s, een heerlijke caipirinha en een even heerlijke churrasco, die bereid werd door Madalena en Lene.
Pratend met de mensen, kijkend naar alle kanten … stapje voor stapje kom ik aan een driesprong op de weg: helemaal links lijkt de weg opnieuw naar beneden te leiden (goed te zien op de laatste foto van vorig verslagje), helemaal rechts leidt een andere weg, ook bergaf naar een andere plaats in Mundo Novo. De middenweg dus, de ‘Sapé’ ligt nu volledig achter mij en ik kom aan een nieuwe ‘povoado’: ‘Santa Cruz’.
Meteen moet ik opnieuw kiezen: je kan doorheen de wijk wandelen langs 2 wegen: bovenaan dichtbij een reeks huizen op je linkerkant, of, zowat 10 meter lager, langs een andere parallele weg, iets meer verwijderd van de huizen in de wijk. Alleen bij het begin staan rechts enkele woningen.
Omdat mij gezegd was dat een wandeling door ‘Santa Cruz’ gevaarlijk is om overvallen te worden, kies ik voor de lagere weg, en kan ondertussen de bedrijvigheid aan alle kanten goed volgen, met onder andere een ezeltje en enkele plaatselijke ‘modellen’, die om aandacht vragen.
Van gevaar heb ik evenwel niets gemerkt, wel – zoals steeds – veel sporen van armoede in de ‘povoado’, let bijvoorbeeld op het zwerfvuil en op de afvoerbuizen die uit de bergwand steken: zo wordt afvalwater ‘in vrije val’ en zonder riool afgevoerd .
Achter de volgende bocht – aan het einde van de wijk – wenkt de top van de berg, waar drie ‘wonderen’ wachten:
- de koele technologie van de kleurloze zendmasten voor ‘cellulars’ en televisie,
- de ‘toren’ ‘Que Vista Linda’ van Senhor Vanderlan, die na een carrière als leraar Engels en directeur in de ‘Polyvalente’ een tweede loopbaan uitbouwde ten dienste van Mundo Novo, met bouwwerken her en der
- de kleine kapel, in mooie schakeringen van blauw en groen, toegewijd aan de heilige apostel Judas Tadeüs
De ‘Sapé’, een ‘povoado’ dus, met vele verhalen, zoals alle woonkernen wel hun vele verhalen kunnen vertellen. Na een korte babbel met drie kleine meisjes en een deugniet van een jongen, met ogen die – van de pret en de levenskunst – het lachen niet kunnen laten, zie ik aan de overkant van de straat een bejaarde man zitten. Veel van zeg was hij niet, zijn handen daarentegen spraken des te meer. Als vanzelf gaan mijn gedachten uit naar een jeugdherinnering van zo lang geleden, die wel eens meer in mijn hoofd opduikt: ‘Vaders handen’ uit ‘Bartje’ van Anne de Vries:
Vaders handen – die waren het voornaamste van vader. Zijn woorden waren niet veel, zijn ogen waren maar somber, maar zijn handen, daarin staat zijn hele leven gegraveerd.
(een meer uitvoerige tekst, op deze blog: 2017.06.11 ‘BIJ VADERDAG – EEN HERINNERING VAN LANG GELEDEN’)
Veel zeggen deed hij dus niet – maar onvriendelijk was hij evenmin. Hij was alleen geen man van woorden. Zoals bij Bartjes vader was zijn leven in zijn handen gegrift, een hard leven, zoals voor vele mensen hier. Misschien had hij wel vele jaren lang, als onderbetaalde ‘peão’ of dagloner, bij die andere ‘kaste’ van superrijke ‘fazendeiros’ gewerkt – herenboeren, die veel meer heer dan boer waren: een ingenieur of dokter, uit Salvador, die als geldbelegging een of meerdere supergrote ‘fazendas’ liet uitbaten door een ‘gerente’ of beheerder: 1500 koeien en 150 paarden staan, als investering immers garant voor een beter rendement dan een spaarboekje!
Langzaam ga ik verder, de berg op, tallenkante kijkend, ondertussen. Een overjaarse vrachtwagen, ‘gepantserd’ voor de wegen van hier, dendert naar beneden. Links van mij, enkele meters lager, zie ik eerst een eenzaam huis, nadien een klein groepje van schamele huizen, nadien een hele armzalige straat, het blijkt de ‘rua do Hospital’ te zijn. Langs daar kom je bij het plaatselijk ziekenhuis. Nog enkele auto’s en brommers, omhoog, omlaag, en dan een mama met haar zoontje, te voet onderweg van ‘Santa Cruz’ boven tot de ‘Sapé’, waar zij wonen – een verdieping lager langs de berg.
Zo bereik ik de afslag rechts naar ‘Santa Cruz’, die andere wijk, gevaarlijk – naar het zeggen van de mensen hier – maar daar heb ik niets van gemerkt. Van de armoede daarentegen des te meer.
