Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
E-mail mij
Druk oponderstaande knop om mij te e-mailen.
Doorheen de dagen
Ervaringen besproken
03-11-2019
ZONDAG 3 NOVEMBER 2019
31ste ZONDAG C – 3 NOVEMBER 2019
‘ZOALS MET ZACHEÜS GEBEURDE …’
Jezus, die aan tafel gaat met tollenaars en zondaars, we zien het plaatje wel eens meer in het evangelie. Hij heeft duidelijk een voorliefde voor die mensen, die scheef bekeken of geminacht worden. En altijd wordt daarbij verteld dat de mensen met aanzien zich beter achten, en gaan schimpen en morren.
Het stoort Jezus echter niet: Hij blijft zijn eigen weg gaan, heel persoonlijk, zachtmoedig en barmhartig, en zo raakt Hij het hart van de zondaar …
Omdat U, God, alles kunt,
ontfermt U zich over iedereen;
U ziet voorbij aan de zonden van mensen,
opdat zij naar U terugkeren.
(Uit het boek Wijsheid 11,23)
Toen Jezus bij die plaats kwam
keek Hij omhoog en zei tot hem:
‘Zacheüs, kom vlug naar beneden,
want vandaag moet Ik in uw huis te gast zijn.’
(Lucas 19,5)
KLEIN VAN STUK
Zacheüs leek geslaagd in het leven. Hij had een belangrijke functie en hij was rijk. Maar hij was ‘klein van stuk’. Dikwijls vermeldt het evangelie iets over de buitenkant om in feite iets te zeggen over de binnenkant van de mens. ‘Klein van stuk’ betekent hier vooral: klein van gehalte, klein van mentaliteit, klein van binnen”. Inderdaad, Zacheüs, hoofdontvanger van de belastingen, in dienst van de Romeinse bezetter – collaborateur dus – was hebzuchtig en stak blijkbaar geld in eigen zakken. Vooral innerlijk was Zacheüs een petieterig, egoïstisch, geborneerd manneke. Natuurlijk werd hij niet graag gezien en uitgestoten. Hij was rijk, maar kleinzielig en had geen vrienden.
Eigenlijk was Zacheüs dus niet echt gelukkig. Onder de uiterlijke status en de rijkdom, leefde diep in zijn hart blijkbaar toch nog een groot verlangen naar iets anders, naar iets meer. ‘Zacheüs wilde Jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was’. Wij herkennen wel iets van onszelf in die zelfgerichte, kleine man, die, door zijn functie, status en verplichtingen, niet goed weg wist met de echte, diepere vragen die leefden in zijn binnenste. Ook wij beseffen misschien op een bepaald moment dat wij nogal voor onszelf leven en eigenlijk heimwee voelen naar een dieper geluk van warmte, mededeelzaamheid en samenhorigheid.
Die dag wilde Zacheüs een inspanning doen om in te gaan op zijn diepste verlangen: ‘Zacheüs liep snel vooruit en klom in een vijgenboom om Jezus te kunnen zien wanneer Hij voorbijkwam, wellicht zonder veel gezien te worden. Hopelijk ontmoeten wij allen op het goede moment in ons leven zo’n soort vijgenboom: iemand bij wie wij terecht kunnen, die ons discretie en bescherming biedt, iemand bij wie wij ons veilig voelen en die echt naar ons luistert. Het zal dan ook wel iemand zijn die ons durft optillen uit onze laag-bij-de-grondse, wat kleingeestige mentaliteit en die ons de mogelijkheid biedt om ruimer en méér te zien.
Merkwaardig hoe Jezus die kleine man doorheen de bladeren van de vijgenboom opmerkte. Er staat niet dat Zacheüs Jezus zag of Hem toeriep. Er staat dat Jezus Zacheüs zag en hem aansprak. Het initiatief ligt bij de Heer. Jezus kijkt nooit vanuit de hoogte op mensen neer. Hij kijkt altijd naar mensen op. Hij maakt hen groter. Maar Hij roept hen ook weg uit hun eenzaamheid tot nieuwe gemeenschap. Jezus had waarschijnlijk wel aanbiedingen genoeg om ergens te gaan eten, maar Hij doorzag blijkbaar het diepe verlangen van Zacheüs’ hart en stelde hem voor naar zijn huis te komen. Aan die kleine, zondige man bood Jezus méér dan de eer. Hij bood hem zijn vriendschap aan. En het is daarvan dat Zacheüs een andere mens werd. Zijn hart liep vol van dankbare vreugde. Van daaruit besliste hij geld weg te schenken aan de armen.
Het is toch wel niet onbelangrijk de volgorde van het gebeuren, te benadrukken, zoals het evangelie het voorstelt. Het is niet zo dat Zacheüs zich eerst bekeert, eerst zijn schuld moet bekennen, en daarna het aanbod van Jezus’ vriendschap krijgt, als een soort beloning achteraf. Lucas legt er in zijn evangelie sterk de nadruk op dat in feite juist het omgekeerde gebeurt. God neemt het initiatief. Eerst biedt God ons zijn vriendschap aan, onvoorwaardelijk, d.w.z. zonder ons eerst eisen te stellen, wat onze voorgeschiedenis ook is. En vanuit de erkentelijkheid voor zo’n overstelpende vriendschap en vergeving, komen wij ertoe iets goeds te doen voor anderen. Een bekering tot een meer echte, christelijke levenshouding gebeurt dus niet vanuit de hoop op een beloning, na verdiensten van onze kant, maar wel vanuit een overvloed van dankbaarheid voor Gods gratis liefdesaanbod, dat wij reeds aan de lijve hebben ervaren. De opvatting dat wij ons eerst zouden moeten bekeren en dan pas waardevol genoeg zouden zijn om door God graag gezien te worden, klopt dus niet.
‘Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen’, zegt Jezus, tot de joodse omstanders, ‘want ook hij is een zoon van Abraham’, d.w.z. ‘een lid van jullie gemeenschap’. Hij nodigt hen dus uit Zacheüs terug op te nemen in hun kring. Deze was verloren, althans volgens het oordeel van de strenge joden, maar niet verloren in de ogen van God, die hem opnieuw zijn vriendschap aanbood. In ieder van ons zit een Zacheüs, een kleine mens, die, ondanks alles wat er gebeurd is, toch steeds waardevol blijft om door God graag gezien te worden. Gods gratuite liefde doet ons leven. De dankbaarheid daarvoor maakt ons, kleine mensen, groot.
Wat kunnen wij nu doen? De Heer vraagt niet dat wij nu allen plotseling de helft van ons bezit aan de armen zouden geven. Het eerste wat wij het best doen is ons meer erkentelijk tonen tegenover onze God, die ons zozeer blijft liefhebben, ook ondanks onze, soms zo kleinzielige, eigengerichte mentaliteit. Die dankbaarheid voor zijn onverdiende vriendschap zal ons wel inspireren om te oordelen wat wij dan het best concreet doen voor anderen. Maar, om tot zulke dankbaarheid te komen, moeten wij misschien eerst de moed opbrengen om terug te luisteren naar het diepste verlangen van ons hart en, ondanks onze functie en statiekledij, in de vijgenboom durven kruipen. Het is te midden van al onze broers en zussen dat de Heer tot ieder van ons zegt: ‘Vandaag moet Ik in jouw huis verblijven!’
Voor wie vandaag de eucharistie bijwoont: ontvang Hem bij de communie vol blijdschap in je eigen huis.
Klinkt het ongezond, dat ik als enige bezoeker het in mijn hoofd haal om bovenop de grote zandheuvel te klimmen in de hoek van het kerkhof? De heuvel is met gras begroeid, maar onderaan aangewerkt met hopen grafaarde, opgeschept met een wiellader. Onzorgvuldig gezeefd ook, want er liggen resten van bloemstukken doorheen, vermolmde planken van lijkkisten en verroeste hengsels. Misschien ook ribbenkasten.
Geen mooiere plek om de vergankelijkheid te overstijgen, dan bovenop deze knekelhoop. Ieder zijn zaligheid. Ik herken de graven beneden, want ik hielp er vele vullen. Ik zie het graf van Mark Mongool. Dertig werd hij, en alzeleven misdienaar. Hij is intussen zalig, want hij had geen andere keuze dan nederig van hart te zijn.
De zerk van Thérèse Troosteloos. Kapot van verdriet om haar vermoorde zoon. Ze voelt zich intussen zalig, want hij is haar daarboven aan het troosten.
Vluchteling Kyril de Zachtmoedige, een root verder. Dood van zieke nieren na acht jaar zonder papieren. Nu zalig grootgrondbezitter in de hemel. En toevallig twee graven verder Theo Blijleven. Liep zich te pletter om voor Kyril gerechtigheid te vinden. Voorgoed in een zalig verzadigde rust.
In perk zestien: John Barmhart in een praalgraf. Ik vermoed hem ook zalig, want hij zat boordevol erbarmen tegenover zijn oudere werknemers, die hij ondanks verliezen toch hield.
Vlak bij de heuvel ligt Karel Sauber, gestorven priester en groot kunstenaar in het loslaten van dingen die hem beletten om God te zien. Van zijn zielenzaligheid ben ik absoluut zeker. En Catharina Vredebregt ligt daar, het schoolhoofd. Al vóór haar dood geroemd, omdat ze altijd haar kalmte wist te bewaren, alles en iedereen tot vrede bracht en nu definitief door God geprezen wordt.
Ik zie het bemoste perk met de gevallen weerstanders die vochten voor de zaligheid van hun vaderland en er het koninkrijk van de hemel bovenop kregen. Van op ‘mijn bergje’ ontdek ik plotseling dat de zaligheden hier dik gezaaid liggen.
Vreemd heiligenbeeld. Allemaal mensen die me blijven inspireren, telkens ik bij mezelf weinig nederigheid of armoede of ondermaatse barmhartigheid bespeur. Maar ze waren ook zondaars, boordevol onvermogen en gemiste kansen.
Dit netwerk van zaligen is nog geen gemeenschap van heiligen. Daarom moeten we Allerheiligen en Allerzielen maar kort bij elkaar houden.
Plots zie ik de indrukwekkend aanwezige buste van een minzame snelheidsgek met stuurwiel. Ik kan hem niet plaatsen. Tot ik hem beter bekijk en twee dingen ontdek die me helemaal vertellen wat hier aan de hand is. Het afgebroken stuur doet denken aan de stuurloosheid van wie dood ging en de greep op het leven verloor. Tegelijk aan wie achterbleef, volkomen stuurloos en zwalpend tussen deugddoende en pijnlijke herinnering. De man heeft in al zijn stuurloosheid echter een verbazend mooie lach om de mond. Alsof het hem intussen geen lor kan schelen dat hij de laatste berm van het leven niet haalde.
Die lach vertelt een christen meer over de dood dan de stuurloosheid. Heiligen moesten niet eerst doodgaan om hem al om hun lippen te hebben. Ze waren zo geladen met evangelische brandstof, dat ze er zeker van waren op hun bestemming te geraken. Ze hadden Gods feilloze gps op zak en konden daardoor glimlachend hun medemensen richting geven. Omdat God die glimlach van hen zo bijzonder vond, bedacht Hij hen met het cadeau van de heiligheid en vroeg Hij zijn Kerk hen vandaag te vieren.
Zullen we doen!
(Ronald Sledsens, Kerk en Leven 28 oktober 2009)
P.S.: wegens auteursrechten kan ik de foto op het graf van de Franse autocoureur Léon Théry (1879-1909 hier niet publiceren. Het is naar hem en deze foto dat in de tekst hierboven verwezen wordt.
