PAUS WIL HIËRARCHIE BIJ DE LES

Paus Franciscus bezorgt katholieke journalisten overwerk. Hij is niet bij te houden. Hij strooit met preken en geïmproviseerde toespraakjes, maar ook verrast hij telkens met ongebruikelijke gebaren. Zoals wanneer hij Alberto, een jongen met het syndroom van Down, op zijn stoel in de pausmobiel zet en hem daarin rond laat draaien.

De verdenking kan opkomen dat deze paus wel erg druk is met innemende optredens. Maar zijn woorden liegen er intussen niet om. Bij alle nadruk op de zachte aspecten van het christendom als barmhartigheid en naastenliefde, wordt daarin toch ook een disciplinaire lijn zichtbaar. Die zou je kunnen samenvatten als: terug naar de kern. Die boodschap lijkt niet alleen – of zelfs niet op de eerste plaats – aan de 'gewone' gelovigen gericht, maar vooral aan de kerkelijke hiërarchie. Deze paus wil iedereen weer bij de les.

In de Goede Week waste paus Franciscus de voeten van gevangenen, niet die van mede-geestelijken, en verleende aan de liturgische rite daarmee een actuele betekenis. Vorig weekeinde deed zich een voorval voor dat daaraan herinnert. Net als Benedictus XVI is paus Franciscus een muziekliefhebber. Toch liet hij verstek gaan op een concert in de Paulus VI-zaal. Hij had onverwacht iets belangrijkers te doen, liet men weten. Zo verliep het concert ‘sede vacante’: met een leeg blijvende pauselijke stoel. De glans is er dan wel vanaf. Het is haast onbeleefd tegenover wie het concert mogelijk gemaakt hebben.

Over de reden is natuurlijk druk gespeculeerd. Gezondheidsproblemen zijn uitgesloten. Wel doen in Rome geruchten de ronde dat de paus achter de schermen stevig aan het doorpakken is met zijn hervormingswerk, met name waar het de curie betreft, waaruit hij een aantal kardinalen zou willen verwijderen. Wat daar van waar is, leest u wel in een volgend Katholiek Nieuwsblad. Het gaat ons nu om de spirituele boodschap die deze paus uitzendt, en vooral waarom die zo overtuigend lijkt over te komen, ook bij niet-katholieken.

Paus Franciscus mag dan een jezuïet zijn, het heeft er alle schijn van dat zijn bewondering voor de heilige Franciscus zijn optreden minstens zo sterk bepaalt. Als we ons herinneren dat een jezuïet eigenlijk alleen in een noodgeval met een hoge kerkelijke benoeming mag instemmen en dat ook de H. Franciscus in bezit, status en macht de beste valstrikken van de duivel ziet, dan komt de gedachte op dat deze paus in zekere zin van niemand zo bang is als van zichzelf.

We weten dat hij reeds als kardinaal Bergoglio wars was van ieder eerbetoon. Hij stond erop als prelaat zijn eigen potje te koken en met het openbaar vervoer te reizen, net als iedereen. Dat herinnert aan de H. Franciscus die zich resoluut afdraaide van alles wat hem kon belemmeren direct te antwoorden op de liefde van Jezus Christus. Nu kan een paus zich de radicaliteit van een heilige nog minder veroorloven dan een kardinaal, maar de vrees om de pauselijke belofte te verloochenen servus servorum te zijn, 'dienaar der dienaren', lijkt paus Franciscus te bezielen tot in het diepst van zijn wezen.

Was het dus ascese van paus Franciscus om te weigeren pontificaal plaats te nemen op de erezetel bij het concert, midden tussen andere kerkelijke en wereldlijke kopstukken? In ieder geval herinnert hij eraan Wie ons aller voorbeeld dient te zijn, welke plaats we in de Kerk ook innemen.

Henk Rijkers: ‘Katholiek Nieuwsblad’, 29 juni 2013

(Vrije vertaling bij de laatste foto:

‘Laten we niet vergeten dat ware grootheid zich toont in de bereidheid om te dienen’)