TWIJFELEN IS TOEGESTAAN

'Twijfelen is toegestaan' kon de titel zijn boven het evangelie dat vandaag wordt gelezen. Allemaal hebben we veel sympathie voor Tomas. Hij is ongetwijfeld een van de meest bekende apostelen. Vraagt men aan mensen enkele namen te noemen van apostelen, dan is Tomas er steeds bij.

We kennen het verhaal haast van buiten. Misschien komt dat door zijn bijnaam: de ongelovige Tomas. Hij heeft nog een andere bijnaam: Didymus. Dit betekent dat hij van een tweeling is. Als gelovigen voelen we ons verwant met hem. We ervaren hem nogal eens als onze tweelingbroer.

Maar was Tomas wel zo ongelovig? Was hij meer ongelovig dan de andere leerlingen? Waarom? Omdat hij niet meteen geloof hechtte aan wat de leerlingen hem wisten te vertellen, namelijk dat zij de Heer hadden gezien en dat hij verrezen was?

We stellen vast dat de andere leerlingen ook niet onmiddellijk hebben geloofd toen de vrouwen hen hetzelfde kwamen vertellen. Op het getuigenis van de vrouwen werd er door de leerlingen zelfs minachtend gereageerd. Luister maar naar de Emmaüsgangers: ‘Wel hebben enkele vrouwen uit ons midden ons in verwarring gebracht. Toen ze vanmorgen vroeg naar het graf gingen, vonden ze zijn lichaam daar niet en ze kwamen zeggen dat er engelen aan hen waren verschenen. De engelen zeiden dat hij leeft. Een paar van ons zijn toen ook naar het graf gegaan en troffen het aan zoals de vrouwen hadden gezegd, maar Jezus zagen ze niet’ (Lucas 24,22-24). In de grond zijn ze dus even ongelovig als Tomas. Of is het misschien zo dat men op het getuigenis van een man onmiddellijk moet geloven terwijl het getuigenis van een vrouw mag afgedaan worden als kletspraat?

Wat in dit verhaal opvalt is dat de andere leerlingen Tomas zijn ongeloof of zijn kritische houding gunnen. Hij moest van de andere apostelen niet geloven wat zij geloofden. Hij wordt ook niet uitgesloten of buiten geworpen als de ongelovige. Tomas mag zichzelf zijn en blijven. De anderen gunnen hem de tijd en de ruimte om tot geloof te komen. Uiteindelijk moest Tomas zich ook wel gewonnen geven. ‘Mijn Heer en mijn God’ riep hij uit. Dit was geen van buiten geleerde geloofsbelijdenis. Dit kwam niet uit een boek, maar uit het hart.

Getuigen van de verrezen Heer is elkaar de twijfel gunnen, en de tijd van de twijfel. Niemand verplichten te geloven wat ik geloof of de manier waarop ik geloof. Het is de ander de tijd en de ruimte gunnen om tot een persoonlijke geloofsovertuiging en een persoonlijke geloofsbelijdenis te komen. Dat deze weg naar een persoonlijk geloof moeilijk kan zijn, weet het evangelieverhaal ook. Als je het niet ziet zitten, is het moeilijk erin te geloven. Onmogelijk is het niet, maar het is niet iedereen zo maar onmiddellijk gegeven. ‘Zalig zij die niet zien en toch geloven’, zei Jezus. Het komt er op aan dat men uiteindelijk, zoals Tomas, op een heel persoonlijke manier kan zeggen: 'Mijn Heer en mijn God'. Geen napraten van een boek, een formule, het geloof van een ander, maar tot een heel persoonlijk belijden dat komt uit het eigen hart.

Wat ons misschien nog intrigeert in het verhaal van vandaag is de manier waarop Jezus is binnen geraakt in de verblijfplaats van de leerlingen. Alles was immers potdicht en gesloten. Heel eigenaardig: we stellen ons wel allerlei vragen hoe Jezus binnen geraakt in een gesloten ruimte; we stellen ons nooit vragen hoe Jezus binnen geraakt in een mens. Het binnentreden bij een mens is voor Jezus wellicht heel wat moeilijker dan binnenkomen in een gesloten huis. Daarvan is Tomas, en zijn ook wij, zijn tweelingbroers of zussen, vaak getuigen.

Nochtans, waar de verrezen Heer mag binnentreden, verandert het leven, verandert de mens. Dat zagen we reeds tijdens Jezus aardse leven. Waar Jezus binnen mag, verandert alles: een blinde wordt ziende, een dode wordt weer levend, enz. We zouden kunnen zeggen dat al die wonderen die Jezus tijdens zijn leven heeft voltrokken aan zoveel mensen, na zijn dood ook moest voltrekken aan zijn leerlingen. Hij heeft hen moeten bevrijden van hun blindheid, hun angst, hun lamlendigheid, hun ongeloof, hun dood zijn.

Toen Tomas zich openstelde voor de verrezen Heer, toen deze bij hem binnen mocht, veranderde zijn leven totaal. Waar mensen, dus ook wij, zich openstellen voor de verrezen Heer, worden ze van binnenuit veranderd. Dit vinden we terug in de eerste lezing. Slechts één zinnetje daaruit: ‘Allen die het geloof hadden aangenomen waren eensgezind en bezaten alles gemeenschappelijk. Ze waren gewoon hun bezittingen en goederen te verkopen en die onder allen te verdelen naar ieders behoefte.’ Als men zijn verblijfplaats opent voor de verrezen Heer, opent men ze tegelijk voor zijn medemensen.

Wij komen hier samen vieren. De verrezen Heer wil hier bij ons aanwezig komen in brood en beker. Vragen we ons niet te veel af: hoe kan dat, hoe is dat mogelijk? Ook wij willen misschien eerst zien en dan geloven, terwijl Jezus zegt: eerst geloven, dan ga je de dingen anders zien, dan worden er ook dingen mogelijk die anders onmogelijk zijn.

‘Preek van de week – Dominicanen’