James Baldwin: Go Tell it on the Mountain

Baldwin is geboren in Harlem in 1924. Hij was de oudste in een gezin van negen kinderen. Zijn vader was een predikant die hoopte dat zijn zoon in zijn voetsporen zou treden. Maar James las alle soorten boeken, behalve de bijbel. Van toen hij een kind was wou hij al schrijver worden. Op 14-jarige leeftijd ervoer hij een diepe religieuze crisis. Hij hervond zijn geloof, verdiepte zich in de bijbel en zou gedurende enkele jaren prediken en godsdienstles geven op kerkbijeenkomsten. Drie jaar later verloor hij zijn geloof. Hij was ervan overtuigd geraakt dat de overdreven godsdienstigheid van de Amerikaanse neger een vorm van onderdrukking was. De blanken zagen het graag dat de zwarten zich onderdompelden in die religieuze sfeer, waarin zondebesef, onderworpenheid en gehoorzaamheid aan God centraal stonden.  Het weerhield de negers ervan op te komen voor meer rechten en kansen. Van 1948 tot 1957 leefde Baldwin in Parijs. Het is daar dat hij zijn eerste (en beste) roman  Go Tell it on the Mountain schreef. Hij is gestorven in 1987.

Het eigenlijke verhaal beslaat een dag in het leven van de 14-jarige John Grimes, namelijk de dag van zijn bekering. Die ervaring maken we echter pas mee in het laatste hoofdstuk. In de voorafgaande hoofdstukken leren we de familie kennen. Ze is afkomstig uit het Zuiden van de VS en heeft haar geluk gezocht in New York. Het boek baadt in de sfeer van de evangelische kerken, met hun uitbundige vieringen, hun bijbeltaal enz. Toen ik enkele dagen geleden op TV de begrafenis van James Brown zag en de reacties van sommige fans, herkende ik dat direct. De bijbel is dominant aanwezig in de roman. In de dialogen en de gewone tekst wordt voortdurend uit het Oude en het Nieuwe Testament geciteerd. (Zo leerde ik toevallig dat mijn lievelingspassage uit de Messias van Händel ‘Unto us a child is born’ afkomstig is uit het boek Jesaja). De gesproken taal heeft ook haar eigen grammatica, typisch voor de zwarten uit Amerika. Enkele voorbeelden: About time you was getting up. It seem to me. They’s gone…whoever they was. I done heard it said often enough, etc.

Eigenlijk zou men het boek luidop moeten lezen (en zingen). Het is één lange gospelsong.

Het is ook een ‘emotioneel’ boek, als je zoiets van een boek kunt zeggen. Het bevat veel ontroerende passages. In het eerste hoofdstuk bijvoorbeeld de confrontatie met de belangrijkste personages, waarin de conflicten tussen de vader en zijn zoon en stiefzoon en tussen de vader en zijn echtgenote en zuster worden behandeld.

Enkele passages om de sfeer weer te geven. Een van de mooiste liefdesrelaties in het boek is die tussen Elisabeth, John’s moeder, en Richard, de vader van John, die ten onrechte van een misdrijf wordt beschuldigd en zelfmoord zal plegen zonder dat hij weet dat zijn vriendin zwanger is. Richard gebruikt vaak schuttingtaal en dat ontlokt de schrijver de volgende bedenking:

He never ‘watched’ his language with her, which at first she took as evidence of his contempt because she had fallen so easily, and which later she took as evidence of his love’.

Over het Noorden en het Zuiden van de VS met betrekking tot de negers:

There was not, after all, a great difference between the world of the North and that of the South which she had fled; there was only this difference: the North promised more. And this similarity: what it promised it did not give, and what it gave, at length and grudgingly with one hand, it took back with the other.

Als Elisabeth aan Richard vraagt hoe het komt dat hij zoveel weet (na een bezoek aan een museum), antwoordt hij:

Little-bit (zijn troetelnaampje voor haar), I don’t know so much. Then he said, with a change in his face and voicewhich she had grown to know: ‘I just decided one day that I was going to get to know everything them white bastards knew, and I was going to get to know it better than them, so could no white son-of-a-bitch nowhere never talk me down, and never make me feel like I was dirt…

Ik vond het een prachtig boek, hoewel ik me kan voorstellen dat veel lezers het moeilijk zullen hebben met de overvloedige religieuze taal. Net op de valreep is het een van de beste romans die ik dit jaar heb gelezen.

30-12-2006 om 18:13 geschreven door john

Roger Peyrefitte: Les amours singulières

Dit boekje bevat twee verhalen die los van elkaar staan. Wat ze gemeenschappelijk hebben staat in de titel van het boek: eigenaardige liefdes.

In het eerste verhaal, La maîtresse de piano, maken we kennis met een perverse vrouw en moeder. Ze probeert haar zoon een goede partij te laten trouwen, maar dat mislukt. Het meisje verlooft zich namelijk met de vriend van de zoon van de pianolerares. Door leugens te verspreiden zal ze het meisje tot zelfmoord drijven.

Het tweede verhaal heet Le Baron de Gloeden. Deze historische figuur leefde van 1856 tot 1939. Het grootste gedeelte van zijn leven bracht hij door op Sicilië, meer bepaald in Taormina. Zijn amour singulière ging uit naar jongelingen. Hij heeft van deze jongens en jongemannen ettelijke naaktfoto’s genomen. Soms puur natuur, soms opgesmukt met bloemen, kransen enz. Peyrefitte beschrijft heel summier de belevenissen van deze baron.

Het boekje is al bij al ontgoochelend en gedateerd. In het eerste verhaal doen de intriges denken aan de Liaisons dangereuses.

Men kan zijn tijd beter besteden aan het bekijken van Von Goedens foto’s. Die zijn inderdaad eigenaardig en verrassend. Je vraagt je af hoe hij die jongens zover kreeg om naakt voor hem te poseren. Tegenwoordig zou niemand zich daar nog toe lenen, tenzij om commerciële redenen. De foto’s houden het midden tussen nudistenfoto’s, kitsch en beheerste erotiek. Via Google zijn ze gemakkelijk terug te vinden.

30-12-2006 om 09:48 geschreven door john