Witold Gombrovicz: De beheksten

Pools auteur (1904 – 1969) die zijn land verliet onder de Duitse dreiging. Hij verbleef lang in Argentinië en ging ten slotte in Frankrijk wonen. Deze roman is lang onbekend gebleven. Pas kort voor zijn dood deelde Gombrovicz mee dat hij het werk in 1939 onder pseudoniem als feuilleton in een krant had gepubliceerd. Het feuilletonkarakter  is duidelijk merkbaar. De episodes volgen elkaar op en wijken soms nogal af van de verhaalkern. Met 150 in plaats van 300 bladzijden was de roman krachtiger geweest.

Het gaat om een kasteel- en spookverhaal. Een jongeman die van geen hout pijlen weet te maken, neemt een betrekking aan als tennisleraar van een achttienjarig meisje. De verloofde van het meisje is secretaris van een halfwaanzinnige prins op een kasteel waar het spookt. Er ontstaan allerlei intriges en uiteindelijk worden de raadsels opgelost door een nuchtere en rationele helderziende.

Het is een luchtige en speelse roman. Er zijn al kenmerken in aanwezig die Gombrovizc in zijn latere werken vel meer zal beklemtonen: de tegenstelling tussen de boeiende onrijpheid van de jongeren tegenover de saaie normvastheid van de ouderen en van de maatschappij. Die onrijpheid uit zich in wispelturigheid, onbezonnenheid, dubbelzinnigheid, leugens, zinloos geweld, handelen uit onbewuste impulsen, onzedelijk gedrag, boosheid en agressie enz.

Wie zich door dit résumé aangesproken voelt, zou ik toch eerst enkele andere, meer interessante werken aanraden. Ferdydurke bijvoorbeeld, zijn hoofdwerk dat nogal experimenteel is. Daarnaast Kosmos en De Pornografie. Laat u door de titel van die laatste roman niet misleiden, want Gombrovicz is een van de meest kuise schrijvers die ik ken. Hij heeft ook een origineel 1000 bladzijden dik dagboek geschreven.

21-01-2007 om 15:38 geschreven door john

Janneke

Vandaag, 21 januari, zou mijn vader 101 jaar geworden zijn. Een gelegenheid om hem te gedenken. Dat an het beste met een gedichtje dat hij te mijner ere schreef in 1948.

Janneke

Mijn hand graait door je krullenbol,

Wijl ‘k luister naar je onbeholpen praten.

Mijn hart welt van geluk boordevol,

Ach kon de tijd het steeds zo laten.

Ik hou van je gulle lachjes,

Wat een loutere prachtjes,

Die frisse roze kaken

Waarin ze kuiltjes maken.

‘k Zie ’t in je blijde ogen blinken

er mijn hele hemel in verzinken

waar al de sterretjes in staan,

met het zonneken heel vooraan.

En valt er soms een traantje neer,

’t doet uw harteken niet zeer,

engelentraantjes vallen niet zwaar,

alleen veel later maar.

21-01-2007 om 15:22 geschreven door john

Albert Verwey: De page

Deze dichter schrijft over het algemeen nogal verstandelijke gedichten, zodat ik nogal verwonderd was dit vers bij hem aan te treffen.

In ’t donkere bos hebt gij mij gevonden,

Mij, mat van wonden,

En mijn lippen lachten nog over mijn zonden.

Op uw blanke tel hebt ge mij geheven,

Mij, bleek van leven,

En mijn ogen haatten u om uw geven.

Door een groene wei hebt ge mij doen rijden,

Mij, flauw van lijden,

Nauw zocht ik uw schouder mij bijzijden.

In uw wit paleis hebt ge mij doen slapen,-

Zwak, zonder wapen,

Leek ik de geringste van al uw knapen.

In uw eigen bed hebt ge mij gekozen,-

In nieuw-teêr blozen

Zoeken uw lelies, mijn jonge rozen.

19-01-2007 om 20:19 geschreven door john