19-04-2008 om 20:45 geschreven door john

William Cullen Bryant: To the fringed gentian

Thou blossom, bright with autumn dew,

And colored with the heaven’s own blue,

That openest when the quiet light

Succeeds the keen ans frosty night;

Thou comest not when violets lean

O’er wandering brooks and springs unseen,

Or columbines, in purple dressed,

Nod o’er the ground-bird’s hidden nest.

Thou waitest late, and com’st alone,

When woods are bare and birds are flown,

And frosts and shortened days portend

The aged Year is near his end.

Then doth thy sweet and quiet eye

Look through its fringes to the sky,

Blue – blue - as if that sky let fall

A flower from its cerulean wall.

I would that thus, when I shall see

The hour of death draw near to me,

Hope, blossoming within my heart,

May look to heaven as I depart.

De bloem uit de titel is de franjegentiaan. Een blauwe bloem met franjes op de bloemblaadjes, zoals te zien op de foto. Columbine is de wilde akelei, eveneens een blauwe bloem. Cerulean uit de voorlaatste strofe betekent de kleur van de wolkenloze hemel, azuurblauw.

Voor de ground-bird heb ik de juiste term niet gevonden. Het kan een vink zijn of een grasmus.

De franjegentiaan bloeit in de herfst, in tegenstelling tot de akelei en de viooltjes uit de tweede strofe die in de lente bloeien.

Vooral de twee eerste regels van de derde strofe vind ik heel mooi. Het zijn troostende woorden voor wie op zijn oudere dag toch nog iets moois verwacht.

19-04-2008 om 20:43 geschreven door john

William Cullen Bryant: Sonnet – To an American Painter Departing for Europe

Thine eyes shall see the light of distant skies:

Yet, Cole! Thy heart shall bear to Europe’s strand

A living image of thy native land,

Such as on thy own glorious canvass lies.

Lone lakes – savannahs where the bison roves –

Rocks rich with summer garlands – solemn streams –

Skies, where the desert eagle wheels and screams –

Spring bloom and autumn blaze of boundless groves.

Fair scenes shall greet thee where thou goest – fair,

But different – every where the trace of men,

Paths, homes, graves, ruins, from the lowest glen

To where life shrinks from the fierce Alpine air.

Gaze on them, till the tears shall dim thy sight,

But keep that earlier, wilder image bright.

1829.

Het schilderij is een werk van de schilder Thomas Cole: Distant view of the Niagara Fall

19-04-2008 om 20:25 geschreven door john

Balzac: Les Proscrits

Het verhaal speelt in 1308 in Parijs. In de schaduw van de Notre-Dame woont een politieagent avant la lettre met zijn vrouw, een wasvrouw. Hun woning is tevens ingericht als gastenverblijf. Momenteel bevinden er zich drie gasten. Een vrouw, die als werkster de wasvrouw helpt. Niets wijst erop dat zij een dienstmeisje is. Bovendien betaalt ze gul voor haar verblijf en dat van een tweede persoon in het huis: Godefroid, pauvre orphelin venu de Flandre à Paris pour étudier à l’université. Un homme de vingt ans environ, mais dont la taille et les formes étaient si frêles qu’au premier coup d’œil vous eussiez cru voir un enfant ou quelque jeune fille déguisée. Het blijkt dat de werkster vooral voor de jongen in het huis verblijft. De derde gast is een oude man met een streng uiterlijk, iemand die veel lijkt te hebben geleden. Het contrast tussen beiden is groot. Il semblait voir un gracieux et faible arbuste né dans le creux d’un vieux saule, dépouillé par le temps, sillonné par la foudre, décrépit, un de ces saules majestueux, l’admiration des peintres : le timide abrisseau s’y met à l’abri des orages. L’un était un Dieu, l’autre était un ange ; celui-ci le poète qui sent ; celui-là le poète qui traduit ; un prophète souffrant, un lévite en prières.

Samen met de jongeman begeeft hij zich naar de universiteit waar ze een college van een zekere Sigier volgen. Intussen gaat de werkster in het huis in de papieren van de jongeman neuzen. Ze ontdekt er een contract met de naam Gothofredus comes Gantiacus ( Godefroid, comte de Gand).

Als de oude man terugkeert betreurt hij zijn ballingschap en denkt hij terug aan de stad waar hij heeft gewoond. Ook Godefroid heeft heimwee, maar dan naar de hemel. De oude man zegt over hem: ce pauvre petit se croit un ange banni du ciel. Godefroid die zo graag bij God wil zijn onderneemt een zelfmoordpoging. De oude man wijst hem terecht, hij vertelt over zijn tochten in de hel en over zijn ontmoeting met een schaduw die de toegang tot het paradijs ontzegd wordt. Tijdens zijn leven was hij verliefd op een 10-jarig meisje met wie hij later was getrouwd. Zijn geliefde stierf echter en om bij haar te zijn, pleegde hij zelfmoord. Hij boet zijn straf nu uit in het vagevuur.

Plots komen enkele ruiters bij het huis waar het drietal verblijft. Ze brengen een boodschap voor de oude man: Nous pouvons rentrer à Florence.Les Blancs triomphent.

We vernemen nu dat de oude banneling Dante is. Hij was uit Firenze verbannen. De zogezegde werkster maakt zich ook bekend. Ze is een gravin en Godefroid is haar zoon. Als deze zijn moeder hoort praten zegt hij: Je reconnais la voix du ciel.

19-04-2008 om 20:12 geschreven door john

Herman Melville: Bartleby the Scrivener

De verteller heeft een advocatenkantoor in Wall Street. Hij heeft drie personeelsleden in dienst, twee mannen die wetteksten kopiëren en een boodschappenjongen. Hun echte namen kennen we niet, hun bijnamen wel: Kalkoen (Turkey), Nijptang (Nippers) en Gembertje (Ginger Nut). Wegens het vele werk komt er een nieuwe kracht bij: Bartleby.

Aanvankelijk loopt alles goed, tot Bartleby op een dag een bepaalde opdracht weigert met de woorden: I would prefer not to. (Dat doe ik liever niet). Ook bij andere gelegenheden uit hij die woorden. Later ontdekt de verteller ook nog dat Bartleby op het kantoor woont. Alle pogingen van de advocaat om hem tot redelijkheid te brengen mislukken. Bartleby blijft halsstarrig in zijn lijdzaam verzet. Ten slotte verhuist de advocaat naar een ander kantoor. Maar ondanks de nieuwe huurders is Bartleby met geen stokken in beweging te krijgen. De huisbaas laat hem uiteindelijk arresteren en opsluiten in de gevangenis. Daar blijft hij even passief en laat hij zichzelf verhongeren. Bij een bezoek treft de advocaat hem dood aan op de binnenkoer.

“His dinner is ready. Won’t he dine to-day, either ? Or does he live without dining ?”

“Lives without dining,” said I, and closed the eyes.

“Eh! – He’s asleep, ain’t he?”

“With kings and counsellors,” murmured I.

With kings and counsellors komt uit Job 3: 14. Die bijbelpassage is echter zo mooi, dat ik ze helemaal wil citeren.

Waarom stierf ik niet, toen ik uit de moederschoot kwam,

Ging ik niet dood toen ik haar bekken verliet;

Waarom wachtten twee knieën mij op,

Waarom twee borsten om mij te zogen;

Waarom werd ik niet weggestopt als een misdracht,

Als kinderen, die het licht niet aanschouwen?

Dan lag ik nu neer, en had rust;

Ik zou slapen, en door niets meer worden gestoord:

Naast koningen en rijksbestuurders,

Die zich grafmonumenten hebben gebouwd;

Naast vorsten, badend in goud,

En die hun paleizen vulden met zilver.

Achteraf verneemt de advocaat dat Bartleby vroeger had gewerkt op de afdeling onbestelbare brieven van een postkantoor.

Dead letters! Does it not sound like dead men? Conceive a man by nature and misfortune prone to a pallid hopelessness: can any business seem more fitted to heighten it than that of continualy handling these dead letters, and assorting them for the flames? For by the cartload they are annually burned. Sometimes from out the folded paper the pale clerk takes a ring:- the finger it was meant for, perhaps, moulders in the grave; a bank-note sent in swifted charity:- he whom it would relieve, nor eats nor hungers any more; pardon for those who died despairing; hope for those who died unhoping; good tidings for those who died stifled by unrelieved calamities. On errands of life, these letters speed to death.

Ah Bartleby! Ah humanity!

Over dit verhaal is ontzettend veel geschreven. Sommigen zien in Bartleby een Christusfiguur, anderen een revolutionair. Door steeds maar te weigeren ondermijnt hij de samenleving, zet hij de eerste stap naar de opbouw van iets anders. Zijn houding wekt irritatie op en ook wel ontroering.

Hij is een zandkorrel in het raderwerk van de maatschappij. De advocaat, bij wie alles op rolletjes liep, moet nu keuzen maken. Hij kan Bartleby niet uitsluitend zien als een bediende, een ondergeschikte. Hij is nu verplicht om hem ook als mens tegemoet te treden: moet hij hem onderdak geven, mag hij hem ontslaan enz. Zijn twee andere collega’s zouden er korte metten mee gemaakt hebben. Enkele klappen gegeven en op straat gezet. De advocaat kan dat echter niet. Hij voelt zich als mens verantwoordelijk.

Bartleby zelf blijft echter een raadsel. We krijgen geen verklaring voor zijn gedrag. Misschien moeten we hem ook niet als een figuur zien. Hij incarneert een goedaardig negationisme. Wat gebeurt er als men voortdurend neen blijft zeggen ? Men gaat zelf ten onder en de wereld draait voort.

Men zou het verhaal ook in verband kunnen brengen met een oosterse gedachtegang. De advocaat staat dan symbool voor een oude wijze Chinese keizer die er moet voor zorgen dat zijn land goed wordt geregeerd. Hij moet zich menselijk tonen. Bartleby zou het taoïstische beginsel van wu wei kunnen aanhangen, d. i. handelen door niet te handelen. Maar geen van beiden komt ongeschonden uit het verhaal.

Er staan op het net twee zeer goede geannoteerde teksten van dit verhaal.

http://web.ku.edu/~zeke/bartleby/hypertext.html

http://www.vcu.edu/engweb/webtexts/bartleby/

15-04-2008 om 20:55 geschreven door john

Nabokov: An Affair of Honor

Dit is het eerste verhaal uit Nabokov’s Quartet. Het is een parodie op het duel. Een bekend thema uit de Russische literatuur en ook wel uit het Russische leven in de negentiende eeuw.  De aanleiding is klassiek. Anton Petrovich komt vroeger dan voorzien thuis en betrapt zijn vrouw met Berg, net als hij een Russische emigrant. Hij heeft nieuwe handschoenen aan die hij maar met moeite uit kan trekken en waarvan hij er een wat ongelukkig in de richting van Berg gooit. In een briefje aan zijn vrouw vraagt hij haar het huis te verlaten en zelf gaat hij naar een verjaardagsfeestje van enkele emigranten. Halfdronken vraagt hij twee aanwezigen om hem te seconderen bij een duel met Berg. De twee mannen stemmen toe.

Dan volgt de ontnuchtering voor Anton Petrovich. Hij is een lafaard en kan bovendien niet met wapens omgaan. Zijn tegenstander daarentegen heeft een schriftje waar tientallen kruisjes in staan van mensen die hij tijdens de oorlog heeft neergelegd. Nabokov grijpt deze gelegenheid aan om, in het algemeen, de houding van de mens voor de dood te schetsen. “And then Anton Petrovich  did the very worst thing a man in his situation could have done: he decided to reason out what death really meant”.

Op de bewuste ochtend maakt Anton Petrovich zich klaar om naar het duel te gaan. 

“Time to shave, wash, and dress. Scrupulously clean underwear, and the new black suit.

… He grabled his favorite shirt, undid the button and grunted as he plunged head first into the cold, white darkness of the linen enveloping him”.

Hij neemt samen met zijn secondanten de trein waarin ook Berg en zijn collega’s zitten. Ze stappen uit en begeven zich naar het bos waar het duel zal plaatsvinden. Anton Petrovich wil eerst nog iets drinken. Hij maakt van de gelegenheid gebruik om het hazenpad te kiezen. Hij doolt wat rond en keert ten slotte terug naar huis. Daar treft hij zijn secondanten en zijn vrouw aan. Wat is er gebeurd ? Op het ogenblik dat Anton Petrovich het op een lopen zette, kwamen de secondanten van Berg melden dat deze afzag van het duel. Berg wordt nu beschouwd als de lafaard en Tanya, de vrouw van Anton, keert naar haar man terug.

Een pretentieloos humoristisch verhaal. Waarschijnlijk met veel verwijzingen naar de Russische traditie en literatuur over het duel, maar die ken ik jammer genoeg niet. Een puntje van overeenkomst met het vorige verhaal. In beide verhalen begint de geschiedenis met een intrede. Anton die thuiskomt, de verteller uit The Visit to the Museum die het museum betreedt. De ontknoping zet in met het verlaten van een woning. Anton verlaat het café, met gunstige afloop. In The Visit verlaat de hoofdpersoon het museum en belandt in het communistische Rusland.

15-04-2008 om 20:09 geschreven door john