|
Khachaturian: Spartacus en Gayanehxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Ter afwisseling eens wat over muziek. Spartacus (1956) en Gayaneh (1942) zijn twee balletten van deze Russische (Armeense) componist. Hij werd in 1904 geboren in Tiflis en stierf in 1978. Zijn hele leven heeft hij onder het communistische regime geleefd. In tegenstelling met andere Russische componisten, werd hij door het regime gewaardeerd, wat hem een dertigtal prijzen heeft opgeleverd, waaronder de orde van Lenin, de Leninprijs, de Russische staatsprijs en ga zo maar door. De inhoud van het ballet Gayaneh is in dat opzicht sprekend. Gayaneh werkt op een collectieve boerderij waar katoen wordt verbouwd. Ze is getrouwd met een nietsnut en dronkaard. Ze klaagt hem aan bij haar collegas arbeiders, waarna hij brand dreigt te stichten. Gelukkig daagt er een patrouille van het rode leger op. Haar man wordt verbannen en Gayaneh trouwt met de leider van de legerpatrouille.
De muziek zelf is opgebouwd rond volksdansen. Het openingsstuk is de bekende sabeldans. Hierbij wil ik toch de volgende kanttekening maken. Die sabeldans zal men in de loop van het jaar op onze klassieke zender Klara wel een keer of tien kunnen horen, bij voorkeur dan als eerste werk s morgens, kwestie van de mensen meteen klaarwakker te schoppen. Dat mag natuurlijk, maar mocht men dan ook eens het hele werk spelen. De andere delen zijn misschien niet zo populair, maar ze zijn minstens even geslaagd. Khachaturian is een hele goede orchestrator. Zoals bij wel meer Russen (Tsjakowski onder andere) maakt hij veel gebruik van kopers en slagwerk. Er zitten veel oosterse invloeden in deze werken, die nu en dan herinneren aan de Bolero van Ravel. Bij de volksmelodieën kwam bij mij het beeld op van in klederdracht gestoken meisjes en jongens die hun danspassen uitvoeren onder het goedkeurend oog van Stalin. Toch even huiveren.
Spartacus, over de slavenopstand in Rome, bezit dezelfde kenmerken. Het werk is ook heel melodisch en soms lijkt men wel filmmuziek te horen, vooral in het eerste deel. Een andere eigenschap van Khachaturians muziek is het opzwepende karakter ervan. De sabeldans is daar wel het treffendste voorbeeld van, maar ook in de dansen uit Spartacus is het een drukke bedoening. Ik las dat het ballet destijds nog werd opgevoerd met op de scène triomfbogen en strijdwagens
De muziek staat niet op een recente cd. Het is een uitvoering uit 1962. Een oude Decca LP. Het orkest is het Weens Filharmonisch Orkest en het stond onder de leiding van de componist zelf. Hier en daar een lichte kras, maar dat euvel weegt niet op tegen de prachtige uitvoering.
|
