10 | 03 | 2016

Domein Roosendael: “van kas tot klas”

Restauratie historische druivenserre Sint-Katelijne-Waver

Kempens Landschap en vzw Roosendael startten begin maart met de restauratie van de historische druivenserre in domein Roosendael. De werken kaderen in het project “Domein Roosendael: van kas tot klas” en worden gefinancierd door de het Agentschap voor Onroerend Erfgoed, de provincie Antwerpen en de gemeente Sint-Katelijne-Waver.

Domein Roosendael, druivenserre in 2009

Domein Roosendael

Domein Roosendael is een historische Cisterciënzenabdijsite, aan het begin van de 13^de eeuw opgericht langs de Grote Nete in Sint-Katelijne-Waver. Tegen het einde van de 18^e eeuw was de abdij uitgegroeid tot een indrukwekkend complex van gebouwen. Getuigen van deze periode zijn de ringgracht, het Pesthuis en het Poortgebouw te midden van een prachtig landschapspark dat in de 19^de eeuw werd aangelegd.

In het domein bevindt zich een druivenserre met nog originele druivelaars. Deze serre dateert uit de 19^de eeuw en is opgebouwd uit een geklinknageld framewerk van stalen profielen (originele profielen met Engelse maatvoering) gedekt met glas. De constructie wordt door middel van trekstangen met muurankers op zijn plaats getrokken tegen de noordmuur. De naad tussen glas en muur is afgedekt met dakpannen. Aan de lage zijde steunt de constructie op een U-profiel op een gemetseld bakstenen muurtje, voorzien van een natuurstenen deksteen. Het U-profiel dient niet enkel voor ondersteuning, maar is ook de goot voor de afwatering van de serre. Aan de oost- en westzijde is de serre afgesloten met panelen met glas, waarin een toegangsdeur is geplaatst. Aan de westzijde is de stalen deur inclusief beslagwerk nog aanwezig. Zowel onderaan als bovenaan bevinden zich ramen die handmatig geopend kunnen worden. Bovenaan is dit door middel van een koord en onderaan met een hefboomsysteem.

Kempens Landschap

Kempens Landschap kocht de voormalige abdijsite aan in 2004. Samen met de vzw Roosendael – ontstaan uit een groep vrijwilligers die het lot van de historische abdijsite Roosendael ten harte nam en actief te werk ging om het domein geleidelijk aan op te waarderen – tracht de vereniging de historische en natuurwaarden als één samenhangend geheel, duurzaam en op maatschappelijk geëngageerde wijze te restaureren en te  beheren. Dat betekent onder meer: een zinvol gebruik van het natuurlijk en cultureel erfgoed mogelijk maken, een blijvende zorg voor de monumenten en het park, het natuurreservaat onderhouden, sociale werkgelegenheid creëren en... garant staan voor een warme gastvrijheid. Dankzij die verwevenheid van natuurlijk en cultureel erfgoed is het steeds een fantastische belevenis om domein Roosendael te bezoeken.

Domein Roosendael: van kas tot klas

Met het project “Domein Roosendael: van kas tot klas” willen we de vrijwilligerswerking van Roosendael opnieuw laten floreren en de educatieve activiteiten in het domein uitbreiden. Het in gebruik nemen van de 19^de eeuw gebouwde druivenserre is hiervoor een unieke kans. De serre is doorheen de jaren echter in verval geraakt. Om de serre te kunnen integreren in de werking van het domein, was restauratie dus zeer nodig.

Begin maart 2016 gingen de restauratiewerken van start. Na de demontage van de staalstructuur wordt het geheel gereinigd en worden de beschadigde delen hersteld of vervangen. De ruwbouw wordt ter plaatse gerestaureerd. Vervolgens zal het afwateringssysteem worden gereconstrueerd naar bestaand model en zal de gerestaureerde staalstructuur terug worden geplaatst en verankerd. De huidige beglazing wordt vervangen door nieuwe geharde glazen. Tenslotte worden nog de verluchtingsramen boven- en onderaan de serre (alsook de systemen voor het openen) en de toegangsdeuren hersteld of waar nodig vervangen.. Foto’s van de vorderingen van de werken kunnen worden bekeken via de website www.roosendael.be.

Domein Roosendael, druivenserre gedemonteerd in maart 2016 

De totale kostprijs voor de restauratiewerken bedraagt +/- 166.000 euro. Dankzij de landschapspremie vanuit het Agentschap Onroerend Erfgoed (70% van de kostprijs) en de subsidie vanuit de provincie Antwerpen (33.706,95 euro) wordt de totale kostprijs bijna volledig gedekt. De nog resterende kosten worden door de gemeente Sint-Katelijne-Waver opgenomen via de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage voor het beheer van domein Roosendael.

Na de restauratiewerken zullen alle voorzieningen (water en elektriciteit) worden aangebracht in functie van de herbestemming. Eén derde van de serre zal worden ingericht als ruimte voor educatieve activiteiten en voor de vrijwilligerswerking. Het resterende gedeelte van de serre blijft behouden in functie de originele druivelaars, en ook in het educatieve ruimte zullen de planten ruimte krijgen.

“De herbestemming is een meerwaarde voor de vrijwilligerswerking en een extra stimulans voor nieuwe mensen en jeugd om mee hun schouders te zetten onder de toekomst van domein Roosendael, op korte en op lange termijn,” vindt Peter Bellens, gedeputeerde en covoorzitter van Kempens Landschap.

Ten slotte zal ook de omgeving van de serre worden opgewaardeerd. Rondom de serre zal een bloemenweide worden ontwikkeld, waarop bijenkasten worden geplaatst. Dit zal zorgen voor een ecologische meerwaarde, maar zal er ook toe leiden dat wandelaars en deelnemers van activiteiten zullen kunnen genieten van de historische serre ten midden de prachtige natuur.

Gedeputeerde en co-voorzitter Inga Verhaert, is zeer verheugd over het project: “Het project zorgt er in de eerste plaats voor dat de historische druivenserre en de historische druivenranken bewaard blijven als erfgoed. Daarnaast dragen we ook ons steentje bij aan de biodiversiteit door de ontwikkeling van een bloemenweide en een bijenwerking rond de serre.”