We zoeken steeds naar "verhalen" om onze lezingen over de Wereldoorlogen interessant te maken. Zo kwam ik nu uit bij een geweldig verhaal dat zich afspeelt even na de Tweede Wereldoorlog : "De Redding van het schilderij de Nachtwacht" (met dank aan Jean Dreessen voor de info en het artikel is van de hand van Jos Hubens).
Ter inleiding :
De Nachtwacht is het bekendste en beroemdste schilderij van Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606-1669). Rembrandt schilderde het meesterwerk tussen 1639 en 1642.
Op 24 augustus 1939 werd in Nederland de voormobilisatie afgekondigd. Een beslissing met ingrijpende gevolgen, ook voor musea. Want hoe en waar bescherm je een beroemd groot schilderij als De Nachtwacht tegen oorlogsgeweld? Een degelijke schuilplaats was er nog niet, daarom was noodopvang nodig.
Een dag na de voormobilisatie onderneemt de gemeente Amsterdam al de eerste stappen. Ze verwijdert kunst uit het Stedelijk Museum, het stadhuis en de universiteit van Amsterdam. Deze werken vinden een tijdelijk verblijf in de laadruimen van vier binnenschepen nabij het Alkmaardermeer. Als gevolg van deze noodoplossing, door sensatiezucht opgeblazen, ging in die tijd de hardnekkige mythe rond dat De Nachtwacht, in een grote zinken koker ingesoldeerd, op de bodem van dit meer rustte.
Rijksschuilplaatsen Maar het bekendste Nederlandse kunstwerk is een bijzondere zorg. Vanuit het Rijksmuseum wordt De Nachtwacht, inclusief lijst (afmetingen 4,37 meter bij 3,63 meter), op 4 september 1939 met een glasvrachtwagen naar de ridderzaal van kasteel Radboud in Medemblik gebracht. Toen op Pinksterochtend 12 mei 1940 vanaf een mijnenveger, die in de haven van Medemblik lag, een Duits vliegtuig werd neergeschoten, werden de beheerders van het kostbare doek nerveus en besloot men de belangrijkste schilderijen te verhuizen naar een schuilkelder in de duinen van Castricum. Daar moest De Nachtwacht worden opgerold op een cilinder, omdat de ingang van de kelder niet berekend is op de afmetingen van het schilderij. Ondertussen was men begonnen met de bouw van een bomvrije Rijksschuilkelder in de duinen van Heemskerk. Hiervoor werd ruim 25 duizend kubieke meter zand uitgegraven, die na de bouw weer teruggestort werd als beschermende laag van twaalf meter dik. Op 21 maart 1941 wordt de opgerolde Nachtwacht de bomvrije kluis in Heemskerk binnengedragen. Aan het einde van 1941 moeten de Noord-Hollandse duinen op last van de Duitsers, die bang waren voor een aanval van de geallieerden via dit kustgebied, worden ontruimd en moesten nieuwe Rijksbergplaatsen worden gebouwd. En... daarna komen we in Maastricht.....
KLIK op de FOTO : De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren, beter bekend als De Nachtwacht, van de Hollandse kunstschilder Rembrandt van Rijn (1606-1669), dat in 1642 gereed kwam.
|