Gerard Hoeven heeft dus legerdienst gedaan in de plaats van Severijns. En... hoe zag Gerard eruit? Dat vonden we terug in de militielijsten in het Rijksarchief te Hasselt.

Gerard Hoeven wordt vermeld bij de Lichting van 1838. Zoals we eerder lazen trok hij het nummer 40 en bijgevolg hoefde hij eigenlijk niet te "dienen". In 1838 waren er namelijk 42 lotelingen tesamen voor de plaatsen Eysden, Lanklaer, Leuth, Meeswijck en Stockheim. Deze dorpen werden steeds samengebracht wat de militielijsten betrof van het Arrondissement Maestricht , 8ste kanton. 

N.B. We schrijven nog Maestricht als Arrondissementshoofdplaats: in 1839 werd Limburg in 2 delen gesplitst...

Van de 42 jongens in 1838 waren de nummers 22 tot en met 42 "eruit-geloot"! Bij de pechvogels hoorde een naamgenoot : Medaer Jean-Chrétien uit Stockheim ( - daar liggen onze familie-roots -) trok het nummer 21 (nipt ernaast... maar 6 jaar legerdienst...).

Voor Gerard Hoeven viel de beslissing "eruit-geloot" op 21 maart 1838. Maar hij ging de dienst van Severijns doen en trad aan op 14 december 1838. In de officiële papieren staat ( in het Frans) :

visage :   grand

front    :   rond

yeux    :   gris

nez      :   ordinaire

bouche :  petite

menton :  rond

cheveux :  blonds

sourcils  :  bruns  

taille      :  1,63 m

En hoe verliep zijn lange legerdienst? Bijna vlekkeloos want op 12 september 1843 werd hij om niet-vermelde redenen naar de "strafcompagnie" verwezen...

Op 15 februari 1845 kreeg hij zijn "definitief verlof" en..... kon hij gaan genieten van zijn 600 Franken en ... zijn moestuin !!!

22-02-2023 om 18:24 geschreven door Frans  

Het document moest natuurlijk ondertekend worden maar in 1838 waren er heel wat mensen die niet konden lezen noch schrijven. Dat was ook een probleem bij het ondertekenen van ons lotelingendocument. Hoe weet je dat de betrokken personen alles begrepen hebben en dan een "handtekening" kunnen zetten?

Gerard Hoeven en zijn moeder Mei moeten een handtekening plaatsen maar kunnen niet schrijven : ze "krassen" een kruisje en Pieter Jan Hubert Severijns en zijn vader Thomas zetten een sierlijke handtekening !

KLIK op de FOTO

+ Handmerk van Gerard Hoeven                 P.J.H. Severijns 

+ Handmerk van Marie Louis Mei                 Th Severijns

De hierboven staande handtekeningen / kruisjes / van Gerard Hoeven en van Marie Louis Mei gesteld in tegenwoordigheid van ons ondergetekenden Jan Mathijs Hoeven en Nicolas Hubert Severijns beide wonende te Lanklaar als getuigen  ten dezen verzocht 

Lanklaar Den 13 = December 1838

J M Hoeven          N.H. Severijns

21-02-2023 om 21:22 geschreven door Frans  

Naast de 600 franken krijgt hij ook nog een moestuin !!!

De overeenkomst gaat verder als volgt :

"Er zal hem daar en boven finaal gegeven en overgedragen worden een hoekje moestuin gelegen aan Leentjes Kempke groot drie aren vijiftien centiaren, reinende Oost Michiel Op 't Einde, Zuide Mathijs Repreels , West den grooten weg en Noord Marie Louis Mei deszelfs moeder en zijnde in waarde..."

Een "waarde" van de moestuin wordt niet in geld aangegeven...

De rest van de tekst publiceer ik nog en... ook de "handtekeningen": Gerard Hoeven en diens moeder Louis Mei konden niet schrijven: hoe loste men dat op ???

20-02-2023 om 21:11 geschreven door Frans  

Hoeven Gerard uit ons dorp Lanklaar ging dus zijn dorpsgenoot Severijns P.J.H. vervangen "op voorwaarden"en die waren...

"Alsdat Severijns Pieter Jan Hubert of deszelfs vader Thomas Severijns zich verplicht te betalen aan Hoeven Gerard de som van zes honderd franken te weten: vijf honderd na verloop van zes jaren indien hij alsdan zal  toonen zijn behoorlijk ontslag van verpligting tot den dienst, en waarvan hij jaarlijks zal genieten den intres ad 50 fr jaarlijks . De andere honderd franken zullen hem op verschillende tijdstippen , en op zijn verzoek voldaan worden"

En... hij krijgt ook nog een "moestuin" : daarover een volgende keer !!!

19-02-2023 om 16:57 geschreven door Frans  

We voelen ons al een heel klein beetje beter. Dus... proberen we ons dagelijkse blog te "verzorgen". Toch heb ik 2 diensten moeten afzeggen...dat  ligt niet in mijn gewoonte...

Het document over de lotelingen van Lanklaar - Hoeven doet de legerdienst van Severijns - heb ik helemaal bestudeerd: daar zullen we morgen mee verdergaan ! Omdat er van alles wegvalt nu ben ik nog wat mails aan het versturen om weer vertalingen te krijgen van onze Boodschap voor een Betere Wereld... maar het is niet eenvoudig om "correcte" adressen te vinden of... er wordt geen antwoord gegeven : zo heb ik nu mijn hoop gesteld op een groep "Minority Languages" op facebook : afwachten !

Maar tegen de avond... weer bijna 39 graden koorts...

17-02-2023 om 20:30 geschreven door Frans  

Met bijna 39 graden koorts en een ferme keelontsteking (gelukkig een negatieve coronatest) slaan we vandaag eens even over...

En nu rusten... en de nodige medicatie !!!

16-02-2023 om 20:47 geschreven door Frans  

Het "Lanklaars" document handelt over een "remplaçant" of "substituant" die tegen een bepaalde "vergoeding" de legerdienst van de loteling overneemt! Over wie gaat het en wie was erbij om het te "regelen"?

KLIK op de FOTO

Den eerst genoemden Severijns bijgestaan door deszelfs vader Thomas Severijns en den laatst genoemden Hoeven bijgestaan door deszelfs moeder Marie Louis Mei. Zijn overeengekomen als volgt:

Van tegen nummer verwisseling verplicht zich Hoeven Gerard te supstitueeren / in plaats te treden bij de Nationale militie en te willen dienen  voor en in de plaats van Severijns Pieter Jan Hubert dewelken tot den dienst is opgeroepen, en aan alle zijne verpligtingen in den dienst voor hem te voldoen op voorwaarden :

In een volgende bijdrage gaan we verder in op het document , met name op de "voorwaarden"...

15-02-2023 om 17:11 geschreven door Frans  

Vooraleer de "regeling" tussen 2 lotelingen uit Lanklaar volledig uit te schrijven, even iets over de "remplaçanten".

Men kon dus "ontsnappen" aan de legerdienst die... in België rond de jaren 1830 wel 6 jaren telde !

Het was heel "interessant" om daaraan te kunnen ontsnappen... of zich juist kandidaat te stellen om iemand te "remplaceren" , te vervangen, voor een mooie som geld en eventueel nog iets... Dat kon van persoon tot persoon, van familie tot familie geregeld worden maar er waren ook "professionele" regelaars! Lees de volgende voorbeelden maar !

Uit de "Waarheidsvriend" : zaterdag 19 februari 1870.

Nationale Militie : Den ondergeteekende bericht eenieder dat hij zich gelast met aan zeer voordeelige prijzen remplaçanten en substituanten te bezorgen.

Th. Vandenelshof.

En nog eentje : 

Uit "De Maeseykernaar : Vrijheid, Godsdienst en Vaderland. Zaterdag 2 maart 1867.

Verzekering voor de Loting , nummerverwisseling, Militaire Plaatsvervanging, gewaarborgd door het Gouvernement: tegen middelbare en vaste prijzen....

en

Zaterdag 24 april 1869 :

De ondergeteekenden brengen ter kennis dat de "Algemeene Maatschappij der Plaatsvervanging" welke zij vertegenwoordigen, Substituanten voor alle arrondissementen ter beschikking der huisvaders, tegen de laagste prijzen, stellen. Men merke wel op dat er geene betaling moet geschieden vooraleer de loteling niet meer kan verontrust worden.

(dan volgen drie namen uit respectievelijk Ophoven, Tongerlo en Hasselt.

14-02-2023 om 18:02 geschreven door Frans  

Tijdens het onderzoeken van de militielijsten van de jaren 1812-1829 deed ik enkele interessante ontdekkingen ivm de lotelingen. Ik stelde vast dat er soms lotelingen "uitgeloot" werden  - (dus geen legerdienst moesten doen - ) ondanks het feit dat ze lage nummers trokken. Hoe kon dat ??? Wel... er zijn verschillende mogelijikheden.

KLIK op de FOTO : De Loteling : H. Conscience : 1850

Op voorhand werd door de legerleiding het per kanton te lichten contingent bepaald. Dat is bijvoorbeeld 1 soldaat. Wanneer er dan door de lotelingen een nummer moest getrokken worden dan was het mogelijk dat diegene die het nummer 1 trokt , moest dienen. Dan zou nr 2 er reeds uitgeloot zijn. Maar er waren heel wat "vrijstellingen" : daar hebben we het in deze bijdrage even over. Welke waren de ( - in mijn stud - ie) meest voorkomende vrijstellingen?

- men loot een nummer dat hoger is dan het nummer van de "laatst" opgeroepene ( - men heeft dan het aantal dienstplichtingen/lotelingen reeds bereikt -)

- "défaut de taille" : te kleine gestalte : de meeste "maten" van de "rekruten" (in de onderzochte periode) bevonden zich rond 160 à 168 cm! Mensen waren gemiddeld kleiner dan nu. Daarbij kon dan soms vermeld worden : "exempté du service pour une année" (ontslagen voor legerdienst voor de duur van 1 jaar). De betreffende "kandidaat" moest zich dan volgend jaar weer presenteren. Dat kon 5 jaar duren!

- fils unique de veuve : enige zoon van een weduwe

En dan waren er de "remplaçanten": daar gaan we een volgende keer over vertellen om zo bij ons origineel document terecht te komen !!!

13-02-2023 om 17:18 geschreven door Frans  

Op deze zondag genieten we van rust , lectuur, mooie muziek en dat allemaal bij een prachtige foto van het Noorderlicht !

KLIK op de FOTO : foto Bart : Luosto Finland

Daar laten we u van meegenieten.

12-02-2023 om 10:17 geschreven door Frans  

Op deze zaterdag heb ik het eens wat "rustiger" aangepakt: een beetje werken aan de volgende afleveringen over het verhaal van de loteling(en) , een beetje winkelen en wat "bij-lezen" : deze keer het boek : "" Het strijdtoneel van Europa  1648 - 1815" (Edward De Maesschalck). Zo blijven we "bij" !!!

En de telefoons blijven binnenkomen : volgende week uitvaarten verzorgen op maandag (Mariaheide) en woensdag (Mechelen aan de Maas) en... misschien op zaterdag (Proosterbos)... Ons Requiemkoor heeft het druk maar probeert zoveel mogelijk troost te brengen.

Antwoorden op vragen voor vertalingen komen voorlopig nog niet binnen... afwachten !!!

11-02-2023 om 17:04 geschreven door Frans  

Tijdens de Franse overheersing werd de loting in ons land ingevoerd: wet op de Conscriptie : 5 september 1798 . Na de nederlaag van Napoleon namen de Nederlandse "overheersers" het stelsel der loting over. In onze gebieden werd het leger ingericht volgens de Nederlandse militiewet van 1817.

KLIK op de FOTO : Lotelingentrommel: Museum van Deinze en de Leiestreek. 

Houten lotelingentrommel voorzien van glas en een draaihendel. Werd gebruikt vanaf 1798 bij de invoering van de dienstplicht in België tot de afschaffing en verandering van de militiewet in 1909. Jonge mannen kregen via de loting een goed (hoog) of slecht (laag) nummer toegewezen die onder meer de diensttijd bepaalde. Het lotelingensysteem werd afgeschaft op 18 november 1909. Vanaf die datum werd de persoonlijke dienstplicht ingevoerd, evenwel met één zoon per gezin.

In 1913 , met het oog op de Duiitse dreiging , kwam de Algemene Dienstplicht.

10-02-2023 om 18:26 geschreven door Frans  

Tussen de historische "lessen" door , even genieten van een bijzonder mooie foto van het "Noorderlicht" , gemaakt door zoon Bart tijdens zijn trip naar Lapland ! 

KLIK op de FOTO : Luosto , Finland.

En ondertussen blijven de aanvragen om uitvaarten te begeleiden binnenkomen : raar hoe dat soms samenvalt : 6 op 10 dagen... onze innige deelneming aan alle families... en hulde en dank aan de leden van het Requiemkoor die er telkens bijna allemaal zijn !

09-02-2023 om 17:03 geschreven door Frans  

Hoe is het zover gekomen dat het mogelijk was om een legerdienst te kunnen ontlopen hoewel je "erin-geloot" was? Dat gaan we in de volgende afleveringen eens uit de doeken doen.

Het loten - dat we niet meer kennen - zou zijn oorsprong gevonden hebben in Italië. Het systeem werd voor het eerst toegepast in Florence, in het jaar 1570. Thomas de Medici zocht een middel om zijn krijgsmacht te vermeerderen.

In 1627 voerde Lodewijk XIII op voorstel van Eerste Minister Richelieu de loting in , in Frankrijk. Reeds in 1640 gebruikte men bij de loting een soort diepe korf waaruit jongens , kantongsgewijs gegroepeerd en volgens orde van aankomst in rij "geschaard" , beurtelings een nummer kwamen ttrekken. Het duurde niet lang of de trekking gaf aanleiding tot bedrog.

Tijdens de regering van Lodewijk XIV werden de loten in een hoed geplaatst. Maar nog werd er soms "gesjoemeld". Dus kwam er een wijziging : in 1773 probeerde Lodewijk XV de eerlijkheid bij de trekking te vergroten door de loten in een hoed te stoppen en die op een hoogte van 1,90 meter te houden ! Hij voerde ook een echte "keuring" in: hij moest gezonde soldaten hebben.

KLIK op de FOTO : lot trekken uit een hoog opgeheven hoed

En dan komen we bij de Franse Revolutie  ...

08-02-2023 om 21:25 geschreven door Frans  

De foto toont de eerste helft van pagina 1 van een contract dat afgesloten werd om een vervanging te regelen voor een persoon die "ingeloot" was voor legerdienst. Daarover gaan we "tussendoor" een heel verhaal (waargebeurd) vertellen.

KLIK op de FOTO : hierover gaat het dus : de inleiding van het originele document

"Op heden den dertienden december 1838 zijn overeengekomen Pieter Jan Hubert Severijns loteling der ligting (sic) 1837 in de gemeente Lanklaar Provincie Limburg , en aldaar getrokken hebbende het Nummer 20 het welk hem tot den dienst verplicht , en Hoeven Gerard loteling van 1838 van de gemeente Lanklaar , Provincie Limburg en getrokken hebbende het Nr 40 hetwelk hem niet tot den dienst roept..."

Hoe zat dat met die lotelingen en hoe kon je die legerdienst vermijden? Op die vragen gaan we antwoorden zoeken...

07-02-2023 om 18:19 geschreven door Frans  

Uit Estland ontvingen we weer een vertaling van onze Boodschap voor een Betere Wereld : deze keer in de taal Mulgi : taal 881. Je vindt deze taal in Zuid-Estland en ze telt ongeveer 9500 sprekers. De streek waar Mulgi wordt gesproken, wordt Mulgimaa genoemd.

MULGI

Mede sihk om luvva paremb ja kindlamb mailm,

kos kik latse saave ää kooliariduse ja võive vabalt oma andit edende,

et prilla ja sis kah, ku na suures om kasunu,

üitstõisi austuse ja ütteoidmise vaimun toete.

NEDERLANDS

Wij willen een veilige wereld waarin alle jongeren onder goede begeleiding al hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen

om ze nu en later ten dienste te stellen van elkaar in een geest van solidariteit, vertrouwen en wederzijds respect.

EN ... ZOALS STEEDS ... WE SPEUREN VERDER !

06-02-2023 om 21:17 geschreven door Frans  

Deze keer publiceer ik een foto van zoon Bart zelf : van hem toon ik regelmatig mooie natuurfoto's maar nu is hij zelf eens aan de beurt. Hij is in het prachtige Lapland en zal van daar uit ook nog mooie beelden sturen.

KLIK op de FOTO

In een volgend item kunnen we onze Boodschap voor een Betere Wereld ingeven in taal 881 !!!

En het wordt weer een drukke week... : er zijn 3 uitvaarten te verzorgen : volgende vrijdag ook van "opi" uit hotel Beau Séjour, het hotel waar ik zo dikwijls over vertel. Onze innige deelneming aan zijn familie maar tegelijkertijd ook aan de families en vrienden van allen waarvan we de uitvaart verzorgen...en ook van allen die we niet "kennen"...

05-02-2023 om 23:10 geschreven door Frans  

Na het succes van de lezing over "Smokkelen"-  in het dialect -  bij de Veldekekring in As kwamen nog enkele uitnodigingen voor een vertelnamiddag over hetzelfde onderwerp: Wiemesmeer 16 maart en Eisden Dorp 23 maart. Dus... tijdig reclame maken !!!

KLIK op de FOTO : een eerste aankondiging: Lanaken : aan de Statie...

Welkom... daar of op een andere plek : info volgt !

04-02-2023 om 18:06 geschreven door Frans  

De tijd gaat snel... en je kunt het al invullen... gebruikt hem wel !

Dat gaan we dit weekend ook doen! Enkele mails uitsturen voor vertalingen van onze Boodschap , tekst schrijven rond de benoeming tot "arpenteur" van een Stokkemenaar in het Prinsbisdom Luik in de 18de eeuw , lezing over smokkelen "updaten", een beetje lezen (tijdschrift Geschiedenis), ... en een heel klein beetje rusten...

Een fijn weekend toegewenst !!!

03-02-2023 om 20:49 geschreven door Frans  

Een nieuwe mijlpaal! Onze Boodschap voor een Beter Wereld bestaat nu in het Saterfries (Seeltersk) : taal 880 !!! De taal Saterfries telt nog slechts ongeveer 1000 (!) sprekers. Het is een Friese taalvariant die nog gesproken wordt door een minderheid van de inwoners van Saterland  (Noord-Duitsland : Landkreis Cloppenburg , Nedersaksen). 

De weg die ik "bewandeld" heb om deze vertaling te krijgen loopt via een mail aan de burgemeester van Saterland. Deze vriendelijke heer , Johannes Bütter, antwoordde prompt en gaf me het adres door van de heer Henk Wolf , de man die het Saterfries beheerst en promoot. Dus een mailtje naar de heer Wolf en... tot mijn grote vreugde kwam er dadelijk een antwoord met een mooie vertaling! En zijn antwoord was geformuleerd in het Nederlands. 

Beste meneer Medaer,

Dat is een kleine moeite voor een goed doel. Uiteraard ben ik u graag behulpzaam. Hieronder vindt u de Saterfriese vertaling.

SATERFRIES (SEELTERSK)

Wie wollen ne failige Wareld, wier al't Jungfoulk sien Geräk kricht un goud oart, dät jo hiere Talänte nu un leter as Grootjierige, foar ure Ljudene iensätte, in n Gäist fon Solidarität, Fertrjauen un Eerhaftigaid foareenuur.

NEDERLANDS

Wij willen een veilige wereld waarin alle jongeren onder goede begeleiding al hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen

om ze nu en later ten dienste te stellen van elkaar in een geest van solidariteit, vertrouwen en wederzijds respect.

EN ... ZOALS STEEDS ... WIJ SPEUREN VERDER !

02-02-2023 om 17:51 geschreven door Frans