Het voedingskanaal werd verdiept en verbreed tot Nederweert en dan zou men verder graven tot 's Hertogenbosch. In oktober 1822 waren ze zo ver dat de inspecteur-generaal van de Waterstaat , Goudriaan ( - zijn zoon was verantwoordelijk voor de sectie Maastricht - Loozen - ) de koning kon voorstellen om "met plechtigheid" de "eerste steen" te leggen. Moest de koning dit zelf niet willen of kunen doen dan zou men de eer geven aan de gouverneur van Limburg of aan die van Noord-Brabant.

Als naam "kon" men denken aan : "Zuid- of Groote Willemsvaart" !

Op 11 november 1822 werd te 's Hertogenbosch de plechtigheid verricht door de gouverneur van Limburg. Goudriaan vermeldt met fierheid in zijn verslag dat de gouverneur "geassisteerd werd door een keur van burgerlijke en militaire autoriteiten"  en "dat alles gebeurde in aanwezigheid van een groote menigte van beider sexe die door het schoone hemelweer daartoe mede waren uitgelokt...".

N.B. Op 11 november 1822 werd door de Gouverneur van Limburg de eerste steen gelegd nabij de Schutsluis No. 1. Pas veel later zou in de plaats van deze Sluis 1 een nieuwe sluis gebouwd worden die met Sluis O werd aangeduid. Tegelijkertijd werd -in 1836 - Sluis nr. 1 geruimd. 

Meer in een volgend item !

18-03-2021 om 17:00 geschreven door Frans  

Koning Willem I en zijn adviseurs zagen mogelijkheden in het traject Hocht (Lanaken) - Lozen. Om te beginnen wilden ze het traject verlengen en goed bevaarbaar maken tot in Maastricht en daar het water aftappen van de Maas. Later zou dat tot stevige problemen leiden (Nederland - België) maar daar komen we nog op terug !

Het was de bedoeling om de Luikse staalproducten gemakkelijker naar het Noorden te vervoeren. Men had een studie gemaakt over een eventueel bevaarbaar maken van de Maas maar die plannen bleken onuitvoerbaar. Er volgen weer diepgaande studies ; Den Bosch - Lozen - Maastricht maar... Eindhoven roerde zich heel fel: het bleek allemaal niet zo eenvoudig.

Daar kwam immers de grote steenweg voorbij waarover de "walenkarren" dobberden van Den Bosch naar het Zuiden. De karren werden getrokken door 6 à 8 paarden. Den Bosch was een zeer belangrijke omslaghaven. Naar het Zuiden vervoerde men o.a. zout , specerijen (Den Bosch stond via het water - Maas -  in contact met de zee) en afgewerkte producten. Terug naar het Noorden vervoerde men ijzererts, steenkool en goedkope lakenstof uit Verviers en Aken.

Maastricht kreeg een belangrijke functie als goederenoverslagplaats.

KLIK op de FOTO : circulaire van 14 december 1815 : historisch belangrijk : Napoleon is definitief weg en Willem I is koning : die moet geëerd worden !!! De Brouckere is gouverneur van Limburg (1815 - 1828).

17-03-2021 om 18:12 geschreven door Frans  

We bereiden weer een langer "item" voor in onze geschiedenis van de Zuid-Willemsvaart. Daarom vandaag even een klein beetje "rust" om wat orde te brengen in ons archief en nog wat mails te versturen om onze "Boodschap voor een Betere Wereld" in nog meer talen te verspreiden : ons kortetermijndoel : 850 talen... dus nog 10 te gaan. Niet gemakkelijk !!!

De eerste aanvragen voor optreden(s) over een paar weken in enkele afdelingen van een Woonzorgcentrum zijn binnen: op 2 afdelingen, telkens een half uurtje: liederen uit de oude doos , wat modernere "songs" en enkele zeer gekende walsjes of tango's: misschien een muzikaal quizje : meer moet dat niet zijn : telkens voor een "bubbel" van een 10-tal personen. Alle mensen daar zijn ingeënt en... dat geeft goede vooruitzichten !!! Onze synthesizer wordt uit de doos gehaald en we beginnen aan het lijstje: De Stille Kempen , Ramona , Mamma , La Paloma , Als sterren aan de hemel staan , de "Schneewalzer" , Marina, Geniet van het leven, ... 

Nog suggesties?

16-03-2021 om 20:28 geschreven door Frans  

Het einde van Napoleon betekent ook het einde van de Franse Periode in onze regio. Willem I komt en... de Zuid-Willemsvaart wordt een feit !

Het grote keerpunt voor de regeringsperiode van Napoleon was de veldtocht naar Rusland. Zijn "Grande Armée" werd verslagen en met slechts een tiende van zijn legermacht kon hij terug in Frankrijk aankomen in 1812 : dit wordt muzikaal prachtig weergegeven in de ouverture "1812" van Tchaikovsky met o.a. de klaroenen die enkele noten blazen van de Marseillaise , de klokken , de tsarenhymne en... het geluid van kanonnen! In 1813 werd hij daarenboven ook verslagen in de slag bij Leipzig. Daarna "moest" hij wel aftreden en de Europese Mogendheden kwamen bijeen in Wenen om Europa te "herverdelen"! Daar werd echter zo hard gefeest dat men zei : "Le Congrès danse beaucoup mais il ne marche pas." ( "Het congres danst veel maar gaat niet vooruit...")

Toch komt Napoleon nog terug vanuit zijn verbanningsoord Elba en gedurende 100 dagen bouwt hij zijn macht weer uit. Tevergeefs !  In 1815 wordt hij definitief verslagen in Waterloo. Op het eiland Sint-Helena zal hij 6 jaar later sterven , vermoedelijk aan maagkanker.

Het Congres van Wenen schept dan een nieuwe staatkundige eenheid : Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ! Op 21 september 1815 wordt Willem I te Brussel ingehuldigd als koning...

15-03-2021 om 18:30 geschreven door Frans  

Het "Voedingskanaal" (- La Rigole Nourricière van bij Maastricht naar Lozen -) lag er en bruggen en sluizen werden aangelegd. Het traject richting Antwerpen schoot al een heel eind op: bij Herentals waren de werken in volle gang... Maar... er kwam een einde aan de werken om diverse redenen.

- Het Koninkrijk Holland ( bestuurd door Lodewijk - een broer van Napoleon Bonaparte - ) werd ingelijfd bij Frankrijk: dus kreeg Napoleon de beschikking over de Hollandse havens met alle riviervaarten.

- Het "Canal de Baltique" kreeg voorrang op het "Grand Canal du Nord" : via kanalen wilde Napoleon de noordelijke gebieden van zijn rijk verbinden met Frankrijk. Engeland bleef immers oppermachtig op zee...

- Voor de Russische veldtocht (die dan ook nog noodlottig zou aflopen) was er heel veel geld nodig. En... vooral voor het traject Maastricht - Lozen was er nog heel wat te betalen : Delberque had blijkbaar veel werk niet opgemeten , had geen rekening gehouden met slechte grond en had vrijwel niets vermeld over aan te leggen dijken...

Ingenieurs en conducteurs kregen hun centen... de arbeiders werden naar huis gestuurd... veel materiaal bleef achter...

KLIK op de FOTO : schets ophaalbrug , 1811 !

Door het decreet van 24 februari 1811 werd besloten dat de werken aan het Grand Canal du Nord werden opgeschort. Toch bleef een commissie zich buigen over de opportuniteit om Maaswater vanuit Maastricht naar Den Bosch te voeren... en dan komen we... bij het traject van de Zuid-Willemsvaart !!!

Info uit eigen werk "Verbondenheid over de Grenzen heen", Frans Medaer , VVV Dilsen-Stokkem, 2009   en   Le Grand Canal du Nord , C.M. Bos-Van Bers, Mulders-Thyssen en Vullings , Stichting Nieuwlant , Geysteren 2008.

14-03-2021 om 10:00 geschreven door Frans  

Deze zaterdag voormiddag speelde ik orgel tijdens de uitvaart van een 100-jarige. Wat heeft die allemaal meegemaakt tijdens zijn leven , beginnend in 1921. WOI is nog maar net voorbij , de Spaanse griep is er (een pandemie : waar hebben we dat woord nog gehoord?), de auto's komen op, de eerste radio's...

En deze avond begeleidde ik Stefanie die zong tijdens een viering voor vormelingen in Proosterbos : 12- en 13-jarigen... Zij staan aan het begin van een leven : wat zal dat brengen ... en zou er iemand van hen 100 jaar worden en... waar zal die dan op kunnen terugkijken en hoe zal dan gesproken worden over deze coronatijd... ???

13-03-2021 om 19:56 geschreven door Frans  

Ik vertelde dat over de "Rigole Nourricière" een aantal "bruggen" werden aangelegd.

KLIK op de FOTO

Een zeldzame tekening van een ophaalbrug over de "Rigole". De schets werd gemaakt door de Maastrichter geneesheer Van Gulpen : we zijn in Neerharen en zien op de achtergrond het kasteel van Rekem !!!

12-03-2021 om 14:37 geschreven door Frans  

Heel wat synoniemen kom je tegen voor het "Voedingskanaaltje" dat de verbinding tussen de Maas (Venlo) en de Schelde (Antwerpen) ging verzorgen en dat later een heel stuk van de Zuid-Willemsvaart zou worden !

We zetten ze eens even op een rijtje: la rigole nourricière , la rigole navigable, la rigole d'alimentation...

Op 16 juni 1812 kon de Lanklaarse burgemeester in een proces-verbaal laten opnemen dat de "pont" bij de Sint-Janskapel gekomen is: de burgemeester vermeldt ook dat men hiervoor de dijk en de beplanting van de kanaaloevers heeft moeten beschadigen... vermoedelijk aanvankelijk een echt "veerpont" , een platbodemschuit die je kon draaien om alzo de oversteek van mensen en dieren mogelijk te maken, en daarna een brug. Het veer zal daar blijven (bij de voormalige Sint-Janskapel) , een echte draaibrug (pont tournant) zal er komen aan het huidige hotel Beau Séjour (gelegen aan de "oude" kanaalarm) ...

De rigole was bevaarbaar voor kleine schepen en houtvlotten. Nochtans had het kanaaltje geen groot economisch belang omdat er geen belangrijke handelscentra gelegen waren langs het traject tussen Hocht en Lozen.

Langzamerhand zal alles duidelijk worden !

11-03-2021 om 20:43 geschreven door Frans  

Het was een mooie brief die Thomas Severijns schreef aan de Franse ingenieur Delberque! Een prachtig Frans dat hij geleerd had. Ook de volgende generatie sprak een "impeccable" Frans en leerde het ook schrijven. Zo verbleef zoon Nicolas in Roclenge en hij schreef er opstellen in het Frans. Daar kom ik bij gelegenheid nog eens op terug.

In zijn brief formuleert Thomas  alles op een uitermate beleefde manier...

... (het geschenk)... "que je prends la liberté de vous envoyer" : ik neem de vrijheid om u dat toe te zenden... (ik vraag me wel af hoe patrijzen, kippen en de haas in Maastricht geraakt zijn)... 

... pour vous témoigner que votre façon de penser vis-à-vis de notre commune : om u te bewijzen dat uw manier om te denken aan onze gemeente (... jij zorgt voor een brug voor ons...)

... ne s'effaçera jamais de ma mémoire : nooit uit mijn geheugen zal verdwijnen... : hij plaatst zelfs een "cédille" onder de c bij s'effacera , wat eigenlijk niet nodig is voor een e of een i : beetje Franse les moet kunnen hé ! Het hangt af van de uitspraak van de c : vergelijk maar even : ceci spreek je uit  sesi    en comme  als kom  en  écu  als  eekuu  

Het vervolg in een volgende bijdrage en... zou ik mijn dagelijkse blog ook steeds moeten afsluiten zoals Thomas doet : "Votre très humble serviteur" : Uw zeer nederige dienaar...

10-03-2021 om 12:56 geschreven door Frans  

De prijs van een brug: een koppel kippen , een koppel patrijzen en een haas. Telkens als ik het vertelde - in de les of elders - vroeg ik of dat omkoperij was. Steeds was het antwoord : zo een kleine "som"... dat kun je vergelijken met een goede fles wijn... En dan vertelde ik het volgende verhaal.

"Veronderstel dat je vader voorzitter is van de plaatselijke voetbalploeg. En op een dag krijgt hij een geweldig aanbod. Een zakenman verschijnt en vraagt of je pa gratis een prachtige grasmat wil leggen , een mat die nog beter is dan kunstgras. En... je pa gaat in op de uitnodiging. Alle ploegen die komen spelen zijn verwonderd en vragen of zij de contactgegevens kunnen krijgen van die man. Je pa doet dat en tegen het volgende seizoen heeft de man dankzij je pa een 10-tal van die grasmatten kunnen leggen... 

Op een avond komt hij bij u thuis en wil je pa bedanken. Die durft uiteraard niets aannemen... te gevaarlijk... maar het kistje sigaren dat de man aanbiedt , dat kun je toch niet weigeren, dat is toch maar een klein presentje. Na een 10-tal maanden zijn de sigaren opgerookt en pa wil het kistje weggooien. maar de moeder is steeds een beetje nieuwsgierig en kijkt nog eens even goed naar het mooie blaadje op de bodem van het kistje. Ze heft het op en daaronder vindt ze twee prachtige briefjes van 500 Euro. En nu... teruggegeven of houden... presentje of toch meer dan dat???

Een heerlijk discussiepuntje !!!

09-03-2021 om 20:41 geschreven door Frans  

We concentreren ons vandaag op de belangrijkste, eerste, zin !

Lanklaar krijgt een brug want de burgemeester (Thomas Severijns : let op de zeer sierlijke handtekening !) )  biedt een geschenk aan , aan de Franse hoofdingenieur Delberque ! In ons "modern" Frans zouden sommige vormen anders neergeschreven worden maar het is heel goed verstaanbaar!

"Aggreez un lièvre , une couple des poulets et une couple des perdrix" : in "modern Frans : "Agréez un lièvre , un couple de poulets et un couple de perdrix"  ... zo zou ik het in de klas aanleren...

Aanvaard een haas , een koppel kippen en een koppel patrijzen ! De "prijs" van een brug !!!

KLIK op de FOTO : tijdens de historische evocatie van het ontstaan van de Zuid-Willemsvaart liet ik ingenieur Delberque en zijn echtgenote "paraderen" met de plannen van het kanaaltje !!!

In volgende bijdragen gaan we verder in op de formuleringen en... vertellen we een "modern" verhaal !!!

08-03-2021 om 20:27 geschreven door Frans  

KLIK op de FOTO

De beroemde brief over de "beloning" die de Lanklaarse burgemeester T. Severijns gaf aan de Franse ingenieur Delberque en... waardoor Lanklaar een "pont" kreeg. Omdat onze blogbezoek(st)ers graag puzzelen : vandaag het originele document... in een volgende bijdrage gaan we in op de vertaling !!!

Succes !!!

07-03-2021 om 20:17 geschreven door Frans  

Het is een mooie uitvaartplechtigheid geweest vandaag - zaterdag -  en zoals steeds gaat het leven verder: in de volgende bijdrage zullen we ingaan op de historie van de "brug" (pont)  in Lanklaar : de Lanklaarse burgemeester slaagt erin een brug te krijgen door de Franse ingenieur een "presentje" te bezorgen : kippen, patrijzen en een haas !

We zullen het klad dat de burgemeester in zijn gemeenteboek opschreef tonen ! Een "presentje"... en wat is "omkopen" eigenlijk: vanaf welke som??? Of ???

Een interessant probleem dat ik soms voorlegde aan mijn leerlingen: ook dat voorbeeld vertellen we nog wel !!! Ik ben eens benieuwd hoe onze blogbezoek(st)ers zouden reageren !

06-03-2021 om 21:46 geschreven door Frans  

Vandaag , vrijdag , hebben we alles even "on hold" geplaatst en heel veel orgel gespeeld om op zaterdag de uitvaart van Jos te verzorgen bij Papillon in Maasmechelen...

Onze oprechte deelneming aan de familie en... hopelijk kunnen we met gevoelvol gespeelde muziek een beetje troost brengen !

05-03-2021 om 00:00 geschreven door Frans  

Zoals aangekondigd ga ik even in op het document uit 1808. De burgemeester (le maire) van Lanklaar (Lanclaer) heeft geprobeerd om een wijziging te verkrijgen van het tracé van de vaart. Op 10 september schreef hij en op 12 november wordt een antwoord verzonden. Je zou zeggen dat ze even de tijd genomen hebben om een genuanceerd antwoord te formuleren... maar het is heel stellig. Hier de vertaling: (we blijven zo dicht mogelijk bij de Franstalige tekst):

Ik heb mijnheer uw brief van 10 september ontvangen door welke u de opmerkingen herhaalt die vermeld staan in uw vorige twee brieven met betrekking tot de onregelmatigheid van het tracé van de bevaarbare vaart ; die soorten werken (- die uitgevoerd worden -) behoren uitsluitend toe, aan de bevoegdheden van de ingenieurs die de regering daarmee belast heeft; ik denk dat de ingenieurs die aangesteld zijn aan het Noordkanaal goede redenen hebben om dat kanaal die of die richting te geven: men moet die redenen kennen om ze te kunnen appreciëren; de ingenieurs moeten alleen maar rekenschap geven aan de regering.

Ik heb de eer u te groeten.

Roggieri

Duidelijk... maar dat is zonder de Lanklaarse burgemeester gerekend ! Die gaat de Franse ingenieur "bewerken" !!!

04-03-2021 om 16:00 geschreven door Frans  

KLIK op de FOTO : een uniek document dat ons veel kan leren over de Franse Periode in ons Departement van de Nedermaas !

De burgemeester (le maire) van Lanklaer (Lanclaer) heeft de ganzenveer ter hand genomen om te pleiten voor een "ander" tracé van de vaart want die gaat zijn dorp doorsnijden met alle gevolgen vandien. Hij - en vermoedelijk ook een aantal collega's - krijgen prompt antwoord. We kijken naar het document !

Het officiële document wordt toegestuurd vanuit Maestricht , "Préfecture du Département de la Meuse Inférieure" , op 12 november 1808. Het is ondertekend door Roggieri , prefect van het Departement van de Nedermaas. En... om zijn titel nog kracht bij te zetten staat er duidelijk vermeld dat hij "Membre de la Légion d'Honneur" is ! 

Jean-Baptiste ROGGIERI werd geboren in het prachtige Italiaanse kustplaatsje Diano Marina , in de omgeving van Genua. Hij heeft een uitgebreide politieke carrière doorlopen :  hij was onder andere gevolmachtigd minister en senator van de Ligurische Republiek, prefect van het Franse departement van de Apennijnen in Sarzana, prefect van Nedermaas in Maastricht en prefect van Gard in Nîmes.

In een volgend item gaan we verder in op de tekst van het document !

03-03-2021 om 17:27 geschreven door Frans  

Waar hebben we het nog gehoord? De fondsen waren spoedig uitgeput en... de belastingontvangers kregen de opdracht om op al de belastingen die zij in het betrokken gebied inden , 4 opcentiemen af te houden ten bate van het kanaal.

En... er moest een geweldige "hoop" grond verplaatst worden ! Men schatte die hoeveelheid op 1.018.180 m3 grond. Men ging de "vaart" wat verbreden en kwam uit op volgende maten : bodembreedte : 13 meter ; breedte aan het wateroppervlak : 20,40 m. Met inbegrip van de dijken zou het geheel 27,40 m breed zijn. 

Om zeker over voldoende oppervlak te beschikken onteigende de Franse Staat een strook van 60 m breed doorheen de Maaslandse dorpen !

En toen gingen de Maaslandse poppen aan het dansen... Boze boeren wierpen op dat grote delen van hun akkers werden ingepalmd en dat ze werden afgesneden van bossen en heidevlakten. Verschillende burgemeesters schreven boze brieven naar de Franse gezagsdragers maar... ze kregen prompt antwoord dat het "tracé" bepaald werd door de Franse ingenieurs. Point final !

In een volgend item tonen we een voorbeeld van zo een antwoord !

02-03-2021 om 20:31 geschreven door Frans  

Als je de Maas met de Schelde verbindt , - lees Venlo met Antwerpen - , dan heb je een tweede kanaal nodig , een "Voedingskanaal" (Rigole nourricière zeiden de Fransen). Dat moet water van de Maas aftappen bij Maastricht en dan vervoeren naar het waterscheidingspunt bij Lozen waar de helft van het water richting Maas (Venlo) zal stromen en de andere helft richting Schelde (Antwerpen).

Men plande een vaart van 1,60 m diep , 5,50 meter breed met enerzijds een dijk van 5 meter breed en anderzijds een dijk met een weg ernaast : 8 meter. 

Dit is onze eerste kennismaking met een "vaart" , een "kanaaltje" dat men later gedeeltelijk zou omvormen tot de Zuid-Willemsvaart. In 1806 werd een krediet voorzien van 248.365 Fr en 18 ct (het moet juist zijn...) voor de werken aan het Grand Canal du Nord en de Rigole Nourricière ( deze laatste "vaart" werd ook Rigole navigable genoemd : bevaarbaar...).

KLIK op de FOTO : een schets die mooi weergeeft hoe de "rigole nourricière" water van de Maas (van bij Maastricht) naar Lozen zal voeren om daar de verbinding Maas-Schelde te voeden ! Schets : R. Dexters.

En heel snel zullen diverse problemen opduiken !!!

01-03-2021 om 20:47 geschreven door Frans  

Zoon Bart zag een meerkoet opduiken uit het water en een kleine stap zetten om dan weg te vliegen. Die beelden werden achter elkaar geplaatst met dit prachtige rersultaat !

KLIK op de FOTO

Gewoon... even bij mijmeren als een mooie - en soms noodzakelijke - rustpauze. En morgen... zetten we ons verhaal weer verder !!!

28-02-2021 om 17:23 geschreven door Frans  

En toen gingen de Fransen de Maas en de Schelde verbinden !!!

Ook hiervoor werden enkele trajecten uitgetekend :

- een eerste project nam als startpunt Tongeren :

     Westwaarts : Demer , Dijle , Rupel, Antwerpen : maar... 33 sluizen nodig !!!

     Oostwaarts : de Maas via de Geer : : 16 sluizen nodig !!!

In 1807 werd beslist dat de Maas moest overgestoken worden in Venlo !

- het tweede project bereidde men voor door bronnenonderzoek in de Kempen. Maar , er was te weinig water voorhanden in de droge periodes. Het water moest dus van de Maas komen! Daarbij had men vastgesteld dat de scheidingslijn lag te Lozen (39 m boven de zeespiegel). Vanuit Lozen enerzijds naar de Schelde via Herentals of Lier (16 sluizen) en anderzijds naar de Maas via Weert (11 sluizen).

En dan komen we bij de watervoorziening... en zijn we heel dicht bij huis !!!

27-02-2021 om 18:42 geschreven door Frans