Vervolg : Leestenaars in de Tweede Wereldoorlog. Frans "Susse" Teughels."De eerste dagen van de oorlog".
Wijzigingen – Aanvullingen Kronieken van Leest.
Herinneringen aan W.O.-II
Vervolg : Frans “Susse” TEUGHELS.
De eerste dagen van de oorlog
Toen was het zondag; zoals iedere zondag voor de oorlog heeft het kleppen een kwartuur voor de hoogmis mij wakker gemaakt, als we ons haasten zouden we nog juist op tijd in de kerk geraken. Te laat naar de mis gaan zouden we niet doen, want dan zat ons moeder met de koterhaak achter ons, dus in zeven haasten bed uit, kousen, broek en hemd aangetrokken, holder de bolder de trap af, wat gewassen, en weg waren we. De eerste van de 10 zware slagen van de klok deed de toren sidderen toen we door de eikendeur van het kerkportaal stapten. In de kerk begon een orgel te dreunen onder de artistieke vingers van onze koster, machtig en sterk was de aanvang om geleidelijk over te gaan tot een zachte lichte kadans zoals alleen Jozef Rheinhard dat op het orgel kon. Uit de linkse sacristie kwamen juist de 3 misdienaars, in zwarte rok en daarover het wit koorhemd, de oude paster volgde hen, helemaal in het goud gekleed, want het was de zondag van hoogwaardig, normaal gezien zou deze dag de processie uitgaan, maar daar was niet veel van te zien, geen vlaggen aan de pilaren, ook geen grote lantaarns, alleen de klein lantarentjes stonden vooraan in de kerk, en in plaats van de grote hemel achter in de linkerbeuk stond de kleine hemel vooraan rechts. Nog voor de 10e slag van de torenklok was gevallen zaten we al op onze knieën helemaal vooraan, want kinderen die hun plechtige communie nog niet gedaan hadden moesten op de eerste rijen plaatsnemen. Op datzelfde ogenblik ging de grote bel en knielde de paster op de trappen voor het altaar. In mijn klein kerkboekje las ik juist : “Ik zal opgaan tot Gods altaar”, dat kende ik reeds van buiten, wijl de paster met zijn oude zwakke doch klare stem het introïtus aanhief.
Eigenlijk ging er alles aan toe juist als voor de oorlog, zelfs de zangers op het oksaal begonnen met hun ritueel hoestje, ieder volgens eigen godsvrucht of vermogen, de ene luid, de andere stil, sommige snoten hun neus, langgerekt of met korte snokjes, zo gaf ieder op zijn manier te kennen dat ze er waren. De Mis werd nog in het latijn opgedragen, en de zangers zongen in het Gregoriaans, ze verstonden daar zelf ook wel niets van, maar dat kwam er niet op aan, ze zongen uit volle borst, dat was hoofdzaak. De andere mannen beneden verstonden er ook wel niet veel van, maar volgden de mis in hun kerkboek of missaal. In mijn kerkboek stonden er zelfs beeldekens bij, gewoonlijk had ik het reeds driemaal uitgelezen voor het ‘Ite Missa Est’, en dan had ik nog tijd te over om rond te gapen of soms wat te spelen, maar daar moesten we wel voor oppassen, want rechtover ons aan de vrouwenkant zaten de zusterkens en de juffrouwen, die lazen wel heel devoot in hun missaal, maar hadden toch alles gezien, en o wee, als ze iemand betrapten, dan vielen er klappen, en als ze dan terug op hun plaats gingen zitten verslonden ze verder hun boek alsof er niets gebeurd was. Na het Evangelie beklom de priester dan de predikstoel en legde daar met veel gebaren, soms met luide, soms zachte stem, de inhoud en de zin van het Evangelie uit, meestal was toen alles muisstil in de kerk, dan was de tijd gekomen voor de mannen links en rechts achteraan in het gestoelte om zich te laten horen, elk op zijn manier, met zijn eigen hoestje, maar toch zo dat iedereen goed kon verstaan wie er allemaal in die houten kastjes zat, want iedereen mocht daar zo maar niet in, links zat het gemeentebestuur, rechts de leden van de kerkfabriek.
Aan het einde van het sermoen verklaarde de priester, dat deze zondag, ten gevolge van deze benarde tijd, de H. Processie in de kerk zou uitgaan, en niet buiten, jammer eigenlijk, want Leest had een mooie processie waar we fier konden op zijn, en nu ging ze in de kerk uit, jammer zeg, nu duurde de mis nog langer, wijl de paster dan het kruisteken maakte, knarsten de scharnieren van de kerkdeur, alle hoofden draaiden naar achter, en we zagen 2 Duitse soldaten de kerk inkomen, ze zetten zich doodgewoon, juist als iemand van ons die een beetje te laat kwam, op een stoel. Ze legden hun gordel af en legden die samen met hun soldatenmuts voor hen. Na de consecratie gaf de ene soldaat zijn revolver aan zijn maat en ging in de middenbeuk staan alsof hij wilde communiceren, hij is na een tijdje onverrichterzake weer op zijn plaats gaan zitten, hij had toch wel moeten weten dat tijdens de hoogmis geen H. Brood werd uitgereikt. Juist voor het einde van de mis zijn ze samen buitengegaan, gevolgd van alle hoofden in de kerk, zelfs de zangers riskeerden hun leven al latijn zingende zo ver over de leuning te hangen, wel een geluk dat deze zo sterk is. Als die Duitsers naar de mis gaan zullen ze wel zo slecht niet zijn. Als we thuis kwamen kregen we zoals iedere zondag onze wekelijkse cent voor onze spaarpot of om iets te gaan kopen. Mijn spaarpot was zoals meestal bij Juul van Mineka, of soms bij Toor van Leirekens, daar hadden ze de beste calisesap van uren in de ronde. Wijl veel grote mensen dan in de herbergen gingen voor een potje bier en wat te praten over koetjes en kalfjes, ook over de oorlog, de jongens welke gevallen, gevangen of vermist waren, zelfs over mensen die weer thuis waren, over de vlucht, ook over de vreselijke moord en brandstichting op de Hombeeksesteenweg; wijl die mensen daar zo praatten en dronken, zijn wij, mijn vrienden en ik, buiten gaan oorlog spelen. Wij de dappere Duitsen van het Dorp hebben de kleine Engelsen van de Heide teruggeslagen tot aan de stenenbeek, ze hebben er nogal van gekregen zulle ! Als ik thuis was zat er het natuurlijk over, in plaats van gedecoreerd te worden voor mijn dapperheid en zelfopoffering kreeg ik van moeder generaal een dikke rammeling, omdat mijn hemd gans vuil was, en tot overmaat van ramp de mouw er was afgescheurd. Het is niet erg prettig zo een afstraffing te krijgen en dat in het bijzijn van al die mensen in het café, amaai, heeft die dappere Duitser toen gehuild…en eten kreeg hij ook niet meer. Een geluk voor mij dat juist na de middag, onze veldwachter binnenkwam, tussen 2 Duitse soldaten met een helm op het hoofd, ze kwamen om al ons mannen op te eisen, ook de machines moesten ter beschikking staan, want de volgende dag, maandag om 7 uur ’s morgens, moest aan de noodbrug over de Zenne gewerkt worden. Onze vader die tijdens het eten nog juist gezegd had, ik werk nooit voor de Duitsers verdomme, had mooi te brabbelen van machien kaput en jongens krank, maar ’t kon niet baten, eisen sind eisen herr, und arbeit is ’t wollstand, als die herren dan weg waren heeft ons vader dan wel een half uur staan vloeken, maar is toch rood als een kalkoen van koleirie in het werkhuis gegaan om de machines te smeren. Voor mij is het oorlogsgewoel voorbij, ik had deernis met mijn vader en heb gezworen dat ik nooit geen Duitser meer wou zijn. (“Susse”, in “De Band” van december 1978)
Vervolgt met : “Slimme Boeren”.
Foto’s :
-Koster Jozef Rheinhard.
-Het gestoelte achteraan in de kerk van Leest.
-Cesar Albert Apers met zijn moto op de noodbrug over de Zenne. De oorspronkelijke brug werd door het Belgisch leger vernield op 15 mei 1940. (Foto : Eddy Apers)
