Vervolg Pieter De Prins

Ere-Burgemeester en Herenboer

Rendelbeek

Vele generaties Leestenaars leerden zwemmen in de vijver van “Piër Prins”, burgemeester en boer van de Rendelbeekhoeve. Slijk, stenen, noch koeienvlaaien waren een belemmering. Als kinderen stonden we er niet bij stil dat deze hoeve kon bogen op een eeuwenoude geschiedenis en dat het water waarin we ravotten een restant was van de vroegere omwalling.
Rendelbeek was een leenhoeve in de Middeleeuwen waaraan een Cijnshof verbonden was, een soort rechtbank waar alle verkopingen, erfenissen, renteleningen, pachtcijns, enz. werden geregeld en geboekt.

Siger van Blaesvelt

De eerste naam die in verband met deze hoeve wordt vernoemd is Siger van Blaesvelt die in de 12e eeuw van Walter Berthout, Heer van Mechelen, goederen in leen had te “Rendelbeck”. (A.Wauters : Environs de Bruxelles dl. II, blz.123)
In een niet gedateerd akte uit de XII eeuw roemt Wouter Berthout, Sigerius de Blaersvelt als ridder zo edel door zijn afkomst als door zijn dapperheid. (cfr. Van den Berghe, Généologie d.l. famille de Berthot,f.14,Hs.arch.stad Mechelen; A.Wouters ,Hist.d.env.de Brux.II,623)
Dit alles is te situeren bij de schenking aan Sigerius, van de heerlijkheid Blaesvelt door de Berthouts. Rendelbeek behoorde toen dus, in tegenstelling tot de omliggende gebieden aldaar, aan de Berthouts.

Johannes de Rendelbeca

In 1263 had Johannes de Rendelbeca een twist met de abdij Kortenberg over een tiendegebied Rendelbeca. Zeven jaar later trad dezelfde Johannes van Rendelbeke op als schepene van Leest. In de 14e eeuw hoorde het leen Rendelbeek, samen met het Heffense Hertendrecht tot de heerdij van den Hove. “Rendelbeek met zijn aanhoorigheden “ende metter heerlicheyt” lag in de parochie van Leest. ’t Was een aanzienlijk goed : “een hoff op de heyde, dat met landen ende beempden, streckende over de beke tusschen ’t Rennecouter aen deen zijde ende Toegevelt aen dander zyde” in het geheel ongeveer vijftien bunder besloeg.
Tot het leen van Rendelbeek behoorden verder “manschappen van leene” of leenmannen, die samen te leen hielden “omtrent vijff bunderen onder bosschen, beemden ende winnende lant, in diversche plaetsen ghelegen te Leest”.

Arnoldi de Rendelbeke

In Mechelse Schepenakten vonden wij in het jaar 1309 een eerste vermelding terug van Arnoldi de Rendelbeke : “Bonarium terre sit in loco dicto opt Aerlantcontigue terre Walteri de Zantvoert et terre Arnoldi de Rendelbeke a domino episcopo le odieuse ac Bertholdo depen.”

Verschillende eigenaars

Aan het “hof van Rendelbeke” kleefde ook nog een cyns, daar de leenhouder “jaerlyckx aff geefft xxvi denier Lovens ende xii denier payements”.
De laatste jaren van de 14e eeuw en het begin van de 15e werd als Heer van Rendelbeek Jacob van Campenhout vermeld (1390-1408). Zijn zoon Jan, gehuwd met Elisabet Mols, (1408-1427) volgde hem op en van deze laatste ging het hof over naar zijn dochter Maria Van den Walle, alias Van Campenhout (1428-1460).
In 1441 vonden we “Rendelbeeckvelt sit in Leest …” evenals in 1444 “sit in Leest supra Rendelsbeecveld” (GM).
Tussen 1460 en 1477 verklaarde Maria Van den Walle, “nu werdinne Peters Gysbrechts”, dat tot haar heerdij van Rendelbeek ook nog twaalf mannen behoorden, laten wellicht- en het goed ongeveer 15 zakken koren opbracht jaarlijks-.
Die 12 waren : klooster van Leliëndael, meester Jan die Leeu, de Bogaerden, Hendrick Van der Straeten, Geerdt van der Meeren, Gillis van Wdegarden, Aert de Backer, meester Jan Stocqman, Katherine van Houwen, Vranck van Hale en Jan van den Bloke.” (“Hertendrecht”, Mechlinia nr.11, maart 1932)
Door het huwelijk van Maria van Campenhout met Pieter Ghijsbrechts (onderhoofdman van de Voetbooggilde van Mechelen in 1458) –door Philips de Goede tot medebestuurder van de Mechelse munt aangesteld in 1454-, ging Rendelbeek over naar de familie Ghijsbrechts. Deze familie was van aloude adel. Door historici uit de 16e, 17e en 18e eeuw werd ze geciteerd bij de voornaamste adellijke geslachten van Mechelen.
De Ghijsbrechts bekleedden hoge ambten in kerk en magistratuur en ze bezaten tal van leengoederen en heerlijkheden. De oudste zoon van Pieter Ghijsbrechts droeg dezelfde naam : Pieter Ghijsbrechts, Heer van Buurstede (Aartselaar), Rendelbeke en Vekene trad in het huwelijk met Hendrina ’t Sanders. Hij stierf in 1532 en zijn vrouw tien jaar later. Beiden werden begraven in de Sint Janskerk te Mechelen.
Hun jongste zoon Pieter Ghijsbrechts werd Heer van Rendelbeke. Het was de laatste van het geslacht Ghijsbrechts die kon bogen op die titel.
In 1544 was het goed in eigendom van de familie Meyngaerts : “Jacop Meyngaerts en Merten Meyngaerts gebroeders verkopen aan Claese de Poirtere Jans sone ende Marie Meyngaerts zijne wijve de twee elfte deelen ende al heurlieden Recht van de helft van een hoeve metten lande, groesen etc. Geh. Thof van Rendelbeke waer af den voirs. coopere nog een elfste deel toebehoirt groot uitgeheele omtrent 30 buenderen gel. onder Leest tusschen...ende de heyde aldaer a dom. Ger Van der Aa milit.war. (GM SI nr 168-1544 f°175)

Families Bouwens en d’ Overschie de Neerijsche

In 1560 werd Albrecht Bouwens, procureur van de Grote Raad te Mechelen, als heer van Rendelbeek vermeld. In 1592 had Isabelle Bouwens “een hoeve ende een omwaterde motte gelegen onder Leest genoemt Rendelbeeck” in eigendom. (GM 1592 en AM 1595)

Uit “Dossier Overschie de Neerijsse, archief nummer I 149 inv. Nr. 406” van 21 april 1601 : “De hoeve genaamd ’t Hoff van Rendelbeke gelegen tot Leest, aan de Cleyne Heyde, groot 33 bunder zowel land als groezen, waarvan 15 bunder leen zouden gehouden zijn van de Heerlijkheid van de Hoeve met alle appendenties en dependentiën zoals het Hof van Rendelbeke bij de voorschreven heer rekenmeester verkregen is bij vernaarding uit handen van wijlen de procureur Dannesijn (?), die hetzelfde gekocht had van Isabella Bouwens en Jan Jaiex haar man.Item de 2 beemden geheten de Kele, gelegen naast elkaar tot Heften aan het Stenen Brugske bij het blockhuys. Groot omtrent 7 dachmael. Item de helft van het halft bunder land gelegen tot Leest voor en bij de voorschreven heer rekenmeester op de 13e oktober gekocht van Willem Schoof en zijn huisvrouw waarvan de goedenisse gedaan is de 21 april 1601.

Albrecht Boyens van der Boyen, ridder, raadsheer en generale ontvanger van Gelderland, was eigenaar van Rendelbeek in 1635. Hij was getrouwd met Antonia de Bocholt, dochter van de heer van Macken. Volgens het “Caertboeck” uit 1723 was het kasteel in dat jaar reeds verdwenen. Het goed bestond toen uit : “pachthoff met den vijver, walle, dam, wegh en dreeff”. Het was eigendom van Baron van Macque (Macken), kleinzoon van Albrecht Bouwens.

Maria Barbara Lucia Amelia Bouwens Van der Boyen, kleindochter van de hoger vernoemde Albert Bouwens Van der Boyen, trouwt in 1719 met Karel Jozef, baron van Overschie, waardoor de heerlijkheid Rendelbeke in het bezit komt van die familie. Het was nog steeds een baron d’ Overschie de Neerijsche die het huidige woonhuis in 1813 optrekken liet.

Langs de kadasterkaart van Leest, rond de jaren 1860 opgemaakt door Popp, weten we dat de toenmalige eigenaar baron Auguste Jozef Ghislain D’ Overschie de Neerijsche (rentenier te Brussel), over 74 ha, 65 a, 70 ca eigendom beschikte te Leest. Het Hof ten Holsen viel daar nog steeds onder.
In 1905 was barones d’Overschie de Neerysche (gravin de Béthune – Hesdigneul) de eigenares. Het goed bedroeg in 1921 80 ha 81 a toen het gesplitst werd om verkocht te worden.

De hoeve zelf werd zoals hierboven vermeld aangekocht door Pieter De Prins, afkomstig uit Meise en gehuwd met Melanie Meskens, die ze zelf uitbaatte. Pieter De Prins zou de burgemeestersjerp van Leest dragen van 1947 tot 1958. Zijn zoon Frans, getrouwd met Denise Voet, volgde hem op als “prins” van Rendelbeke. In 1954 bezat Rendelbeek, volgens Jan de Decker, 15 ha landbouwland en 20 ha weiden en beschikte de familie De Prins toen over een veestapel van 46 runderen. Het woonhuis, met stallingen onder hetzelfde dak, is er gezet in 1813. Dat getuigt een gedenksteen in de zijgevel : “Erigé le 12/4/1813 par Messire M.D.M.J. Baron d’ Overschie de Neerijsche, vicomte de Ruremonde, Seigneur de Rendelbeeck.”

Vanuit de hoeve loopt een veldweg kaarsrecht naar het “Hof ten Holse” in de Tiendenschuurstraat, een vroegere dreef die de beide pachthoeven met elkaar verbond. Van oudsher immers behoorden beide boerderijen aan dezelfde eigenaars.

Het “Leengoed Rendelbeke” bestaat niet meer. Het tiendensysteem is sinds lang uitgediend, maar fundamenteel is er weinig veranderd, thans heet dat B.T.W…

Vervolgt met : Beschermde hoeve verkrot door strenge normen monumentenzorg.

Foto’s :

-De Rendelbeekhoeve op de Kleine Heide jaren 70.

-De hoeve vereeuwigd in een mooie potloodtekening van M. De Prins.

-De gedenksteen in de zijgevel : “Erigé le 12/4/1813 par Messire M.D.M.J. Baron d’ Overschie de Neerijsche, vicomte de Ruremonde, Seigneur de Rendelbeeck.” (Foto : César Apers).

-Nog een mooie foto van Rendelbeek van de hand van César Apers.

16-03-2020 om 11:05 geschreven door Marcel Van Hoof