xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

            “...item nog heeft de kerk samen met de H. Geest een huys met hofken tot Leest

            aen de Plaetse, wordt bij den koster bewoont en bij promissie hem gegund, mits

            zijnen dienst weldoende is...” (Rekening kerkfabriek en H.Geesttafel 1639,1640.)

            In totaal kostte het huis 304 gulden 16 stuyver, daarvan werd 222 gulden betaald

            door de kerk, de rest door de H.Geesttafel.

            “Cette maison appartient donc à l’église et aux pauvres”, schreef pastoor Hermans

            op 19 juli 1834 in een brief aan de aartsbisschop Engelbertus, “et le clerc l’a

            occupée après comme avant la révolution francaise..” (de koster heeft er in

            gewoond zowel voor als na de franse revolutie)

            Dezelfde brief vermeldt ook dat dit huis in 1829 in twee werd verdeeld, het ene

            gedeelte liet men aan de koster, het andere deel werd gebruikt als gemeentehuis,

            omdat men er toen van uitging, aldus de pastoor, dat het gemeengoed was.

            Vermits de koster terzelvertijd ook schoolmeester was, deed de woning van de

            koster bijgevolg ook dienst als huis van de schoolmeester. (voor het

            schoolgebouw er stond gaf de koster schoolonderricht in het kostershuis zelf)

            Om later moeilijkheden te vermijden wees pastoor Hermans de gemeenteraad, aan

            de hand van de rekeningen van de kerkfabriek, op de ware eigenaars van deze

            grond, en hij komt met hen tot een overeenkomst “à l’ amiable”.

            Zo wordt op 23 maart 1846 de grond waar het gemeentehuis en de school op

            staan  (1 a 14 ca) overgegeven aan de gemeente.

            De gemeente van haar kant zal jaarlijks een eeuwigdurende rente van 15 frank

            betalen, de helft aan de kerkfabriek en de helft aan het bureau van weldadigheid.

            Dit wordt ondertekend door notaris  Premie, burgemeester Carolus Wouters, de

            schepenen J.P. De Keersmaecker en Carolus Coeckelbergh, pastoor Gabriel

            Hermans, kerkmeesters Engel Verschueren en Petrus Demaeyer,  en de

            administrateurs van het bureau van weldadigheid August Premiesen, J.Steenam

            en B. Dierckx. Getuigen waren herbergier-landbouwer Johan Selleslagh en

            veldwachter Adriaen De Wit.

            Koster Martinus Moortgat mag het kosterhuis blijven bewonen, op voorwaarde

            dat hij “de kinderen van de ouders staende op den arme gratis zal onderwijzen.”   

            In 1879 kwam de schoolstrijd. Meester Dumont vestigde zich te Leest als

            onderwijzer van de gemeenteschool.

            In 1882 kwam er een nieuw gemeentehuis met schoolhuis, dat in ’t vervolg door

            de gemeenteschoolmeester zal worden bewoond : eerst meester Dumont, na hem

            meester Moons en meester De Leers.

            De nieuwe koster Petrus Jozef Hellemans, die terzelfdertijd onderwijzer werd in

            de Parochieschool, nam zijn intrek in het huis op de Dorpsplaats waar later zijn

            kleinzoon Alfons Hellemans zou vertoeven.

            Koster Louis Hellemans woonde eveneens in de Dorpsplaats, in het huis van

            Victoria Teughels  dochter van Jan Baptist, met wie hij getrouwd was. Toen dit

            huis, na beider dood, in 1919 verkocht werd aan de kerk, zou het nog een tijdje

            een kostersfamilie herbergen : het gezein van Jozef Rheinhard.

            In 1978 werd dit huis door de kerk verkocht aan Jos De Smedt.

            (DB – November 1985)  

            Onmiddellijk na de beroerten van de 16^e eeuw was één van de

            hoofdbekommernissen van de geestelijkheid de herinrichting van het onderwijs,

            vooral op het platteland.

            Reeds in 1570 beval het provinciaal concilie van Mechelen de bisschoppen dat zij

            parochiescholen dienden herop te richten.

            Na de intrede van Albrecht en Isabella drong de geestelijke overheid krachtig aan

            op de uitvoering van dat bevel. In het aartsbisdom Mechelen wilde zij volstrekt

            zo spoedig mogelijk een school voor iedere parochie.

            Op de dorpen, waar men niemand vond die voldoende bekwaam was om les te

            geven, werd de taak van schoolmeester opgedragen en opgelegd aan de koster van

            de parochie.

            “De landdekens kregen de taak, jaarlijks bij hun kerkvisiet te vernemen en te

            onderzoeken, hoe het in de parochie gestaan en gelegen was met de school...

            Die van Leest beloofden in 1596 uit de inkomsten hunner H.Geesttafel jaarlijks

            drij veertelen koren te betalen aan den schoolmeester, op voorwaarde nochtans,

            dat de H. Geestmeesters van Hombeek ook drij veertelen zouden geven.

            Leest werd toen nog bediend door de pastoor van Hombeek.”

            (Geschiedenis der Parochie Hombeek – F.De Ridder, blz.96 en volgenden)

            In De Band van november 1985 publiceerde Georges Herregods een lijst met

            de namen van alle Leestse kosters die hij kon terugvinden. Het waren uiteraard 

            niet allemaal onderwijzers :

                                            Kosters te Leest

            -Anthonis van Enere : “jaar1573, Anthonis van Enere, coster van Leest,

            wordt gestraft met een bedevaart naar O.L.Vrouw te Hal om met een gaffel

            gestoken te hbben Peeter Guedens.”

            (J.Judicature Echevius 5 II nr.2)

            -Pieter VAN BROUCKE : zijn naam kwam voor onder de disgenoten bij de

            inwijding door aartsbisschop Hovius  van de herstelde kerk in 1599.

            - Bertelmies VAN GHIJSEL (Van Gijssele): geboorteplaats en datum onbekend,

            hij huwde te Leest op 29 augustus 1604 met Katrien Keysers (De Keyser).

            Bertelmies Van Gijssele overleed te Leest op 20/8/1629. Als koster genoot hij het

            voorrecht onder de kerkvloer te worden begraven.

            -Jacques ELIAS (Ilias) :  was een ingeweken Leestenaar. Geboren in 1611 werd

            hij reeds op jonge leeftijd koster te Leest, want bij zijn overlijden op 25/8/1692,

            hij had toen de leeftijd van 81 jaar bereikt, schrijft pstoor Michael Gijsens in zijn

            overlijdensregister : “Jacobus Ilias custos hujus paroeciae per 64 annos, aetatis

            81 annorum, sepultus est in ecclesia nostra prope altare B.M.B.”

            (Jacobus Ilias gedurende 64 jaar koster van deze parochie, 81 jaar oud, hij werd

            begraven in onze kerk dichtbij het altaar van O.L.V.)

            Op zijn zerk staat:” I.H.S. Sepulture van de Eersaemen Jacques Elias coster deser

            kerck omtrent 61 jaeren, gestorven den 25  augusti 1692 oudt 81 jaeren ende

            Jenneke Lepaige syne wettighe huysvrouw gestorven den 29 january 1669 ende

            Peeter Elias synen sone oock coster den tydt van 47 jaeren oudt 72 jaeren sterft

            den  17 juli 1722. Bidt voor de zielen...”

            Jacques huwde nog een twee maal met Katrien De Bleser.

            Het kosterschap van Leest zou gedurende vijf generaties in de familie Elias

            blijven.  

            - Peeter ELIAS,geboren 6/9/1649, zoon van Jacques trouwde met Katrien De

            Lathouwer en bij het overlijden van laatstgenoemde met Katrien Van

            Regenmortel. Hij zorgde voor een kroost van 12 kinderen.

            - Franciscus ELIAS,geboren 16/3/1685, zoon van Peeter, trouwde te Leest

            met Petronilla Koeckelbergh. Ze kregen vier kinderen.

            Franciscus stierf op 79-jarigel leeftijd, op 4 december 1764.

            - Judocus VAN VARENBERGH, schoonzoon van Franciscus Elias, hij was

            gehuwd met Anna Teresia Elias.

            Judocus was te Dieghem geboren op 19 mei 1715 en hij overleed te Leest

            op 19 maart 1801.

            - Joannes Franciscus VAN VARENBERGH, zoon van Judocus, was “custos et

            ludimagister” schreef de pastoor in het overlijdensregister : koster en evenals zijn

            vader ook schoolmeester.

            Joannes Franciscus bleef jonggezel.

            Na 29 september 1797, datum waarop pastoor De Heuck door de Franse

            overheersers uit zijn pastorij werd gezet en moest gaan onderduiken, was het

            koster Jan Frans Van Varenbergh die de borelingskes ging dopen en de doden

            naar hun laatste rustplaats bracht. Dit gebeurde zonder enige plechtigheid.

            De bijkomende ceremonieën van de doop werden achteraf in het Hof ter

            Moortere door de pastoor zelf aangevuld. Deze situatie duurde tot 1801.

            Toen Jan Frans Van Varenbergh oud en versleten was, hij telde toen 70 lentes,

            schreef hij op 19 oktober 1836, op aandringen van pastoor Hermans, een brief

            naar de aartsbisschop van Mechelen, om zijn ontslag aan te vragen :

            “...niet meer bekwaam zijnde door doofheyd en hoogen ouderdom om nog

            lange de plaats van coster, die ik nu reeds meer dan een halve eeuw bediend heb,

            met eer te konnen vervullen, geeve mijne demissie aen zijne Hoogweerdigheyd

            den Aertsbisschop van Mechelen, hoopende dat men zoodanige arrangementen

            ten mijnen opzigte zal neemen, dat ik weynig van mijne gewoonelijke inkomsten

            verlieze, terwijl ik  arm zijnde de zelve noodig heb om te kunnen subsisteren.

            Blijve met alle agting,enz...”

            Hij schreef ook een gelijkaardige brief naar de burgemeester van Leest om zijn

            ontslag te krijgen als onderwijzer.

            Dit ontslag werd hem graag toegestaan. Er werd hem ook voldoening gegeven op

            materieel gebied : hij mocht blijven beschikken over een gedeelte van het

            kostershuis (waar ook het nieuwe kostersgezin Moortgat zijn intrek nam) en zijn

            jaarlijkse inkomen (100 frank) werd hem uitbetaald.

            “de cette manière”, vermeldt het verslag van de kerkraad, “le vieux papa pourra

            terminer honorablement sa carrière...”

            Op dezelfde zitting benoemden de kerkmeesters met voltalligheid van stemmen

            de nieuwe koster Marten Jozef Moortgat die reeds een tiental jaren orgelist was

            van de kerk, “un homme vertueux et jouissant d’une bonne réputation, tres

            instruit...” zo bescheef hem ditzelfde verslag.

            Joannes Franciscus Van Varenbergh overleed te Leest op 2 november 1843.

            - Martinus Jozef MOORTGAT, op het ogenblik van zijn officiele aanstelling tot

            koster van Leest was Martinus reeds 8 jaar gehuwd met Joanna Coeckelbergh.

            Ze was hier ter plaatse geboren op 5 april 1804 als dochter van Karel, een

            landbouwer, en van Anna Catharina Verbruggen.

            Martinus Moortgat was te Steenhuffel geboren in 1807.

            Hij schonk Joanna Coeckelbergh 9 kindjes.

            - Petrus Jozef HELLEMANS was gehuwd met Stephanie Mannekens.

            Hij was te Ganshoren geboren op 27 maart 1838 als zoon van Jan Philippe en van

            Anna Marie Verhaegen.

            Petrus Jozef was eerst onderwijzer te Kraainem, maar bij de schoolstrijd kwam

            hij in 1879 naar Leest waar hij een parochiale vrije school begon.

            Toen deze school later meisjesschool werd, ging hij als onderwijzer over naar de

            gemeentelijke jongensschool van meester Dumont..

            Het echtpaar kreeg zes kinderen.

            Petrus Jozef Hellemans overleed te Leest op 19 november 1885.