Afbeelding : Het “Entlassungsschein” of vrijlatingsbewijs uit het krijgsgevangenkamp.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Als Vlaming mocht Albert Huysmans reeds op 22 augustus 1940 naar huis. De Walen moesten blijven tot na de oorlog. (1945)

1940 -  24 januari : Jan Frans Piessens verkozen tot lid van de “Commissie van

            Openbaren Onderstand” in vervanging van de overleden Karel Diddens.

1940 – Eind april : Soldaat Jacob Albert Huysmans met verlof te Leest :

            “...Ik vind het Leestse dorp in paniekstemming. Terwijl boven Mechelen

            koortsachtig aan ’n linie bunkers wordt gezwoegd, werden alle bewaakte

            bruggen over de Zenne reeds ondermijnd, en op alle wegen maakt het leger

            jacht op ’n vijfde kolonne. Daarstraks hadden soldaten, onze gebuur Jan

            Vloebergh, na een familiebezoek per fiets, in de Hertstraat opgepakt en naar

            het gemeentehuis gebracht om hem eindelijk als Belg te aanvaarden...”

            (“Pinksteren Soldaatjes”, DB september 1982)

1940 – “Eben-Emael, 10 mei.

            Om halfzeven die vrijdagochtend kwam het radiobericht : “Duitse troepen zijn

            België binnengevallen”.

            Eben-Emael, het modernste Belgische fort, cruciaal voor de verdediging, was

            aangevallen door Duitse parachutisten.

            Het onneembaar geachte fort in de Provincie Luik was al een dag later in handen

            van de Duitse troepen.

            Daarmee kwam een einde aan de drôle de guerre die Europa sinds maart 1939

            in zijn greep hield.

            Duitse troepen hadden op dat ogenblik Tsjecho-Slovakije, de helft van Polen en

            heel Denemarken in handen en vochten in Noorwegen.

            De Sovjet-Unie, die een niet-aanvalspact met nazi-Duitsland ondertekend had,

            bezette de andere helft van Polen en vocht in Finland.

            België had in september 1939 zeshonderdduizend man onder de wapens geroepen

            waardoor het economische leven nagenoeg werd lamgelegd.

            Ondanks talrijke waarschuwingen dat een Duitse aanval ophanden was, werd op

            9 mei 1940 het normale verlofstelsel voor de soldaten ingevoerd.

            De dag erna vielen Duitse troepen België, het groothertogdom Luxemburg en

            Nederland binnen.

            Franse en Britse versterkingen trokken België binnen in de hoop de Duitse

            aanval te stuiten, maar slechte organisatie en coördinatie verhinderden een

            succesvolle samenwerking.

            De Duitse aanval en vooral de snelle successen van de Blitzkrieg joegen

            honderdduizenden mensen op de vlucht.

            Naar schatting kwamen twee miljoen vluchtelingen in Frankrijk terecht.

            De vrees voor vermomde spionnen en de arrestatie van enkele duizenden

            “vermoedelijke landverraders” –Vlaams-nationalisten, communisten, rexisten,

            Duitse en Oostenrijkse anti-nazi’s die in België politiek asiel hadden gevraagd –

            lokten bijkomende paniek uit.

            Vluchtelingen en legereenheden liepen elkaar in de weg.

            De chaos werd nog vergroot door het bevel dat alle mannen tussen 16 en 35 jaar

            opgeroepen werden voor het CRAB (Centre de recrutement de l’Armee belge)

            dat zich in het Franse Rouen bevond.

            Op 15 mei capituleerde Nederland waardoor Duitse troepen vrijkwamen voor de

            aanval op België.

            Op 17 mei werd Brussel veroverd, op 18 mei Antwerpen, op 23 mei viel Gent

            in Duitse handen.

            Achttien dagen na de Duitse inval capituleerde koning Leopold III

            onvoorwaardelijk.

            Hij weigerde zijn regering in ballingschap te volgen : het begin van wat de

            Koningskwestie zou worden.”

            (Knack 8/5/2002)   

1940 – Leestenaars en hun herinneringen aan W.O. II.

J.A. Huysmans in “De Band” van november 1980:

“Augustus 1938 werden ik en mijn twee broers gemobiliseerd door een bezetting van de Duitsers van de Corridor van Dantzig, doch dit werd na 14 dagen door Chamberlain bijgelegd.

Augustus 1939 bij een inval der Duitsers in Polen, verklaren Frankrijk en Engeland den oorlog aan Duitsland. Mijn twee broers en oonze vrachtauto worden gemobiliseerd.

Januari 1940 word ik opgeroepen naar Blijtingen aan het Albertkanaal als autogeleider 14^e Artillerie Staf 1 Rode Kruis.

Vrijdag 10 mei 1u30. Alarm !

Iedereen naar zijn stellingen.

Om 3u30 in de verte mitrailleurvuur en afweergeschut en hoog aan de licht klarende hemel het geronk van honderden vliegtuigen die plotseling in duikvlucht over heel de streek hun spring- en brandbommen uitstrooien wijl onze artillerie en haar afweergeschut in actie komt.

Balans die avond : het legerhospitaal bij Tongeren onmogelijk nog meer gewonden te herbergen en bij ons in kelders stervenden en doden. Heel de nacht daverende ontploffingen der Duitse beschieting op het fort van Eben Emaal dat toch nog 15 dagen stand hield. Onderwijl vertrekt bijna heel ons legerkorps naar nieuwe stellingen achter den ijzeren muur, dat waren stalen rolhekken tegen tanks, van Antwerpen het Walenland in.

Hier en daar in loopgrachten en bunkers werden toch nog duizenden soldaten als laatste verdediging hier gehouden waarbij ook mijn afdeling.

Zaterdagochtend : nog vanuit Tongeren vers optrekkend Belgisch voetvolk dat deels uitgeroeid moet wijken.

Uit de overtrekkende golven vliegtuigen voor bombardement in het binnenland, duiken telkens Stukas om met hun schroot hier de laatste weerstand te breken, en dalen op de velden bemande zweefvliegtuigen neer. Alle verbinding is verbroken, wat blijft is ijzig wachten.

Van in onze loopgracht bij het pesthuis zien we plots uit den draai der baan een rij van een twintigtal Duitsers naderen, die wellicht in paniek of zelfs angst, hier en daar naar een huis granaten werpen, waarna vanaf een antitankkanon door een luidspreker in het Vlaams wordt geroepen :”Belgen, wij vechten niet tegen u, spaar uw eigen leven, en kom nader”.

We voelden ons verlaten en verloren en sloten ons aan bij de kolonne volgende krijgsgevangen makkers en werden naar de brug van Vroenhoven gedreven, welke ondanks het spervuur uit het fort van Eben Emaal niet begaf, en waar we in stormpas naast de oprukkende Duitsers, de weg naar Maastricht optrokken waar wij onze eerste nacht onder vreemde bewaking doorbrachten.

Sinksen zondag om 11 uur worden wij in rijen van 6, in de straten bij de steenbogenbrug van de Maas opgesteld, om 12 uur loeien de sirenen en worden wij naar de brug gedreven, deels er over, deels er op en deels, waaronder ook ik, er nog voor. Dat was een tactische zet om de vliegtuigpiloten te misleiden.

Terwijl drie Engelse straaljagers doorheen het afweergeschut nu naar die brug bommen afwerpen, dat waren de eerste vliegtuigen der bondgenoten die we zagen sedert donderdag.

Ik ben nog een winkel binnengesprongen en een weinig later nog met anderen van tussen het ingestorte puin gekropen.

In de straten dode en gekwetste makkers, en wie weet hoeveel er met de vernielde brug in het water zijn gebleven.

Onze groep op deze oever nog verzamelde gevangenen werd buiten de stad geleid, waar de Duitsers intussen al twee noodbruggen op naast elkaar geklonken boten hadden gelegd en was het verbroken oversteken van hun tanks en bemande voertuigen hernomen.

Na vier dagen met meer stilstaan dan stappen en slapen in de weiden zijn we dan door de Siegfriedlinie naar Aken gebracht en in gesloten treinwagons naar het kamp Stalag 11 b te Fallinbostel.

Het kamp was omwald in vakken van 500 x 500 m. afgespannen met prikkeldraad, met elk 4 tot 5 duizend gevangenen.

In een vak naast het onze bevond zich zulk aantal Spanjaarden uit hun burgeroorlog in 1936 naar hier gebracht, door de strijdende Duitse Luchtmacht aan de zijde van Franco, burgers en krijgsgevangenen.

Ach zonder lach en, maar daarvan kon men ze zeker meer dan 50 in een mutsaard binden...Die macabere grap leek me het ervaren, van mijn moeder vroeger eens gestelde bedenking, bij een gesprek over zaligmaking, met haar neef, een missiebroeder in Canada, hier toen in verlof. “Waar gaat men die mensen later toch plaatsen ?”

“O”, zei de neef, “men zet die in mijten, zoals hier te velde met graanbussels en mutsaarden”.

“Mij goed,” zegt mijn vader, “als ik maar van onder de lek van het dak ben.”

Dagindeling : ’s morgens voor dageraad aanschuiven voor wat fluitjesmelk en wat later in rijen, de tong uitsteken voor een feldwebel die naar willekeur een zeker aantal verwees naar doktershulp.

’s Middags groenwatersoep en 4 ongeschilde halfwarme patatten, om 5 uur 200 gram grijs brood met een schil bloedpens of paté, water zoveel ge wilt, en tussen die menu’s tergende driloefeningen.

Om 7 uur bij het slapengaan, tellen en hertellen der krijgsgevangenen, en dan gaan dromen van huis in barakken of wat stro der 4 op elkaar gestapelde houten banken.

Wie geen gamel bezat kon op het belt een conservedoos vinden.

Ik had op een zelf uitgesneden houten kom gegrift : “Vagevuur, geef ons heden naar uw wil.”

In augustus was ik thuis, onze Fons uit Luik en Constant uit Frankrijk al eerder.

Onze Fons werd in 1942 verplicht tewerkgesteld in Hamburg en kwam na de Duitse kapitulatie uit Denemarken weer thuis. Ons vader zei : “laten we het ons aangedane leed vergeten want de goedertieren Heer zou ons nog bij zich kunnen zetten tussen Pinhelm 2 en Adolf met het SS-kruis.”

            Anselmus Jedrie”