Het toneelprogramma uit 1892.

1985 – 23 maart – Gazet van Mechelen : “Werkongeval

Bij een werkongeval in de Kleine Heidestraat te Leest kwetste stadsarbeider Hans Schöning zich aan de knie. Hij werd naar het O.L.Vrouwziekenhuis overgebracht.

Het slachtoffer woont aan de Galgestraat 20 te Mechelen.

Hans Schoning was één van de buitenlandse vedetten van voetbalclub Racing Mechelen.

1985 – 23 en 24 maart – Rust Roest bracht Lady Godiva.

Zaterdag 23 en zondag 24 maart wordt het toneelstuk “Lady Godiva” van de Franse auteur Jean Canolle opgevoerd door de vereniging “Rust Roest” uit Leest.

(...)

Het toneelstuk wordt vertolkt door de gekende groep van Rust Roest met in de hoofdrollen Hilde De Kock als Lady Godiva en Marcel Verwerft als graaf Leofric.

De technische ploeg werkt onder leiding van Vic Diddens en Guido Hellemans voert de regie.
Deze tweede voorstelling van het seizoen is ten voordele van de actie “Overleven”, reden waarom nu slechts één vaste inkomprijs van 100 frank wordt gevraagd.

Het doek gaat op te 20 uur in zaal St.-Cecilia, Dorpstraat 6 te Leest.

        J.T.”  

(GvM,23/3/86)

“Volgens de legende zou Lady Godiva (1040-1083) in aanwezigheid van bisschop en burgerlijke hoogwaardigheidsbekleders, haar man, de graaf, te voet zijn gevallen om van hem belastingsvermindering voor de burgers van de stad Coventry in Engeland te bekomen. De graaf stond dit toe op voorwaarde dat de gravin poedelnaakt op een paard door de stad zou rijden, dan pas kon ze met kennis van zaken over ‘kaalgepluimd’ spreken. Aldus kondigde het programma de toneelvoorstelling ‘Lady Godiva’ van Jean Canolle, gespeeld door Rust Roest, aan.

Daar mijn opvoeding worstelt in de pre-conciliaire collegetijd werden me dergelijke lichtzinnige legenden onthouden, zodat ik pas nu maar gehoord heb dat het eigenlijk niet zozeer om die belastingsontheffing gaat maar om het begrip ‘kuise naaktheid’ of omgekeerd ‘naakte kuisheid’. Ik moet toegeven dat ik vroeger met dit begrip nogal wat moeilijkheden had : de twee woorden ‘naakt’ en ‘kuis’ waren me nog al dikwijls tegengesteld, zoals bv. ook ‘tewerkgestelde werkloze’ contradictio in terminis, klonk dat in het Latijn mijner jeugd.

Maar nu, na het zien van het toneelstuk in drie bedrijven, is me alles duidelijk geworden : de Lady Godiva en de contradictio in terminis.

Het is een Franse schrijver die deze oerdegelijke, teacheriaanse Engelse legende omgetoverd heeft met zijn Franse esprit tot een lichtvoetige komedie. Lady Godiva, tot voor haar rit met het paard, volledig ingenomen door goede werken voor Kerk en armen en haar echtgenoot puriteins verwaarlozend, komt niet beschaamd en vernederd van haar naakte tocht door de

trouwens verlaten stad terug, neen integendeel, ze heeft de zinnelijkheid  en de wellust ontdekt. Zij is herboren. Wanneer dan blijkt dat er toch een burger het aangedurfd heeft de Lady op haar tocht te begluren riskeert die ‘Peeping Tom’ de doodstraf. Als laatste wens heeft die –natuurlijk- nogmaals Lady Godiva te aanschouwen. Tussen die twee figuren

-Godiva en Tom- bloeit dan een zinnelijke aantrekkingskracht open die de bevolking niet onberoerd laat : van overal komen petities om Peeping Tom van de galg te redden. Tom en Godiva zijn nationale helden geworden waarin de gewone man zich herkent : de frisse zinnelijkheid en de (on)gezonde nieuwsgierigheid.

Zulk verhaal, zulk toneelstuk, staat of valt met de wijze waarop het gespeeld wordt. Wanneer ergens een spannend verhaal in zit, met veel intriges en actie, kan dat nog de aandacht opeisen. Hier echter gaat het om de tekst, de snedige zinnen, de rake opmerkingen. En de tekst was inderdaad geestig, er zat pointe in en vooral veel Franse esprit : luchthartig en pikant, maar nooit boertig. Een enkele keer waren de geestelijkheden wel wat goedkoop, soms wel afgezaagd, zoals in de replieken met de kapelaan. Maar het bleef speels door de wereld van de zinnelijkheid en wellust slalommen, nergens shockerend. Als men dan bedenkt hoe gauw –ook in deftige gezelschappen- schuine moppen van pikant naar dégoutant verglijden, is het zeker een grote verdienste van Rust Roest steeds de ‘goede toon’  ‘le bon ton’ aangehouden te hebben.

Grote lof ook aan de spelers voor hun grote tekstvastheid. Wil het meeslepend blijven dan moet woord en wederwoord vlug op mekaar volgen. Dit eist van de spelers een grote rolkennis en die bezaten ze. Graag had ik hen sommige passages wat losser en lichter, wat minder nadrukkelijk horen voorbrengen, soms was het wat ‘over-geacteerd’ maar die neiging heeft Rust Roest al eens meer, samen trouwens met veel amateurgezelschappen.

Hilde De Kock gaf aan Lady Godiva een gestalte die gans het stuk schraagde. Het was een aartsmoeilijke rol en ze heeft hem schitterend vertolkt. Met een Lady Godiva die, al was het nog maar in één enkele passage, ongelooflijk zou overgekomen zijn, zou gans het stuk in het belachelijke geslagen zijn. Door haar subliem spel heeft ze er ons geen ogenblik aan doen denken dat zo iets mogelijk was. In haar spel trok ze haar medespelers op –Toni Peters en Marcel Verwerft, Jan Emmeregs en Renild Polfliet.

Marc Windelen en Raf Scheers brachten met hun spel het sympathieke aspect van het amateurtoneel : veel goede wil en inzet.    

Guido Hellemans, de gelukkige regisseur, mocht een dankbaar publiek toespreken. Hij vroeg zich af of tussen de mens van de vroege middeleeuwen en de mens van nu zo veel verschil

Is ?

Wel, destijds reed Godiva naakt door Coventry om de belastingen te doen verminderen. Nu liggen ze met velen naakt aan onze zomerstranden…maar de belastingen zijn nog nooit zo hoog geweest.”

(‘DB’, april 1985)

Achter de schermen werkten mee : Fik Diddens, Kris en Stefan De Laet, Willy Keysers, Miloe Van Stijvoort, Frans Lamberts en Johan De Laet.

De opbrengst van deze voorstellingen kwam ten goede aan de ‘Operatie Overleven’.

Deze actie ‘Overleven’ (stickerverkoop) ingericht door Volksdansgroep Korneel, bracht, in samenwerking met de meisjes-chiro, 62.500 fr. op.(‘DB’,maart ’85)

Rust Roest overleeft.

“Draaien we de titel op z’n kop en kruipen als een schildpad van voor naar achter. Dus eerst over vandaag. Zopas heeft Rust Roest toneelgespeeld, en naar we vernamen waren vele kijkers tevreden. Ons eigenbelang even opzij gezet speelden we zoals aangekondigd voor ‘operatie overleven’. Onze kassier Marcel Verwerft heeft de winst dan ook overgeschreven. Wij danken alle kijkers en sympathisanten van welke aard ook, de steunende firma’s, en dit blad ‘De Band’ dat onze aankondigingen vooraf opneemt, en de Leestse verenigingen die ons op één of andere manier steunen.

Alsof dit nog niet volstaat : we hebben het geluk dit mooie toneelwerk ‘Lady Godiva’ nog een derde maal te kunnen spelen op 28 april ’85 te 15u. in ‘Ter Kerselaar’ (Heist o/d Berg) voor patiënten, verplegend personeel, familieleden en kijklustigen. Zoals je ziet : Rust Roest overleeft want in 1985 spelen we te Leest nog toneel en hopelijk nog lang daarna…

Maar…

…ook voor ons werd hier toneel gespeeld. Om dit te illustreren heb ik in mijn vaders archief gekeken met resultaat. Ik vond een licht gehavend rooskleurig toneelprogramma uit 1892 van ‘Den Katholieken Bond van Leest’ die een ‘luisterrijk toon- en toneelkundig avondfeest’ gaven ‘In den Rooselaar, bij Arnold Teughels, dorp’ op zondagen 14 en 21 februari 1892 om 5-1/2 uren stipt ’s avonds. (zie fotocopie bovenaan)

Volgens mijn vader bestond er voor 1900 te Leest een ‘Katholieke gilde’ (zoals overal elders trouwens) die zowel toneel als muziek speelde. Die gilde of bond had een embleem dat jammer genoeg verdwenen is. (In zijn boekje ‘Averechtse Democratie’ 1959 schetst pater K. Van Isacker s.j. het ontstaan van gildebewegingen in Vlaanderen)

Hun vast lokaal was ‘In den Rooselaar’ bij Arnold Teughels (Noldus de schrijnwerker en vader van Theodoor). Men speelde toneel in de schrijnwerkerij langs het kerkhof gelegen, en die men voor deze gelegenheid gedeeltelijk ontruimde. Later werd dit werkhuis herbouwd en vanaf 1927 tot 1959 speelde Rust Roest daar op gelijkaardige manier toneel.

Uit die ‘Katholieke Bond van Leest’ is in 1898 de muziekmaatschappij ‘Arbeid Adelt’ gegroeid die hun eerste lokaal hadden bij Van Moer (later café Apers aan de zennebrug).

Terug naar het programma bemerken we volgende aardigheden :

1) Naast toneel werd er tijdens een ‘feestviering’ ook muziek gespeeld en gezongen. Deze traditie zal nog meerdere jaren blijven bestaan, waar als begeleidend instrument piano, accordeon of een volledig muziekkorps fungeerde. Zelfs werden sketches gespeeld tussen de bedrijven in wat ikzelf als kind nog heb beleefd.

2) Het ganse avondprogramma omvat twee delen, gescheiden door 10 min. pauze. Het eerste deel bestaat uit een zangstuk (piano en alleenspraak met zang); gevolgd door een kluchtige eenakter; wederom een alleenspraak met zang; en er wordt besloten met een dramatische eenakter.

Het tweede deel begint met een kluchtlied, hierna een kluchtige eenakter; daarna een kluchtige tweespraak; en men besluit met een kluchtige eenakter met zang. Overwegend klucht dus. Ook dit is iets wat gevarieerd tot in de jaren vijftig (en op sommige plaatsen nog later) blijft bestaan; een drama in drie bedrijven met dramatische eenakter. Ook nu nog spreken vele mensen over slechts twee toneelvormen of genres : drama en klucht, alhoewel er volgens mij maar één soort bestaat, dit is ‘goed toneel’.

3) Op het programma staat geen naam vermeld van medewerkers (regisseur, acteurs, techniekers, decorbouw, enz…) 

Deze bescheidenheid of ontbreken van individualisme is een middeleeuwse eigenschap, want ook de middeleeuwers traden anoniem naar voor. De auteurs daarentegen zijn wel vernoemd.

4) Men begon tamelijk vroeg (halfzes ’s avonds) en de prijs bedroeg 1 fr. of 0,5 fr. naargelang eerste of tweede rang. Tot mijn voldoening stel ik vast dat het verboden was te roken in de zaal. Een maatregel die essentieel is, en zelfs nu helaas door meerdere amateurs niet wordt toegepast.

Beste toneelbelangstellenden, dit document dateert uit het jaar 1892, en is het oudste dat ik in verband met toneel te Leest ooit gezien heb. In 1986 bestaat Rust Roest 65 jaar en dan hopen we klaar te zijn met ‘onze geschiedenis’. Deze vroegere aanloop van 1892 was een springplank voor vandaag want vormde wellicht een embryonaal stadium van het toneelleven te Leest.

Zij die nog oudere, of gelijksoortige, of andere toneeldocumenten bezitten van het Leestse toneelleven, en deze kwijt willen kunnen ons een groot plezier doen.

Met dank, Guido Hellemans.” (‘DB’, mei ‘85)

In hetzelfde maandblad publiceerde Guido Hellemans een vervolg over deze bijdrage van de ‘Katholieken Bond van Leest’. Zie verder in deze Kronieken : oktober 1985.