1985 – 29 september : Algemene Vergadering KVLV

            De onthaalgroep “de Kouterwijk” mocht een 80-tal leden begroeten.

            De voorzitster belichtte het nieuwe jaarthema : “Ook voor jou, vrouw”,

            waarna een debat over de emancipatie volgde.

Verslag algemene vergadering

“Op deze eerste vergadering van dit nieuwe werkjaar mocht onthaalgroep ‘De Kouterwijk’ zo een 80 leden begroeten. De voorzitster heette eenieder van harte welkom, in ’t bijzonder drie jonge nieuwelingen die er voor ’t eerst bij waren. In korte woorden belichtte zij het nieuwe jaarthema ‘Ook voor jou, vrouw’. Als bezinning las Julia ons een tekst voor van Fil Bosmans over de vrouw.

Omdat onze proost nog belet was kwam het godsdienstig woordje achteraf. In plaats daarvan enkele mededelingen aangaande de uitstap naar het voedingssalon, kook- en naaicursus, tapisserie, het gewestelijk gebeuren en landbouwhappening op 6 oktober te Opwijk. En daarna het themalied, onderwijl kwamen alle soorten vrouwen kris kras door mekaar op het podium gewandeld en die eindigden dan samen met een dansje.

Als inleiding voor de spreker werd een kort toneeltje opgevoerd door 3 vrouwen over de emancipatie.

Julia Lamberts die de leiding van deze vergadering op zich nam verwonderde er zich over dat het een man was die ons de les kwam spellen over het vrouw zijn nu. Doch de heer Schippers uit Antwerpen wist zijn mannetje wel te staan wat betrof het onderwerp ‘Ook voor jou vrouw’. Er zijn  verschillende opvattingen over de vrouw, zij leven in verschillende situaties en veel meer dan vroeger moeten ze kiezen tussen thuis werken of uit werken gaan. Het schept risico’s maar het biedt ook enorme kansen. Men spreekt zoveel over emancipatie, doch men begrijpt er niet altijd de betekenis van, er bestaan daaromtrent veel misverstanden, de positieve betekenis is gelijkheid van man en vrouw, zowel op financieel, economisch en politiek vlak. Sommige vrouwen hebben op verschillende terreinen hun verantwoordelijkheid al opgenomen, doch deze vormen nog altijd een te grote minderheid.

Er worden wel stappen gezet om tot gelijkheid te komen, doch er zal nog heel wat aan gesleuteld moeten worden. Daar de keus in ’t vooruitzicht was, voegde hij er ten slotte aan toe : ik zou de slogan ‘omdat mensen belangrijk zijn’ willen veranderen in ‘omdat vrouwen belangrijk zijn’ en daarmee zette de spreker een punt achter deze naar de vrouw gerichtte uiteenzetting.

Dan smakelijk eten met gebakken gehakt en kriekjes en achteraf nog rijstpap.

Onze proost was er en die gaf ons meer toelichting over het volwassen vormingswerk in het pastoraal centrum te Mechelen.

Dan was het lachen geblazen met de unieke modeshow ‘de vrouw door de eeuwen heen’.
Vanaf het adamskostuum en dierenhuiden evolueerde de klederdracht van de vrouw verder tot onze hedendaagse mode, zelfs de chique Parijse avondkledij werd ons  gebracht met een achtergrond van zachte muziek en gekende wijsjes en danspasjes. Zoals rasechte mannequins van het vak. Alle lof voor deze 6 dames en voor Josefine en Julia die deze show voorstelden.

Als slot zongen we dan samen het laatste gedeelte van ons themalied. Vrouwen hier, vrouwen daar, vrouwen overal, o ja, ja zo.

Vooraleer afscheid te nemen dankte de voorzitter de Kouterwijk voor hun enorme inspanning en voor de verzorgde afwerking van het geheel en aan allemaal wel thuis en tot een volgende vergadering.”

(‘DB’, november ’85) 

1985 – Guido Hellemans in het oktobernummer van ‘De Band’ :

                                     Toneel te Leest met ‘Eendracht en Vrede’.

A.Algemeenheden

In het meinummer ’85 van De Band schreef ik een bijdrage (noot : zie 23 maart ’85 in deze Kronieken) over de ‘Katholieken Bond van Leest’ die toneel en muziek speelde voor 1900 in de zaal ‘Den Roozelaar’ bij Arnold Teughels, dorp Leest.

Samengevat : vermoedelijk ontstond uit die bond of gilde in 1898 bij Van Moer (café Apers aan de zennebrug) de muziekmaatschappij ‘Arbeid Adelt’ en in 1899 ontstond bij Van Crombruggen (huidige zaal St.-Cecilia in de Dorpstraat) de nu nog bestaande muziekmaatschappij St.-Cecilia, die daarna verhuisde naar de toenmalige zaal St.-Cecilia bij Van den Heuvel (nu De Drij Gapers) om later terug te keren naar haar stichtingslokaal.

Het was nu in de zaal St.Cecilia bij het echtpaar Theodoor Van den Heuvel – Maria Steenackers (of Dorreke en Suska) dat in 1909 de nieuwe toneelvereniging ‘Eendracht en Vrede’ werd gesticht. Over deze toneelvereniging volgen enkele gegevens. Door een gelukkig toeval (als toeval bestaat) bezit ik een aantal documenten van Eendracht en Vrede. Zo o.a. het door de eerste secretaris Jan Dumont (onderwijzer te Leest van 1879 tot 1916) mooi geschreven reglement in een zwart schrijfboekje, gedateerd op 4 april 1909. (vermoedelijke stichtingsperiode) : zie fotocopie 1. (onderaan)

De ondertekenaars waren : de secr. J. Dumond. De voorz. A. Moyson.

Zie fotocopie 2.

In ditzelfde schrijfboekje is aan het reglement een addendum toegevoegd onder de titel ‘veranderingen’. Het betreft een aanpassing van art. 3 H I. (fotocopie 1)

op datum van april 1920, en stelt dat de maandelijkse bijdragen moeten verdubbeld worden :

0,50 fr. ipv 0,25 fr. voor de uitvoerende, en 1 fr. ipv 0,50 fr. voor de beschermende leden. De ondertekenaars zijn nu : de voorzitter nog steeds A. Moyson, maar de schrijver is nu L. Van den Heuvel, dit was de zoon van de handelaar en herberguitbater Dorreke.

(Dorreke dreef eerst handel in z’n huis waar nu de centrawinkel is, liet deze handel over aan zijn zoon en bouwde zelf herberg met zaal op de hoek)

Het reglement van de toneelvereniging bestaat uit acht hoofdstukken (ik citeer) :

I. Doel en samenstelling des krings

II. Van den bestuurraad en zijn bevoegdheid.

III. Vergaderingen.

IV. Aanneming, ontslag en uitsluiting van leden.

V. Feesten.

VI. Algemene schikkingen.

VII. Reglement voor de spelende leden.

VIII. Boeten (einde citaat).

Bij lezing van dit reglement valt op :

1.Voor de zes eerste hoofdstukken loopt de nummering der artikels door, in totaal 30.

Voor H. VII en VIII wordt er opnieuw genummerd met respectievelijk 12 en 6 artikels.

2.Een vrij nauwkeurige omschrijving, preciesheid en afbakening der punten.

3.Een strengheid voor de leden : men duldt geen onverschilligheid, laat staat aanstootgevend of remmend gedrag.

4.Afgemeten financiële voorschriften i.v.m. lidgeld, boeten, onkosten e.a.

5.Een uitgebreide bestuurssamenstelling, nl. dertien leden.

6.Het ontbreken van de juiste stichtingsdatum der vereniging niettegenstaande de opsteldatum van het reglement wel is vermeld, die we voorlopig als stichtingsdatum zullen aannemen.

7.Ontbreken van een volledige bestuurs- en ledenlijst (wat we ten dele elders vonden).

B. Concrete gegevens.

1.Beperkte bestuurssamenstelling als ondertekenaar van ’t reglement :

-op 4 april 1909 : de voorzitter A. Moyson, de secretaris J. Dumond.

-in april 1920 : de voorzitter A. Moyson, de secretaris L. Van den Heuvel.

-op de programma’s staat als toneelbestuurder A. Dumon vermeld, dit is Albert, onderwijzer te Evere bij Brussel, en zoon van de Leestse onderwijzer J. Dumond.

N.B. : op de handtekening lees ik Dumond, op het programma staat Dumon, en elders vind ik Dumont.

2.Volledige bestuurssamenstelling aangetroffen op twee geschreven papiertjes : een met potlood waarvan op de achterzijde het jaartal 1922 is vermeld, en een met inkt. Ik citeer en vermeld potlood en/of inkt.

Erevoorzitter : Lemmens M. (potlood en inkt)

Voorzitter : Moyson Ant. (idem)

1^e ondervoorzitter : Verschueren Th. (idem)

2^e ondervoorzitter : De Coster Const. (enkel bij inkt en doorstreept)

Secretaris : Lauwers Leonard (idem)

Hulp of ondersecretaris : Selleslagh Victor (idem)

Boetmeester : Lauwers Leonard (idem)

Toneelbestuurder of toneelmeester : Dumond Albert (allebei)

Schatbewaarder : Meulemans Em. (idem)

Raadsleden : Selleslagh Frans (idem), Absillis Eduard (idem), Van Dam Louis (idem), Huysmans Jan (idem en doorstreept bij inkt) en Van der Goten Frans (enkel bij inkt en doorstr.)

Opmerkingen :

a) deze samenstelling dateert uit een tijd nadat Dumond secretaris was (jaartal ?)

b) volgens mijn vader was Huybrechts Frans (broer van de oude garde, en bijgenaamd de Rajkes) de helper van de regisseur.

3.Ledenlijst  heb ik (nog) niet gevonden. Wel een met potlood geschreven lijst van mannen en vrouwen met kruiskens achter hun naam, en naast deze lijst een aantal optellingen. Vermoedelijk gaat het hier over bijdragen van de deelnemers aan teerfeesten aangezien hier namen staan die op programma’s niet zijn terug te vinden. De lijst is onvolledig want ik tel 25 namen terwijl er voor 27 vrouwen en 43 mannen of in totaal voor 70 personen gerekend wordt. Voor de actieve leden moeten we dus naar de programmabrochures.

4.Aard der vertoningen : zoals ze ons overkomen uit bv een programmabrochure van 1921-22

(zie fotocopie 3). Bij nazicht van dit programma tellen we 13 verschillende spelers + 2 bestuursleden + 1 regisseur + 1 muziekleider (Ferd. Verbeeck was de dirigent van de St.Ceciliafanfare). Van de 13 spelers zullen we er later 6 in Rust Roest terugvinden. De feestavond (eigenlijk toneel- en zangavond) verliep volgens het klassiek stramien der Leestse gilde voor 1900 en latere groepen hier en elders.. D.w.z. een drama, kluchtlied of sketch, een dolle klucht met zang en terug een (kluchtige) (samen)zang. Dit alles tijdens de pauzen afgewisseld met fanfaremuziek volgens beurtsysteem tussen ‘Arbeid Adelt’ en ‘St.-Cecilia’. De muziekmaatschappij is niet vernoemd (vermoedelijk St.-Cecilia deze maal) evenmin als de auteurs der toneelwerken. De prijzen der plaatsen waren naargelang de rang : 3 fr., 2 fr. en 1,25 fr. (1 fr. en 0,50 fr. in 1892 bij de ‘Katholieken Bond van Leest’.)

Goddank mocht er ook niet gerookt worden tijdens de voorstelling.

5.Einde en ontbinding had plaats rond 1921-22. Volgens mijn vader vroegen een aantal jongere leden om eigenhandig een toneelstuk op te voeren voor zichzelf en met het beschikbare materiaal. Het bestuur weigerde. De vragers werden eisers en doeners waardoor er ‘Twist en tweedracht’ kwam ipv ‘Eendracht en Vrede’. Met postdatum 19?1 (vermoedelijk 1921) werden verwittigingskaarten voor een buitengewone zitting op donderdag 14 mei te 3 u. rondgestuurd (fotocopie 4). Waarover het ging weet ik niet, maar het einde van ‘Eendracht en Vrede’ was nabij. Op zondagen 25 dec. 1921 en 1 jan. 1922 had E. en V. jaar laatste optreden  (zie programma) ; want op zondagen 19 en 26 februari 1922 speelde de pas opgerichte toneelvereniging Rust Roest voor de eerste maal, eveneens bij Th. Van den Heuvel in zaal St.-Cecilia. Een ander gedeelte van E. en V. richtte als afdeling van de muziekmaatschappij St.-Cecilia de toneelgroep ‘De moedige Vlamingen’ op. Deze groep geeft als stichtingsjaar 1920 op, speelde in de zaal ‘de Boerenhandel’ bij P. Van den Eede, en werd ontbonden in 1929. Rust Roest werd opgericht op 1 november 1921 als afdeling van de muziekmaatschappij Arbeid Adelt, en speelde voorlopig tot 1927 in zaal St.-Cecilia bij Th. Van den Heuvel.
Hoe dit ook zij, op 7 januari 1923 zou er nog een vergadering van E. en V. hebben plaatsgehad met een stembeurt over een niet vermeld onderwerp. De rekwisieten en decors werden verkocht aan…? En met de opbrengst daarvan heeft men zuster- en broederlijk een gezamenlijk teerfeest gehouden. Voorlopig houd ik 7 januari 1923 voor de officiële ontbindingsdatum van Eendracht en Vrede.

C.Besluit

1. Eendracht en Vrede was een onafhankelijke  toneelvereniging die op en uit zichzelf bestond en blijkbaar pluralistisch van instelling was. In het reglement is nergens spraak over een of andere ideologie, godsdienst of politiek. Zij stelde zich enkel tot doel ‘het onderwijs en de uitvoering van Nederlandsche toneel- en zangstukken’ (H.I, art.1).

2.Eendracht en Vrede was ‘gemengd’ van samenstelling en optreden wat opmerkelijk was voor die tijd.
3. Eendracht en Vrede wou tamelijk ernstig en plichtsbewust toneel en muziek spelen (zie H. VIII over straffen en boeten).

4.Eendracht en Vrede heeft gedurende nagenoeg 15 jaren (1909 tot plus minus 1923) te Leest aan toneel en zang gedaan. Dat is niet niks. Daarnaast is een grote verdienste dat verschillende politieke gezindheden met elkaar samenwerkten, alhoewel dit dan ook het grote twistpunt werd.

5. Eendracht en Vrede is een belangrijk opbouwend element geweest in de socio- culturele geschiedenis van Leest.

   Guido Hellemans.”

(‘DB’, oktober ’85)

-Fotocopie 1.

-Fotocopie 2.

-Fotocopie 3.

-Fotocopie 4.  

-Guido Hellemans.