Wijzigingen – Aanvullingen Kronieken van Leest.

Herinneringen aan W.O.-II

Vervolg : Frans “Susse” TEUGHELS.

Repressie.

Nog geen uur ndat hij was weggereden kwam onze auto weer de dorpsplaats op. Achter op die open kamion zaten allemaal mensen gehurkt en met de armen in de hoogte. Eens dat de wagen gestopt was liepen er allemaal zwaar bewapende mannen omheen en leidden hun prooi het gemeentehuis binnen. Het dorp stond vol kijkers. Geen gehuil of gejoel was te horen. Iedereen keek nieuwsgierig toe wat er verder zou gebeuren.
Plots hoorde ik iemand uit de menigte de opmerking maken dat het bijna allemaal mannen waren welke voor de oorlog reclame maakten voor : “Breek het geweer”. Ze raadden de soldaten in die tijd aan hun wapens weg te gooien en te deserteren en nu liepen diezelfde mannen daar met zulke moordtuigen. “Gevaarlijk als zulke mannen met schietstokken gaan spelen”, was het besluit van de spreker. Plots werd hij echter heel bleek toen hij in de holte van de voorkant van de verroeste loop van die oude trommelrevolver keek.
“Zwijgen gij”, hoorde hij zeggen. “Allemaal zwarterikken die kattekoppen, we zullen ze wel vinden”. Veiligheidshalve is de man die het gewaagd had zijn mening te zeggen maar naar huis getrokken. Een beetje verder kreeg een vrouw een browning onder de neus omdat ze had durven beweren van iemand die erbij was, dat ze bij hem thuis de hele oorlog ook zwart geweest waren.
Die ongelukjes waren vlug voorbij en vergeten want al spoedig vertrok het convooi opnieuw om een tweede lading op te halen. Lang hoefden we niet te wachten om te zien dat ook die mensen veilig en wel op het gemeentehuis waren aangeland. Onder het volk waren er die het jammer vonden dat het er bij ons maar pover aan toeging op zulke manier. Ze hadden het op andere gemeenten ook gezien, daar kregen die collaborateurs tenminste slagen en hier werden ze binnengebracht, precies of het nog mensen waren.
De mensen die gedacht hadden nu vrij te zijn, kwamen van een kale reis thuis. Stond de avondklok onder de bezetting op tien uur, nu moest iedereen binnen om zeven klokslag. De mensen die hun raamsverduistering al hadden afgebroken konden nu in het donker zitten want er zouden strenge sancties genomen worden bij het overtreden van die wetten, aldus de plaatselijke Kommandant.
Nadat de gevangenen waren afgevoerd naar Mechelen werden ze opgesloten in het “prison” en in de kazerne omdat de gevangenis veel te klein was voor zo een hoop mensen. Dat bleek echter niet waar te zijn want in de loop van de namiddag kwam er iemand over het dorp gestapt die ze waarschijnlijk vergeten hadden. De man trok in de richting van Mechelen. Iedereen die hem zag keek verbaasd op. Vlug werden de mannen op het gemeentehuis verwittigd. Al huilend en tierend trokken ze op hem af want die man kon gewapend zijn. Ze volgden hem tot aan Verbergt, daar zagen ze grote broer op wacht staan aan de brug. Die had hem wel tegengehouden, dachten ze, maar die liet hem gaan. Al vloekend zijn ze dan teruggelopen om de auto te halen. Aan de brug laadden ze de wachtpost op en wel tegen 40 km in het uur reden ze de ontsnapte achterna. Onderweg was het een hele discussie wie hem eigenlijk aanhouden zou. Eens ter hoogte van de man moest grote broer de wagen uit, gevolgd door de anderen. Alsof ze hem niet kenden, vroegen ze hem om zijn paspoort. Zonder tegenstribbelen stapte hij mee de wagen in al spoedig waren ze er mee op het gemeentehuis. Ook die werd diezelfde dag onder zwaar gewapende begeleiding afgeleverd aan de zorgen van vader bewaker. Die bestelling heeft grote broer nog meegedaan. Eens thuisgekomen is hij eerst naar boven gegaan en stopte die witte band in de lade van zijn schrijftafel. “Als dat weerstand is, dan mogen ze hem hebben”, zei hij bij zichzelf in het naar beneden komen.

Nog diezelfde avond zou voor de eerste maal te Mechelen de stoet gaan van alle gevangenen. De leute zou groot zijn. De vrouwen, allemaal het haar afgesneden, zouden in hun kletskop mee moeten gaan, terwijl de mannen onterende schilden of andere stukken zouden te dragen krijgen, tot jolijt van alle toeschouwers. Het spreekt vanzelf dat een grote massa mensen daar naar toetrok om te kijken en te lachen; sommigen ook om hun familielid nog eens te zien want elk bezoek was verboden en niemand wist wat er met die mensen ging gebeuren. Die optocht werd gevormd aan de kazerne van de Liersesteenweg. Omgeven door een leger van bewakers kwam de lange sliert van gevangen demonstranten buiten…
(“Repressie”, Frans “Susse” Teughels in “De Band” van augustus 1982)

Meer naoorlogse herinneringen.

De Engelsen bleven, de Amerikanen ook. Met hen kwam er dan ook van alles mee zoals melk en eieren in poeder, vlees in pakskens enz. Alleen de souveniers welke ze voor de gulle ontvangst van vele van onze meisjes uitdeelden waren in natura. In minder dan een jaar tijd was de Belgische bevolking weer op het peil van voor de oorlog.

De strijd echter ging verwoed verder. In Luxemburg werd nog hardnekkig gevochten tussen de geallieerden en de Duitsers. Om vrachtwagens en energie te besparen werd in allerijl een pijplijn voor benzine aangelegd, onder de zee dwars door ons land, zodat men van in Engeland dat edel vocht kon pompen tot aan het front. De soldaten welke dat buizenkanaal in onze zone moesten aanleggen werden te Leest ingekwartierd. Ieder huis waar voldoende plaats was werd aangeslagen. Ook de zalen en scholen werden vol kaki gestopt. Die soldaten kregen goeden “bik” en veel te veel. Hele containers met etensresten werden iedere dag weggekapt, terwijl wij zelf nog niet veel tussen de tanden kregen.

Dat afvoeren van die afval ging ons vader in het hart. Hij besloot dan van een zwijn te kopen, op de zwarte markt natuurlijk. Bij ons waren die niet te vinden. Daarom zijn twee van mijn broers met de fiets naar Holland gereden. De daarop volgende dag kwamen ze weer thuis met in een patattenzak vanachter op hun rijtuig een schat van een beestje. Ons “Keesje” noemden wij hem en ik mocht er mee spelen. In alle haasten werd voor hem een hok opgericht met een opening langs voor om het eten rechtstreeks in de trog te kappen. De soldaten die in onze zaal logeerden deponeerden voortaan hun overschotten in de kuip van ons Keesje en op minder dan geen tijd was het al een hele Kees geworden…

Ondertussen maakte onze regering in Engeland aanstalten om weer naar huis te komen. Ook zij waren gedurende de bezetting niet werkloos gebleven. Vier jaar lang had minister Van Acker er over gedokterd hoe de zakjes er zouden moeten uitzien als ze eens de kolenslag hadden gewonnen, wijl kameraad Spaak gedurende die vier jaren heeft zitten dubben hoe hij best die trouweloze koning van ons aan de dijk kon zetten. Deze had tot schande van ons hele land op de koop toe onder de oorlog een huwelijk gesloten met een gewoon meisje en dat terwijl hij zelf nog zo een flinke dochter had. Pierlot heeft ook niet stilgezeten. Elke week een toespraak voor zijn landgenoten voor de radio was ook geen lachje en dan zeker niet zo ver weg. Maar Guth heeft het meeste werk gedaan. Hele nachten heeft hij aan het uitwerken geweest op welke manier hij al dat geld dat in België nog overschoot naar zijn kas kon overhevelen. Per slot van rekening, na lang zweten en zwoegen is hij er in geslaagd. De mensen moesten zelf hun plan maar trekken hoe ze het brachten. Van hem zou ieder huisgezin 2.000 frank krijgen, op voorwaarde dat ze nog zoveel of meer konden inleveren. Dat was een ramp voor de boeren en smokkelaars. Al spoedig had God afgedaan en werd het “Guvderdomme”. Met valiezen en kruiwagens hebben die mensen hun geld weggebracht. Er werd verteld dar er bij waren die zo onderweg hun geld maar uitdeelden, ’t was toch waardeloos.
Uren heb ik naar zulke kruiwagens uitgekeken, maar in Leest bolden ze niet dik, tenminste deze die ik gezien heb en bijgevolg heb ik er dan ook niets van gekregen. Jaren na de oorlog waren we ergens aan een dak aan ’t werken. Ik mistrapte en kwam juist in een emmer vol met zilveren stukken van twintig frank terecht – in die tijd hadden ze reeds 50 frank aan waarde aan zilver alleen. Tijdens de oorlog waren ze op zolder onder het vuil verborgen en vergeten. De eigenaars waren gelukkig…maar niet één stukje heb ik ervan gekregen…
(“’t Is niet alles waardeloos”, Frans “Susse” Teughels in “De Band” van september 1982)

Vliegende bommen.

De Engelsen tuurden in de lucht. “Vee wanne”, riep de overste. Allen gingen plat op de buik liggen. Sommigen kropen zelfs in de grachten welke ze zo pas gegraven hadden. Dan zagen we hem ook, die “Vee wanne”, waar we al zo dikwijls horen over spreken hadden, maar ’t was wel de eerste maal dat ik een V 1 in werkelijkheid zag. Niet hoog boven de grond kwam hij aangevlogen. Dat tuig in de lucht leek wel op een oude bromfiets zonder uitlaatbuis, zodat de vlammen uit de staart spetterden. Belachelijk ding; dat die mannen daarvoor op de grond gingen liggen konden wij niet begrijpen. Dat prutsding boven ons vloog echter door, de soldaten stonden weer op en zetten de arbeid verder.

Diezelfde nacht werd ik wakker door het rammelen van de ruiten van de slaapkamer. In de verte hoorden wij weer dat pruttelend geluid. Plots viel de motor stil. Even later een slag van jewelste. Verschillende vensters vlogen aan scherven. Wij het bed uit, maar er kwam niets meer, het gevaar was geweken. Ons vader kwam kijken of we nog wel allemaal aanwezig waren. “Kruip maar terug in bed”, zei hij, “die ruiten zal ik straks wel maken”. Van slapen is echter niets meer in huis gekomen. Bij het klaren van de dag hoorden wij de mare over het dorp roepen.
Op het huis van Verbeeck op het Hertsveld was een V 1 gevallen; helemaal weg dat huis en alle mensen dood. Wij vlug ons bed uit en onderweg ons broek optrekkend zijn we er naartoe gegaan. Triestig om zien was het…alles plat…en Lowieke, (Noot : Louis Verbruggen) die brave kameraad , zouden we nooit meer zien. In de kelder nochtans lagen de eieren onaangeroerd op de tafel.

De volgende dagen sliepen alle mensen weer in de kelder. Het op de grond gaan liggen van die Tommy’s was helemaal niet om te lachen geweest. Zij kenden die spullen al beter want in hun land daar over de zee, hadden ze wel meer van zulke dingen gekregen. Die tuigen kon men niet vertrouwen, zolang de motor draaide, geen gevaar, doch eens stilgevallen kwamen ze naar de grond, soms recht naar beneden, dan weer in zweefvlucht. Ze draaiden zich zelfs in hun vlucht om, om dan neer te ploffen waar men ze niet verwacht had. Vanaf die dag kwamen die onbemande vliegende bommen regelmatig over.
Ons dorp werd dan nog verrijkt met andere Engelse soldaten welke in allerijl hun luchtafweerbatterijen kwamen opstellen in de Bleukens aan de Kouter. Ook dat was verschietelijk wanneer die begonnen te vlammen. Allemaal konden ze die sprinkhanen niet raken, docht velen weken af van hun richting waarmee de haven van Antwerpen bedoeld was. De getroffen toestellen ontploften in de lucht of vielen ergens in onze buurt.
In de Geuzenhoek leefde toen Jakke, een doorbrave maar hardhorige man. Die dag was het kalm geweest, het weder was goed, alleen wat najaarsmist hing over de velden. Jakke zat rustig in zijn zetel bij de stoof, toen hij plots iets aan de deur hoorde. “Kom maar binnen”, riep hij. En ze kwam binnen die deur, helemaal alleen, ook het venster kwam naar hem, zonder dat hij het gevraagd had en juist naast hem vloog een kastrol. Toen de man ging kijken wat er gaande was, zag hij naast zijn woning een grote kuil waarin allemaal potten en pannen lagen, ook de hele hof rond zijn doening lag vol keukengerei. Zelfs op de zolder waar geen dakpannen meer boven lagen, hebben ze van die dingen gevonden…

Erger nog dan de V 1’s waren de V 2’s, de eerste raketten van Duitse uitvinding en fabricaat. Die twee vergeldingswapens zorgden ervoor dat we dagelijks een paar maal de kelder inkropen om daar te wachten op wat komen zou…
(Gepubliceerd in “De Band” van november 1982)

Noot :

De V1 was in feite een onbemand vliegtuigje van slechts 7,50 meter lang. Deze vliegende bom werd gelanceerd -eigenlijk afgeschoten- vanaf een “Abschussrampe”. Dat gebeurde door persluchtdruk. Langs een licht hellende railstructuur werd ze de lucht ingestuurd en dit eenvoudig lanceersysteem was gemakkelijk verplaatsbaar.

De V2 was een ballistisch wapen dat echt geleid kon worden. Omdat de V1 op de radar en zelfs met het blote oog kon waargenomen worden en ook goed gehoord door zijn pruttelend geluid, was er verweer mogelijk. Jachtpiloten hebben er heel wat bommen op afgeschoten en ook door de luchtafweer werden er heel wat vernietigd of uit hun koers gebracht. Tegen de geluidloze supersonische V2-raket die op geen radar te zien was, had men geen verweer.

Kermis na de oorlog.

Kermis hier, kermis daar, kermis overal. De gewone dorpskermissen en die van het gehucht waren in lange niet genoeg meer om aan de overdadige genoegens van onze nieuwe welvaartstaat te voldoen. Elke straat of herberg nam een week voor zich om het geluk van de nieuwe vrede op uitbundige wijze te vieren. In de Winkelstraat, de Alemstraat, de Bist, de Juniorslaan, de Blaasveldstraat…overal kwam voor een paar dagen wel een tent te staan. Op de muziek van het oude mortierorgel dansten jonge en oude paren in Scottish of marschtempo. Zelfs op de tonen van ons vaderlands lied werd met lustige passen gedanst en onder luid gejoel van de menigte onthaald. Alleen de Vlaamse Leeuw bleef onteerd. Daar stond bijna de doodstraf op. In die tijd bestonden er geen Vlamingen meer en de enkelen die er nog waren, zaten meestal veilig opgesloten tussen profiteurs en andere speculateurs die hier gedurende die vier oorlogsjaren de plak gezwaaid hadden. Ook de volkse, gezellige Vlaamse kermissen van voor de oorlog hadden afgedaan. Wie zou die heiligschennende naam voor ons duurbaar vaderland nog hebben durven uitspreken ! Fancy-fairs, ja die waren er toen, dat was veel sjieker en klonk Engels. Al spoedig echter was ook die naam wat alledaags geworden.

De Martinusdwepers van Hombeek hadden er echter vlug wat op gevonden. “Pallieterfeesten” stond op de uitnodigingskaart. Als jonge snaken konden we daar in de namiddag wel naartoe. Veel zaaks was het niet. Het waren daar nogal kerels, die mannen van Hombeek. In plaats van zoals op een gewone kermis de mensen gerust te laten, stuurden ze hun schoonste jonge meisjes op ons af om lootjes van de tombola te verkopen of naar het pottenkraam te gaan. Zelfs een circus hadden ze gemaakt met van die lieve artiestjes in, naakt tot aan de knieën. In minder dan een uur waren onze centen op. Dan konden we alleen nog maar gaan kijken naar al die attracties waarvoor geen geld gevraagd werd.
(Gepubliceerd in “De Band” van februari 1983 : “Van ’t konijntje”.)

Vervolgt met Stanne Van den Broeck.

Foto’s :

-Een V-1 bom.

-Drie mensenlevens kostte de inslag van de V-1.

-Een V-2 bom.

-Midden Frans “Susse” Teughels naast zijn echtgenote Gilberte Van de Vliet.

-De laatste rustplaats van de Leestse auteur op het kerkhof van Leest.