1929 was het jaar van twee grote branden. In Leiden ging één van de oudste stadhuizen van ons land tijdens één van de koudste dagen van de winter door brand geheel verloren. Twee maanden later, op 18 april 1929, ging het monumentale Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt uit 1864 in vlammen op.

De twee branden, behorend tot de grootste uit de 20e eeuw, werden uitgebreid op film vastgelegd, en wekenlang is bioscopen vertoond. Vooral de brand van het Leidse stadhuis oogde spectaculair, omdat de brand uitbrak tijdens strenge vorst. Het bluswater bevroor daardoor vrijwel direct aan de kozijnen van het gebouw. Behalve de gevel bleef van het Middeleeuwse gebouw niets over.

De Rijkscommissie van Monumentenzorg bracht op 5 juni 1929 een advies uit over de herbouw van het stadhuis. Het advies hield globaal in: -1 restaureer de gevel aan de Breestraatzijde 2 bouw een nieuw stadhuis achter die gevel 3 bouw een nieuwe gevel aan de Vismarktzijde 4 laat dit alles ontwerpen door een van Nederlands beste architecten.

De gemeentearchitect van Hilversum, de heer W.M. Dudok, kreeg aanvankelijk de opdracht. Zijn ontwerpen kregen echter zo veel kritiek van buitenaf dat de gemeenteraad besloot vijf andere architecten ook een kans te geven. Hun ontwerpen zouden dan vergeleken worden met die van Dudok. Deze was echter zo beledigd dat hij verdere samenwerking met de gemeente weigerde.

Pas in 1934 besloot de gemeenteraad na lang beraadslagen in zee te gaan met het ontwerp van ingenieur C.J. Blaauw. Alleen al de werkzaamheden van de gevelrestauratie namen vier jaar in beslag. Pas in december 1940 betrokken de burgemeester en wethouders hun werkkamers in het nieuwe stadhuis.

De brand van het Paleis voor Volksvlijt verbaasde vrijwel iedereen. Het vrijwel geheel uit ijzer en glas geconstrueerde gebouw werd als vrijwel onbrandbaar beschouwd. De praktijk bleek helaas anders.

Tot de jaren vijftig bleef het terrein waarop het paleis had gestaan braak liggen. Daarna werd op deze plek het nieuwe hoofdkantoor van de Nederlandse Bank gebouwd. In 2002 is een stichting opgericht, die de Nederlandse Bank wil verplaatsen naar de zuid-as in Amsterdam en op de vrijgekomen plek wil men het Paleis voor Volksvlijt opnieuw opbouwen. Eén van de initiatoren van dit plan is kunstenaar en tv-maker Wim T. Schippers.

http://geschiedenis.vpro.nl/artikelen/38941492/