1984 – 23 februari – De Mechelse Week :

                                                 LEEST TEGEN DUBBEL SPOOR

“De elektrificering van de spoorlijn 54 Mechelen-Sint Niklaas heeft reeds voor heel wat protest gezorgd. De NMBS besloot tot deze peperdure operatie met het oog op het vlotter doen verlopen van het toenemend treinverkeer. Deze lijn behoort tot de wenige nog niet geëlektrificeerde spoorlijnen in België en was dringend aan opwaardering toe.
Bovendien zou deze onderneming, hoewel erg duur, op lange termijn kostenbesparend werken. De oude diesellokomotieven eisen immers heel wat dure energie en elektriciteit is veel goedkoper geworden.

Wie echter niet zoveel zullen besparen, zijn de vele omwonenden.

Samen met de elektrificering wordt lijn 54 ook op dubbel spoor gezet.

In Blaasveld leidde dit al tot een uitgebreide protestactie, omdat een viaduct het dorp in twee dreigde te snijden. Maar viaducten komen er, niet in Blaasveld, maar wel in Leest. Bovendien zullen een aantal van de kleinere overwegen afgeschaft worden, wat heel wat praktische moeilijkheden voor gevolg zal hebben.
Het eerste slachtoffer van heel deze onderneming zijn zeker de Leestse landbouwers. Zij zien niet enkel een deel van hun land opgeofferd aan de brede spoorlijn –de goedkeuring voor de onteigeningen werd al door de gemeenteraad gegeven- maar de afschaffing van een aantal overwegen brengt ook verbindingsproblemen met zich mee.

Een boer die anders op zo’n 200 meter van zijn land woonde, zou zo verplicht worden om een ommetje van een slordige 4 km te maken alvorens hij zijn akker zal kunnen bewerken. De Belgische Spoormaatschappij toonde al begrip voor deze problemen.

In Leest zijn de werken gestart. De land- en tuinbouwers zien alles met lede ogen aan en hebben weinig verweer.

De besparingen voor de “ijzeren weg” zullen voor hen onherroepelijk een meerkost betekenen. En de tijdsbesparing voor de treinpassagiers zal eveneens ten koste van tijdsverlies bij de omwonenden gaan.

Mensen van Leest en Hombeek krijgen moeilijkheden door een geëlektrificeerde ijzeren weg.

De spoorlijn 54 –Mechelen-St.Niklaas- is de enige spoorweg die nog niet geëlektrificeerd is. De NMBS wil het steeds toenemend trein- en wegverkeer vlotter laten verlopen door elektrificatie van deze spoorlijn.

De voorbije maanden werd op het spoorweggedeelte tussen Leest en Hombeek met man en macht gewerkt. Ultramoderne machines met tientallen mankrachten toverden op een minimum van tijd een oude spoorweg om naar een vrij goede en fantastisch mooie spoorweg. De NMBS  zal met deze miljoeneninvestering vast en zeker bijzonder grote besparingen inbrengen in het verder verloop van dit verkeer. Er kan alleen al geblikt worden op de enorme besparing van benzine. Of die besparing echter voor iedereen besparingen met zich zal meebrengen is nog een heel andere vraag.

Wat is nu juist de bedoeling van de Belgische spoorwegen en welke problematiek hangt hier rond ?

De spoorlijn 54, Mechelen-St.Niklaas, is het enige spoorweggedeelte dat nog niet werd gemoderniseerd. Hieruit komen dan een heleboel moeilijkheden te voorschijn wat de aansluitingen betreft voor Brussel, Antwerpen en Gent. De mensen van de Belgische spoorwegen willen het steeds toenemend trein- en wegverkeer vlotter laten verlopen door elektrificatie en verdubbeling van deze lijn, de uitschakeling van de overwegen en de vervanging van de twee bestaande stopplaatsen te Blaasveld door één modern station. Daarbij zou de NMBS de spoorweg laten ophogen van Leest-Heide tot aan de spoorwegbrug over het kanaal te Willebroek. Dit betekende dat de woonzone Blaasveld doormidden zou worden gesneden door een betonnen viaduct van 6 m hoogte plus de elektrificatie tot 10 m hoog.

Landbouwers slachtoffer

Op het Heike te Hombeek werd de afschaffing voorzien van twee bewaakte overwegen en één onbewaakte. De eerste overweg, de belangrijkste , ligt in het centrum van het Heike, aan de vroegere treinhalte, vlak naast de feestzaal van de fanfare ‘De Vrolijke Vrienden’.

De tweede overweg die dichtgaat ligt aan het einde van de Moststraat, op het punt waar de spoorlijn naar Willebroek afgesplitst van de lijn naar Dendermonde.

De derde onbewaakte overweg heeft weinig verkeer, de sluiting treft echter landbouwers in de verbinding met hun akkers. Als alternatief voor de drie afgeschafte overwegen voorzag de spoorwegmaatschappij  wel een brug over de spoorlijn. Deze brug bedient echter niet het Heike maar wel een smal asfaltwegje nabij de ‘Brede Dries’.

In Leest zou de overweg aan de Tiendeschuurstraat wegvallen, wat als gevolg heeft dat

de bedrijven van een tiental boeren klakkeloos in twee wordt gesplitst.

Voor hun stuk land dat 300 à 400 meter van de boerderij ligt hoeven ze dan dagelijks maar even 4 km af te leggen.

De tweede overweg die in Leest wordt afgesloten is de overweg aan de Juniorslaan.
Deze wegonderbreking zou worden gecompenseerd door een overbrugging.
Deze viaduct zou dan helemaal terecht komen op het tuinbouwbedrijf van Marcel De Prins. Dit bedrijf kan dan ook hulpeloos verloren worden genoemd.

Een derde overweg die het slachtoffer wordt van de spoorwegmodernisering ligt op de Grote Heide. Deze afsluiting zou dan eveneens betekenen dat land- en tuinbouwers een rondritje kunnen doen van een kleine 4 km.

Dus kan men ongeveer gaan stellen wat de Belgische spoorwegmaatschappij bespaart aan energie, een surplus uitgave wordt bij de boeren.

Aanpassingen.

Wat is er nu al verwezenlijkt ? En wat zal er al dan niet komen ?

De spoorwegbrug over het kanaal te Willebroek zal voorlopig niet worden vervangen. De nieuwe brug zal overigens naast de bestaande gebouwd worden zodat het treinverkeer niet zal gehinderd worden. De veel besproken spoorwegviaduct door het dorp van Blaasveld komt er na talloze protestacties evenmin.

Het baanvak Willebroek-Heike zou oorspronkelijk dubbelsporig worden, maar ook dit project werd geklasseerd. De overweg-afsluiting aan de Grote Heide te Leest zou wel worden uitgevoerd, alsook de overweg aan de Juniorslaan en de Tiendeschuurstraat.

De viaduct aan de Juniorslaan is reeds in vergevorderd stadium en zal waarschijnlijk binnen enkele maanden in dienst worden genomen. De onderbrugging aan de Tiendeschuurstraat komt er helemaal niet. Dit project zou praktisch en financieel niet te halen zijn. Alhoewel er vanwege de landbouwers over de  honderd schriftelijke bezwaren werden ingediend, werd hier echter geen rekening mee gehouden.

Wat er aan het spoorweggedeelte al is verwezenlijkt is het grondgedeelte, de elektrificatiewerken zouden pas beginnen in maart en gans het complex zou eind 1984 in gebruik kunnen genomen worden.

Na dit kleine overzicht kan men wel stellen dat de NMBS zich toch de moeite heeft getroost om rekening te houden met plaatselijke bewoners, zo heeft ze bijna de helft van haar project laten vallen en hiervoor compensaties gezocht. Er zullen nog wel enkele grote moeilijkheden blijven en hierbij blijven we dan denken aan de landbouwers.

De NMBS is gestart met een mooi, modern, overdacht en verantwoord project maar wat zeker blijft is dat de besparingen aan energie die de spoorwegmaatschappij vooropstelt zal worden gecompenseerd door een surplus uitgave bij de landbouwers en andere mensen die nu vele kilometers zullen moeten meer afleggen.” (D.D.S.)

“De Band” van maart 1984 publiceerde daarover volgend artikel :

 LEEST IS ER GEW… Een brug te veel !

“Vroeger was er nog een station, de treinen stopten er. En in de oorlog werd er zelfs zeer druk aan ruilhandel gedaan : de machinist reed dan wat verder door zodat zijn locomotief goed in het veld stond, de stoker gooide wat kolen van zijn tender terwijl de boeren hem vlug groenten en boter toereikten.

Wie zou het ooit gedacht hebben dat daar midden in het veld een viaduct zou komen ?

Het waarom is een lang verhaal en begint bij de petroleumcrisis. Om onafhankelijk te worden van de dure olie schakelt ons land over naar eigen energiebronnen : steenkool en kernenergie.

46% van onze elektriciteit wordt nu geproduceerd uit kernenergie ! Daarom ook werkt de Maatschappij der Spoorwegen een plan uit om haar spoornet te elektrificeren. In dat plan is ook de lijn 54 Mechelen-St.Niklaas voorzien en tegen eind van dit jaar moet over gans het traject de elektriciteitsleiding aangebracht zijn.

En over die draad gaat het nu. Want die leidingen belemmeren het vervoer over de weg van uitzonderlijk hoge en zware stukken zoals grote machines, turbines en ketels. De vrije ruimte onder de draad is slechts 5,50 m. Al wat hoger is moet langs Leest komen.

Waarom nu juist langs Leest ?

Al wat uit het midden en het zuiden van het land naar de haven van Antwerpen moet is geblokkeerd te Boom omdat de draagkracht van de Rupelbrug te beperkt is (slechts 80 ton). Zo heeft men een andere weg moeten zoeken die loopt over Tisselt – Leest – Blaasveld – Mechelen – Rumst – Kontich – Antwerpen.
Daarom moest men een brug bouwen te Leest die sterk genoeg is om dat uitzonderlijk vervoer te dragen nl. 360 ton. Tevens zal aan de hoek Juniorslaan – Blaasveldstraat de draaicirkel vergroot worden : de elektriciteitskabine die er nu staat wordt verplaatst en de tip grond wordt in het wegdek opgenomen.

Al deze uitleg die wij bij de ministeriële diensten ophaalden, kan wel kloppen. Maar wie er woont, heeft toch de last ervan te dragen : waardevolle gronden werden onteigend, de uitbating van tuinbouwbedrijven werden bemoeilijkt doordat de gronden van mekaar werden gescheiden –vooral het bedrijf van De Prins Marcel is getroffen- , voor velen, vooral oudere mensen, zal de steile helling een hindernis zijn en een gebuurte wordt in twee gesneden : vooral de mensen van het Rennekouter moeten nu een grote omweg doen.

Is dit de tol die we moeten betalen voor de vooruitgang ?

Over autostrades rijden we in de kortste tijd van stad tot stad. Maar dat diezelfde autostrades dorpen en gebuurten in twee hebben gesneden, daar denken we niet aan.

Alleen als in onze eigen omgeving zoiets gebeurt, hebben we er oog voor.

Als straks de treinreizigers in de elektrische treinen veel vlugger zullen voorbijrazen, zullen we alleen maar spreken van verbetering.”

Foto’s :

-Vertrouwd beeld in het dorp. Passagiers op de lijn Mechelen-Sint-Niklaas.

-De overweg aan de Tiendeschuurstraat. (Foto : DMW)

-De werken aan de Juniorslaan zijn reeds ver gevorderd.

-De werken aan het viaduct aan de Juniorslaan. (Foto : DMW)