Kunsthandel Sala.

Willem Maris.

Men schrijft ons uit 's Gravenhage:

Deze firma heeft uit haar collectie een aantal schilderijen en aquarellen van Willem Maris bijeen gebracht en in haar zalen geëxposeerd. Het is begrijpelijk dat een kunsthandel zooiets niet geheel belangeloos doet - ze heeft uiteraard ook verplichtingen jegens zich zelf! We kunnen dus niet verwachten, een zorgvuldig gewikt-en-gewogen keurcollectie te zien.

Misschien, echter heeft dit nog wel zijn goeden kant, althans bij een kunstsoort, die mag verondersteld worden algemeen begrepen en gewaardeerd te zijn. Het kan prikkelen tot nauwer kijken, zuiverder schatten, met het gevolg van intensiever genieten!

Sinds den glorietijd van die zoogenaamde grootmeesters der Haagsche School is er weer heel wat gebeurd, waardoor ons standpunt tegenover deze kunst zich wel eenigszins wijzigde. Andere verlangens zijn gegroeid uit de ontwikkeling van begrippen en verdere uitzichten, en het is dan weldadig, te ervaren, dat, wat we eens in jeugdige geestdrift uitbundig prezen - zonder voorbehoud - nu nog, met genot te aanschouwen is, en dus van blijvende waarde moet zijn.

Vooral hun, die na in dezen tijd staan en dien meemaken, maar een andere, ook eens moderne beweging meeleefden - toen er nog voor gevochten moest worden - geeft dat een gevoel van zekerheid in zich zelf.

Al staat dan ook alles wat we hier van Willem Maris bijeenvinden, geenszins op het peil van een uitgelezen collectie, toch is er menig stuk op deze tentoonstelling, dat niet alleen de aanzienlijke beteekenis van dien schilder voor zijn tijd weer eens naar voren brengt, maar dat ook van kracht is om ons nogmaals in beschouwing van zijn kunst te verlustigen. In zoo veel varianten is eenzelfde motief - overbekend - er terug te vinden: koeien in de wei en eendjes aan of in de sloot.

Een uitzondering maakt een zee- of riviergezicht met zeilend schip - het hoort echter niet onder het kernachtigste. Uit vrij vroegen tijd is er een klein stukje met ezeltjes in de duinen, die in fijn gevoelde tegenstelling met lucht en zon, ver weg, geschilderd zijn. Het is uit zijn teerderen tijd, toen het werk aan dat van Mauve nog zeer na stond.

Als tegenstelling en tevens als staal van zijn volle ontplooiing tot den schilder van het zomersch lichtgedaver over de weiden en de hittebroeiïng in de donkerten van kreupelhout, waarin hij geheel tot Willem Maris werd, kan hier op enkele stukken gewezen worden, maar bovenal op het groote met twee koeien, vlak aan den voorgrond staande nabij het hooge riet.

De schilderijen, die het flankeeren, ook van goede kwaliteit, zijn wel meer doorgevoerd, maar worden in hun werking toch verzwakt door dit meer schetsmatig stuk, waarin de struische schildermacht, met al haar onverbroken elasticiteit, van Willem Maris zich ongebonden en triomfantelijk uitviert.

Kenteekenend, voor die vergelijking, is reeds een ondergeschikt ding als de vliegende vogels die elders nog te zeer afzonderlijke zwarte propjes zijn, maar hier als accidenteele verschijnigen opgenomen zijn in de lichtlaaiende lucht.

Onder de schilderijen - en aquarellen - met het eendenmotief zijn er ook van bijzondere kwaliteit. Zoo'n glanzend vlekje wit in de donkerten van dicht houtgewas en het beschaduwde slootwater, doet soms aan als een plots uitwieken van licht.

In de aquarellen, wanneer Maris op zijn best is - en vooral als hij geen overmatig gebruik maakt van dekverf - vinden we de geestrijke vlotheid, luchtig maar pittig-accentueerend, van zijn aquarelleer-wijze.

de NRC 12-06-1926