4 "De Sportman" en "De Kaag"

Leden van zowel de familie Sala als de familie Ouwerkerk waren actief in verschillende takken van sport, vnl. in en om Leiden.

A.D. Sala (Antonius Dominicus Sala 22-05-1861 - 29-08-1894) was een van de oprichters van de Leidsche Zwemclub, LZC, in 1886.

Gerard Sala (Gerardus Johannes Sala 04-09-1875 - 13-01-1960) werd tweemaal kampioen rugzwemmen en zat tot 1908 in het bestuur van de Nederlandse Zwembond, blijkens een krantenartikel uit 1971.

Van de verenigingen "De Sportman" en "De Kaag" zijn jubileumboekjes bewaard gebleven; uit 1906 bij het 10-jarig bestaan, resp. uit 1960 bij het 50-jarig bestaan.

Omdat een aantal familieleden lid zijn geweest van een of beide verenigingen lijkt het mij wel leuk om daar in dit aparte hoofdstukje iets van te vertellen.

De Leidsche Athletiek Vereeniging "De Sportman" werd opgericht op 30 aug. 1896 door acht jongens van 12 tot 16 jaar, waaronder opa's oudste broer Bernard.

Al vrij spoedig werden ook volwassenen lid.

Beoefend werden: voetbal, hockey, zwemmen, waterpolo, hardlopen en (toer)-wielrijden.

Bij het 10-jarig bestaan in 1906 waren er 96 leden, waar¬onder 20 dames, en 62 donateurs.

Het boekje telt 194 bladzijden.

Als leden worden o.a. vermeld: opa (Leonardus Theodorus Maria Ouwerkerk), zijn broers Bernard en Jan en oma's (Catharina Petronella Sala) broer Jan. (Johannes Hendrikus Sala)

Bij de donateurs weer Bernard en ook Simon Sala.

Bernard's (latere) zwager Willem van der Mey heeft ook in het bestuur gezeten, bovendien staat ergens dat hij in die tijd Ned. kampioen wielrennen is geweest.

Een paar citaten:

"Reeds in dezen tijd komen de typische vergaderingen voor (waar de niet- voetballers) . den voetballers verwijten, dat deze bijna alle inkomsten verslinden".

"... bij het Nederlandsche voetbalspel is een ongeluk eene rariteit".

Er staan veel advertenties in (toen dus ook al), o.a. van wel 7 fietsenwinkels.

Een fiets blijkt toen f 60, - tot f 200, - gulden gekost te hebben (voor die tijd een heel bedrag).

Een restaurant adverteert met: dagschotel f 0,50; diner vanaf f l, - (!).

Op 3 okt deden volwassen leden mee aan een bloemencorso met versierde fietsen; de dames in witte jurken tot op de enkels.

Bij de jubileumfietstochten: l juli, avondtocht naar de Wassenaarse Slag, vertrek 18 u 30: "lantaarns meenemen".

De Koninklijke Roei- Zeil- en Motorsport vereniging "De Kaag" werd opgericht in 1910.

Onder de (bestuurs) leden van de vereniging waren in de loop der jaren: Bernard Ouwerkerk, Simon Sala, J.Roos, de schoonzoon van Bernard en zijn dochter Nell-Iris, Willem van der Mey en zijn zuster Nel en Bernard Ouwerkerk. jr. Opa en ikzelf zijn trouwens rond 1955 ook nog lid geweest, toen wij in Sassenheim woonden.

Ook voor de oprichting van de vereniging werd er natuurlijk al gevaren.

In een bijdrage van Jan Roos in het boekje geeft hij een vraaggesprek weer met Willem van der Mey, die toen 80 jaar was.

Gedeeltelijk citaat: ca. 1890 kocht Willem's vader "... een 8 meter lange boeier, die ligplaats kreeg in de Zijl. ... in diezelfde tijd lag onder de Korenbeurs(brug) in Leiden de boeier van Louis Ouwerkerk.

Dat was ook in de tijd dat de gemeente Leiden een stadsboeier bezat, die in het Galgewater lag."

Volgens opa, voer Louis ook wel met die stadsboeier.

Vanaf 1912 had de vereniging een jachthaven in Warmond.

De start en finish van de zeilwedstrijden was echter op een van de plassen, het Zweiland, en men kreeg behoefte aan een clubgebouw op die plaats.

Ik citeer uit een bijdrage van J.C. van Hoolwerff (de oprichter van de vereniging):

"Gelukkig deed zich plotseling (in 1917) het feit voor, dat er een oude kleine boerderij verkocht was (door Minic Sala, die door speculaties veel geld verloren had), die weer van de nieuwe eigenaar (waarschijnlijk Simon Sala) gekocht kon worden. ...

Ik kocht ... het geheel voor eigen rekening. ... De kosten van de aankoop ... bedroegen f 4500,- ... de verbouwingskosten ...f 2500,- ... ".

Er werd een N.V. opgericht " ... welke de naam kreeg van N.V. Hotel-restaurant De Kaag."

Bernard Ouwerkerk was een van de aandeelhouders.

Tot zover deze bijzonderheden betreffende de familie en de sport.

5. De periode van 1918 tot 1940.

Nadat opa (Leonardus Theodorus Maria Ouwerkerk) en oma (Catharina Petronella Sala) getrouwd waren maakte opa twee reizen als 2e stuur­man, van 25 juni 1919 t/m 19 september 1920 met de Tosari, resp. de Goentoer.

Op de reis met de Tosari verloor het schip schroefbladen en kwam in een typhoon terecht; zie het knipsel uit een Ned. Indische krant uit die tijd. De nog aanwezige volmacht van opa aan oma, gedateerd 3 april 1920, om zonodig zijn zaken te kunnen behartigen heeft mogelijk te maken met deze onfortuinlijke reis.

De reizen van 1920 t/m 1927 zijn door oma opgetekend, die daarvoor waren in opa's handschrift. De aantekeningen van oma zijn wat uit­gebreider, ik neem ze in dit gedeelte letterlijk over met hier en daar een opmerking van mij tussen {} .

"1e officier s.s. Kediri, Kapt. H. Vos; van 25 september 1920 tot 15 april 1921 (To te Antwerpen 25 sept tot 3 okt '20 en 15 - 24 april 1921).

1e officier s.s. Kedirie, Kapt. H. Vos; van R{otterdam ?} 11 juni (To te Antwerpen 21 mei - 4 juni)."

(Samen met een dochter van Kapt. Vos, Maartje, heeft Mama later in de perscommissie van de Plattelandsvrouwen gezeten)

"11 nov te R.; 19 nov naar H{amburg ?} tot l dec, via Bremen. Kediri

Kapt. H. Vos; 14 april {1922 ?}, 13 mei R., 27 mei naar Antwerpen; 21 april {1923 ?} te Rotterdam.

21 - 30 juli 1923 s.s. Schouwen van Rotterdam, Kapt. Zeilemaker. Naar Zweden en Finland voor hout. Naar Durban, vandaar in ballast {d.w.z. zonder lading} naar Indie. Vertrok 23 dec van Batavia naar Holland en arriveerde 6 febr 1924.

S.s. Schouwen, Kapt. Roos; 20 febr 1924 van Rotterdam naar Livorno; 13 maart van Livorno naar Durban. 16 april van Durban naar Singapore. 18 mei van Singapore naar Fremantle. 17 jan 1925 terug na reis van 11 maanden, (opa was niet lang thuis na deze lange reis, want ... }

Weer vertrokken 31 jan {1} 1925 naar Cuba in ballast voor suiker, terug te Londen 21 maart. Vertrok vandaar naar Lulea om erts te laden voor Rotterdam 20 juni. Werd overgeplaatst op de Ternate; vertrok 28 juli naar Antwerpen en Londen en arriveerde 18 sept te Batavia.

Leo stapte 8 okt 1925 over van de Ternate op de Bondowoso tot l mei 1926. Kwam terug als 2e officier op de Rindjani en arriveerde 9 juli te Rotterdam. Vertrok 4 sept van Antwerpen met de Merauke. Terug te Rotterdam 3 juni 1927."

Oma ging dus nogal eens naar havenplaatsen als Antwerpen en Hamburg als opa daar met het schip lag. Veel tijd samen hebben ze toch al niet gehad, die eerste negen jaar van hun huwelijk. Verder zal oma wel een aantal malen naar Parijs zijn geweest, naar haar moeder. Ook logeerden er neefjes en nichtjes bij haar. Opa en oma hadden in die tijd samen met vrienden, Jo en Nel van Ameyden (de ouders van o.a. Jo van Ameyden, later notaris te Leiden), een klein kajuit-zeiljachtje, de "Zonderling", op de Kralingse Plas bij Rotterdam. 12 mei 1927 werd Jeantje (Jeanne Marie) geboren (opa kwam pas 3 juni thuis) en op 12 okt 1930 ik (Hans Ouwerkerk auteur van dit stuk). Wegens de ruimte en het bezwaar van een bovenhuis met twee kleine kinderen, verhuisden we een paar maanden later naar een beneden (huur)huis in het Westen van Schiedam aan de Burgemeester Knappertlaan nr. 203, vlak bij het Rubensplein. Deze wijk was toen in aanbouw.

Over de periode van 1927 tot 1940 heb ik v.w.b. de reizen van opa minder gegevens. Blijkens een foto voer opa in jan 1931 op het motorschip Kedoe en in sept 1932 op de Kota Radja. Er is een diploma als sloepsgast uit die tijd, 2 jan 1933.

Tijdens een lange reis van 21 maanden met de Kota Radja overleed Jeantje in april 1934 aan een longontsteking met complicaties. Het schip lag toen waarschijnlijk in Genua of Marseille, want ik herinner mij vaag dat opa met de trein naar huis kwam en oma en ik hem in Rotterdam van het station gingen halen. Het overlijden van hun dochtertje, zij was zes jaar, was natuurlijk een grote slag voor opa en oma. Het heeft heel lang geduurd voor zij er enigszins over­heen waren. Om er even uit te zijn gingen wij op vakantie met een motorbootje, de "Teun", dat opa van een collega kon lenen. Ik her­inner me hier ook nog wel wat van, o.a. dat de motor nog al eens weigerde.

In 1935 vonden er vakantiereizen voor jongeren plaats naar Noorwegen. De meisjes gingen met het passagiersschip de Slamat, waar opa toen op voer. De jongens gingen met een vrachtschip, de Tarakan Zie [1] blz. 217, een knipsel en de foto van de Slamat in de fjord te Udda. In 1936 ging opa met de Indrapoera naar Southampton, voor een ingenieursexcursie naar de Queen Mary, die toen net gebouwd was [1] blz. 221. De Rotterdamse Lloyd legde zich in die tijd toe op deze vormen van toerisme. Omstreeks 1937 mocht oma een keer meevaren met de Indrapoera, toen passagiersschip, van Rotterdam naar Marseille; ik werd uitbesteed. Op de Indrapoera is opa een hele tijd Ie stuurman geweest. Het vlotte toen helemaal niet met de promotie tot gezag­voerder.

In 1937 verhuisden we naar de Graaf Florisstraat nr. 78, ook in Schiedam, eigenlijk vlakbij onze vorige woning. Dit was een koophuis met een klein tuintje, vier kamers en een grote zolder. Het kostte f 5000, -. Na die verhuizing had opa een half jaar vakantie, kennelijk opgespaard, en bouwde op de zolder een kano.

Bij de bewaardgebleven papieren zijn nog een loodsbrevet voor Soerabaja en een diploma van een cursus handelsbescherming van 20 juli 1937, rep. 24 april 1939. Dit laatste wijst op de toestand in de wereld op dat tijdstip. Op 15 maart 1939 waren de Duitsers Tsjecho-Slowakije binnengevallen, op 7 april waren de Italianen in Albanië geland. Daar mee was eigenlijk de tweede wereldoorlog al begonnen. Op l sept kwam de Duitse inval in Polen, op 3 sept gevolgd door de oorlogsverklaring van Engeland en Frankrijk aan Duitsland.

Opa monsterde op 21 okt 1939 opnieuw aan op de Indrapoera, als Ie stuurman. Deze datum staat op de achterkant van een arbeids­overeenkomst van 27 nov 1937. Blijkens [1] blz. 232 gingen vanaf 29 nov 1939 de mailschepen (d.w.z. de passagierschepen, die ook post vervoerden) van de RL vanuit Indie niet meer naar Rotterdam, maar tot Genua, vanwege het oorlogsrisico.

In mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. De Indrapoera lag toen in Genua. Opa was aan de beurt om afgelost te worden, maar zijn aflosser kon niet meer uit Nederland vertrekken t.g.v. de Duitse inval; hij moest dus met het schip mee terug naar Indie. Aan de oorlog en de eerste jaren daarna wil ik een apart hoofdstuk wijden.

Opa = Leonardus Theodorus Maria Ouwerkerk

Oma = Catharina Petronella Sala

6. De periode van 1940 tot 1947.

Hoewel de oorlog in 1945 eindigde zal ik de periode van omstreeks 1940 tot halverwege 1947 in een hoofdstuk samenvatten, omdat door het verblijf van ons gezin in de Verenigde Staten na de oorlog, het gewone leven in Nederland voor ons pas in 1947 weer begon. Over onze lotgevallen in Nederland tijdens de bezetting zal ik heel kort zijn. Het leven in ons land in die tijd is in veel boeken beschreven, die er een duidelijk beeld van geven. Het lijkt mij beter hier wat meer te vertellen van opa's omzwervingen, vooral in 1940 en 1941. Ik heb geprobeerd er aan de hand van nog aanwezige brieven en het boek van de RL [1] een beetje lijn in te brengen. Hij heeft er natuurlijk wel eens wat over verteld, maar niet precies in volgorde.

Oma en ik woonden de gehele bezettingstijd in Schiedam. Overgroot¬moeder Sala woonde bij ons in en ook nog een tijdje haar zuster Bets. Alleen in 1942 logeerden wij, vanwege aanhoudende lucht¬aanvallen op de havens en scheepswerven bij Schiedam en Rotterdam, een week of zes in Delft, bij kennissen aan de Rotterdamse Weg. Afgezien van angst, kou en honger, vooral de laatste winters, kwamen wij de oorlog ongeschonden door. De verbinding met opa liet veel te wensen over; weinig brieven, die dan nog erg lang onderweg waren en soms gedeeltelijk onleesbaar gemaakt door de censuur. Zie de brief van 13 nov 1941 uit New York en ook de brief van de RL aan oma en [1] blz. 270.

Zoals eerder vermeld vertrok opa in mei 1940 met de Indrapoera uit Genua. De reis ging via Casablanca, Kaap de Goede Hoop en Durban naar Indie. [1] blz. 259. De Indrapoera werd op 26 juli te Soerabaja aan de Engelsen overgedragen als troepenschip.

Op 6 juli kreeg opa, die toen in Tandjong Priok was, een aanstelling als kapitein van het vrachtschip Mandalika, ex Nordmark. De regering had n.l. bij het uitbreken van de oorlog een aantal Duitse schepen die in Indie waren "tot prijs verklaard", d.w.z. in beslag genomen. [1] blz. 268.

Over de tijd van juli 1940 tot maart 1941 heb ik geen gegevens gevonden, behalve dat de Mandalika een reis maakte die op 31 dec 1940 eindigde. In maart 1941 voer de Mandalika in een groot convooi van Freetown (West Afrika) met bestemming Engeland. Waarschijnlijk voer het RL schip Tapanoeli in hetzelfde convooi. Dit bestond uit ca. 50 schepen en werd beschermd door een oude Engelse kruiser, de Malaya, en twee corvetten. Volgens [1] blz. 241 werd de Tapanoeli, vertrokken van Freetown 12 maart, op 17 maart getorpedeerd. In de nacht van 18 op 19 maart onderging de Mandalika hetzelfde lot.

Opa heeft later de gebeurtenissen rond de torpedering opgeschreven, maar die beschrijving heb ik niet terug kunnen vinden. Van wat hij wel eens verteld heeft herinner ik mij het volgende: "De nacht voor de torpedering had men vanaf de Mandalika een onder¬zeeboot gezien, die aan de oppervlakte naast het convooi meevoer. Opa had erop laten schieten. De koopvaardijschepen waren inmiddels veelal voorzien van een of meer stukken geschut. De duikboot werd kennelijk niet getroffen. De volgende nacht werd de Mandalika in de machinekamer geraakt door een torpedo. Hierbij kwamen drie bemannings¬leden om. De bemanning bestond uit 62 mensen: 20 Nederlanders, 32 Chinezen en 10 Javanen, blijkens de nog aanwezige bemanningslijst. Het schip begon te zinken en men ging in de reddingsboten. Na vrij korte tijd werden de schipbreukelingen aan boord genomen door een van de corvetten, hoewel dit eigenlijk niet mocht. De corvetten waren te klein om grote aantallen geredden te herbergen en stilliggen was gevaarlijk voor het corvet zelf en voor het convooi, als de duikboot nog in de buurt was."

Het convooi is hierna, waarschijnlijk wegens voortgezette duikbootaanvallen, ontbonden. De bemanning van de Mandalika werd voor of op 28 maart 1941 in Freetown aan wal gezet. Dit blijkt uit telegrammen van opa aan zijn broer Willem te Soekaboemi (Java) en aan een collaga, kapt. Udema.

De bemanning reisde grotendeels met de Dempo van de RL naar Durban, waar ze 12 april waren en misschien nog begin mei en vervolgens met een schip van de KPM naar Indie. De maanden juni t/m sept was opa afwisselend in Batavia en Soerabaja, blijkens de adressering van verschillende brieven. Op 23 sept 1941 kreeg hij een aanstelling als inspecteur van de RL in San Francico.

Hij vertrok 14 okt van Batavia. Van deze reis is een concept reis¬verslag voor de directie van de RL bewaard gebleven. De reis ging van Singapore naar San Diego (Californie) met een "Clipper", een grote viermotorige vliegboot, van de Pan American Airways. De RL was geinteresserd in gegevens omtrent dit soort luchtvervoer i.v.m. concurentie met de passagierschepen in de toekomst. Ik wil hierover, met de achtergronden ervan, een apart verhaaltje schrijven.

Opa arriveerde 4 nov in San Francisco. Kennelijk ging hij kort daarop naar New York, waar het hoofdkantoor van de RL voor de VS gevestigd was, want de eerder genoemde brief van 13 nov kwam uit New York. Op 7 dec vond de Japanse luchtaanval op Pearl Harbor plaats en werden de VS in de oorlog betrokken. 11 jan 1942 landden de eerste Japanners op Borneo en 9 maart 1942 capituleerden de Nederlanders op Java. Opa was dus maar net op tijd weg uit Indie.

In San Francisco verzorgde hij in de volgende jaren, samen met enkele collega's, de bevoorrading, reparaties, enz. van de RL en andere Nederlandse schepen die in de Pacific dienst deden. Hierbij werd samengewerkt met een Amerikaanse bevrachtingskantoor: de Transpacific Transportation Company.

De verdere brieven uit 1942 t/m 1945 betreffen vnl. salariskwesties. Op 6 okt 1944 kreeg hij machtiging van Ministerie van Scheepvaart en Visserij (toen in Londen gevestigd) tot het dragen van het oorlogs-herinneringskruis.

We komen nu toe aan sept 1944. De gebeurtenissen in het bezette Nederland ("Dolle dinsdag") deden de hoop op een spoedig einde van de oorlog toenemen, maar de bevrijding en daarmee o.a. het voor ons zo belangrijke herstel van de postverbinding liet nog tot mei 1945 op zich wachten. Uit enkele bewaardgebleven brieven van opa aan ons blijkt, dat de situatie aanvankelijk nog onzeker was. Japan capitu¬leerde pas 2 sept en voor de VS was de oorlog toen pas geëindigd. Opa kon niet op stel en sprong zijn werk in de steek laten, daarom gingen oma en ik op kosten van de RL naar Amerika. Dat was in dec 1945, na veel beslommeringen om het huis in Schiedam tijdelijk te verhuren, overgrootmoeder ergens onder te brengen (in een bejaarden¬tehuis in Delft, uiteindelijk) en Amerikaanse visa te krijgen. Wij maakten de overtocht met de Edam van de Holland Amerika Lijn, die er, mede door slecht weer, ongeveer 14 dagen over deed. Een paar dagen voor Kerstmis arriveerden we in Philadelfia, waar opa ons afhaalde. Per trein reisden we in ongeveer zes dagen naar San Francisco.

Over ons verblijf daar zou natuurlijk ook een lang stuk te schrijven zijn, maar dat valt buiten het bestek van dit verhaal. We woonden in een tweekamerflat (wel wat krap met z'n drieën, maar het was toch maar tijdelijk), in een houten gebouw van drie verdiepingen vlak bij het strand. Het zeewater is er overigens bijna altijd te koud om te zwemmen, hoewel er in de stad palmen groeien. De straat heette "La Playa", Spaans voor "het strand". Het leven ging er voor ons verder zijn gewone gang, met werk, resp. school en af en toe vacantie. Wij woonden er ongeveer anderhalf jaar.

In juli 1947 gingen wij terug naar Nederland, nadat opa zijn werk aan een opvolger had overgedragen. Wij reden met de auto in ca. drie weken naar New York, via o.a. Yellowstone Park en Detroit. De Constellation "Nijmegen" van de KLM bracht ons, na een verblijf van een paar dagen in New York waar het die zomer nog warmer was dan het er anders al is, in 24 uur naar Schiphol. Er waren tussenlandingen in Gander, op Newfoundland en in Prestwick, Schotland

7. De periode na 1947.

Deze periode valt misschien het beste in te delen naar de plaatsen waar opa en oma toen gewoond hebben, n.l. Schiedam tot 1950, Sassen-heim tot 1967 (?) en daarna Leiden. Opa woonde de laatste paar jaar van zijn leven ook nog in Warmond.

Schiedam. Aanvankelijk bewoonden we na onze terugkeer het huis in de Graaf Florisstraat samen met de mensen aan wie het tijdens onze af¬wezigheid verhuurd was (Er was een enorm tekort aan woonruimte vlak na de oorlog !). Dit was een jong stel die inmiddels een baby hadden. Het huis was eigenlijk veel te klein voor deze dubbele bewoning. Van sept 1947 tot 31 jan 1948 had opa het toezicht op de verbouwing van de troepenschepen Waterman en Zuiderkruis op de werven Gusto en Wilton Feyenoord in Schiedam. Zie div. brieven en [1] blz. 287. Volgens de brieven zou hij l juni 1948 met pensioen gaan, na het opnemen van vier maanden opgespaard verlof. Hij heeft echter nog een tijd in Vlissingen toezicht gehouden op de verbouwing van de Indra-poera van troepenschip tot vrachtschip bij de werf De Schelde. Volgens: [1] blz. 287 heeft dit tot midden 1949 geduurd. Daarna ging hij echt met pensioen, zij het dat hij nog jaren contactpersoon is geweest tussen de RL en hun vacantiecentrum voor het personeel, "Heidebad" in Epe op de Veluwe.

Sassenheim.

Na opa's pensionering wilden opa en oma een ander huis, dat aan twee voorwaarden moest voldoen: dichtbij geschikt zeilwater en alle kamers zoveel mogelijk gelijkvloers. Dit laatste omdat oma, die met een ontwrichte heup was geboren met stijgende leeftijd steeds moeilijker ging lopen en dus een huis zonder trappen wilde. Vanuit de VS hadden zij een stuk bouwgrond gekocht in Sassenheim, waar ze via kennissen toevallig over hadden gehoord. Dit voldeed heel goed aan de eerste voorwaarde, want het lag met de achterkant aan een brede sloot, die via enkele vaarten in verbinding stond met de Kagerplassen.

Na veel rompslomp om een bouwvergunning te krijgen, lieten ze een architect naar hun ideeën een bungalow ontwerpen. Omstreeks mei 1950 was het huis klaar en verhuisden we naar de Willem Warnaarlaan nr. 75. Het huis en de omgeving hebben heel goed aan de verwachtingen voldaan. In 1951 kocht opa een kajuitzeiljachtje, de "Tor", waarmee wij veel gevaren hebben. Later, omstreeks 1960, toen het zeilen bezwaarlijk werd, opa en oma waren toen ongeveer 70 jaar, kwam er een motorboot, de "Roezemoes". Zoals overal hadden zij ook in Sassenheim een uitgebreide kring van familie, vrienden en kennissen.

Leiden. Omdat de huishouding en het onderhoud van het huis en de grote tuin een te zware last werd voor mensen van tegen de tachtig, verhuisden opa en oma omstreeks 1967 naar de serviceflat "Cronestein" aan de Plantijnstraat in Leiden. De flat ligt aan het Lammenschans-plein. Hun tweekamerflat was op de vierde verdieping, met uitzicht op het plein, het Rijn-Schie-Kanaal en in de verte Voorschoten. Zij waren dus weer terug in hun beider geboortestad. Ook hier hebben ze weer met genoegen gewoond, al werd dit soms wat vergald door strubbelingen m.b.t. de manier waarop Cronestein, een co-operatieve woonvereniging, bestuurd werd (De co-operatie bestond uit alle bewoners).

In febr 1974 overleed oma, bijna 84 jaar oud.

Opa heeft hierna nog tot eind 1989 alleen in Cronestein gewoond. Daarna was, het noodzakelijk dat hij in een verpleeghuis werd opgenomen.

Met erg veel moeite lukte dit. Na een paar weken tijdelijke opname in de verpleegafdeling van het bejaardenhuis Roomburg in Leiden, ging hij begin 1982 naar Marienhave in Warmond. Daar is hij op 9 sept 1984, na een hersenbloeding, overleden. Hij was toen ruim 93 jaar oud.

Bronvermelding (boeken en een tijdschriftartikel)

[1] Leeman, F.W.G.   Van barkschip tot "Willem Ruys", 120 jaar zeevaart Rotterdam 1961

[2] Jubileum uitgave "De Sportman" Leiden 1906

[3] Gedenkboek, uitgegeven tergelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de KZRM "De Kaag" 1960

[4] Geschiedenis van de Kaagsocieteit aterkampioen nr. 11  blz. 2192 e.v.  1977

[5] 50 jaar Regenboog - uitgegeven ter elegenheid van het 50-jarig bestaan an de Regenboog-klasse

[6] S.J. graaf van Limburg Stirum Varen in Oorlogstijd       Amsterdam 1948

[7] Veldpape, E.  Chris van der Windt, 1877 - 1952 Oegstgeest 1996

Op 10-02-2007 jongst leden overleed Geertruida Maria (Truus) Dam, weduwe van Hans Ouwerkerk op 76 jarige leeftijd.

Beschrijving Familiewapen

Origineel document

Wapenbeschrijving voorkomende in het boek "Nederlandse familiewapens" door Dr. H. Kits Nieuwenkamp, deel 4 blz. 33. Uitgegeven door N.V. Uitgevers. Maatschappij "Eigen Volk" te Haarlem. Sala, Italië, Lombardije, Poniana, Leiden, ’s Gravenhage.

Wapen; in goud met drie linker schuinbalken van blauw en een schildhoofd van goud beladen met een gekroonde adelaar van zwart.

Helmteken; vijf struisveren, afwisselend van goud en blauw. Dekkleden; goud en blauw.

Bron; Arma Sala, Cavata Dalli very Libri di Antonio Bonacina nella Contrada di S. Margherita at Segne del Crocififso in Milano. D 286.

In Italië, Zwitserland en Noord Italië komt de adelaar op een schildhoofd zeer veel voor, ook als ten halve afgebeeld. Zij zijn dan steeds zwart op goud en al of niet gekroond. Men kan dit wapenbeeld onder andere aantreffen in de Dictionaire Historique Suisse; 17 dln. Onderschrift: getrokken uit ware oude boeken van Antonio Bonacino, wonende in de omgeving van de S. Margherita bij het houten kruisbeeld in Milaan; d 286. Ponia, Lombardijen.

Varianten van het Sala Wapen

Dominicus Johannes Sala zoon van Joannes Hendricus Sala en Catharina Petronella Knaapen schilderde dit wapen. Van het wapen zijn verscheidene voorstellingen in omloop.

Een kleine selectie uit het pdf document

Gids voor lokaal historisch onderzoek naar immigratie in Nederland

Meer grond onder de voeten krijgen we bij de veel kleinere, maar kleurrijker groep Italiaanseimmigranten.

58 De vroegste permanente immigranten waren de schoorsteenvegers en paraplumakers uit het Noordwestelijke Piëmonte.

De eersten kwamen reeds aan het einde van de 18e eeuw, maar de meesten lijken zich pas in de tweede helft van de 19e eeuw in een aantal Nederlandse steden te hebben gevestigd.

Zo arriveerde in 1872 te Delft de schoorsteenveger Antonia Selva uit het Zuid-Zwitserse Cavergno59 en vestigde zich vier jaar later te Leiden de Italiaanse ‘schoorsteenveger, rookverdrijver, metselaar en witter N.F. del Sasso'. Net als een aantal andere Italiaanse schoorsteenvegers die zich in de 18e en 19e eeuw in Den Haag vestigden, kwam hij uit Buttogno. Tot 1920 volgden andere Italianen, zoals de familie Borrani, die het beroep van schoorsteenveger combineerden met metsel- en stukadoorswerk en duizenden terrazzo- en granitowerkers. Schoorsteenvegers als de Del Sasso's in Leiden waren toen al aardig ingeburgerd. Hoewel ze de Italiaanse nationaliteit hadden behouden, trouwden ze met Leidenaren en hielden ze niet per se vast aan hun Italiaanse specialisme.

Immigranten en de ontvangende samenleving

Zijn we maar matig geïnformeerd over de vreemdelingenstromen, nog slechter is het gesteld met onze kennis over de wijze waarop nieuwkomers zich hebben gevestigd, in hoeverre zij zich organiseerden en hoe de autochtonen op hun aanwezigheid reageerden. Wat de vestigingspatronen betreft, lijkt het erop dat de meeste immigranten elkaar volgens het principe van de ketting- (of volg-)migratie hebben opgezocht. Daardoor concentreerden veel immigrantengroepen zich in bepaalde huizen, straten of buurten. Dat geldt vooral voor beroepsgroepen met eenzelfde geografische herkomst. Het is dus niet zo dat Duitsers vooral bij Duitsers gingen wonen en Italianen in de buurt van Italianen. Binnen deze nationale groepen vond een opdeling naar beroepsgroepen plaats; hun verbondenheid was doorgaans strikt lokaal of hooguit regionaal begrensd. Contacten werden in de eerste plaats gelegd met streek- of dorpsgenoten die hetzelfde beroep uitoefenden en daarnaast met Nederlanders die men uit hoofde van zijn beroep ontmoette, als opdrachtgever, klant of collega. Deze geografische concentratie, die uiteraard veel minder voorkwam bij dienstbodes (zij woonden bij hun werkgever in huis), is ook kenmerkend voor de vestiging van tijdelijke migranten. Zo woonden de pottenverkopers uit het Westerwald in bepaalde buurten in Utrecht, Delft en Amsterdam bij elkaar.60

Voor ophalen complete pdf document van de: "Gids voor lokaal historisch onderzoek naar immigratie in Nederland"

Arnhem 10-01-1958 opheffing Apotheek Sala Hillen