De pastorie, links van de kerk, was toegankelijk via een poort en telde nauwelijks twee kamers.

Later werd de pastorie met de bijdragen van de gelovigen opnieuw ingericht. Nu is dit gebouw verdeeld in meerdere appartementen.

E. Rurali: La Chiesa di S. Michele a Visino di Valbrona (1998) p. 24

Bij de bouw van de kerktoren in de 17de eeuw werd het presbyterium met enkele meters verlengd en verbreed om de toren meer stabiliteit te geven. De toren werd ingeplant tussen het presbyterium en de pastorie.

Als je het kerkje wil bezoeken, moet je aanbellen bij Signora Liliana. Zij woont in een van de appartementen van de vroegere pastorie. Bij haar kun je ook terecht als je het boek over de kerk of prentkaarten als deze wil kopen:

Prentkaart (foto Manzon i – Canzo)

Bovendien krijg je een aandenken:

In de voetsporen van onze voorouders betreden we het kerkje S. Michele.

Giuseppe Maria Sala (+1805) gehuwd met Giovanna Erra en hun kinderen onder wie…

Omobono Sala (+1825) gehuwd met Catterina Frigerio. Hun elf kinderen (o.a. Giuseppe Maria Sebastiano en Giovanni Baptista Luigi) werden hier gedoopt.

Sommigen van de kinderen werden hier ook begraven.

Dit kerkje was hun parochiekerk.

Het vraagt weinig verbeelding: Catterina Frigerio in dit kerkje biddend voor een spoedige terugkeer van haar twee oudste zonen. De tijd heeft aangetoond dat haar gebeden niet verhoord werden… Uit brieven weten we met zekerheid dat althans Giuseppe M. S. nooit teruggekeerd is naar Italië, al was het maar voor even…

Het altaar met ‘La Madonna Consolata’ van Appiani en werk van Bergognone. Het schilderij rechts werd geschonken door la Signora Contessa Maria Besini in 1913.

Links van het altaar: toegang tot de piepkleine sacristie: de deur kan net open.

Aan de andere muur: twee reproducties achter glas.

H. Theresia van Lisieux (?)

Santa Maria del Rosario

Rechts van het altaar: toegang tot de ‘campanile’

Moeilijke foto: opening in het plafond, per verdieping een ladder en zo naar boven (heb ik me niet aan gewaagd).

Het kerkje telde vroeger twee zijaltaren. Nu beantwoorden ze niet meer aan de eisen en worden dus als zodanig niet meer gebruikt.

Boven het zijaltaar rechts: San Antonio door Morazzone.

Boven het zijaltaar links: S.Carlo door G. B. Crespi.

En zo lopen we weer naar buiten... Voor ons ligt net iets lager een weg en een groene vlakte: de vroegere begraafplaats.

De kerk San Michele is gelegen in Oud-Visino. Het lijkt wel alsof deze hoek erg in trek is: huizen worden gebouwd en nieuwe wegen worden aangelegd. Zo wordt Oud-Visino weldra Nieuw-Visino.

We lopen langs de kerk en kijken nog even naar de zijgevel noordkant.

Op deze foto zie je duidelijk dat de sacristie van recentere datum is en dat een gedeelte (voor de regenafvoer) werd toegevoegd na het bezoek van Aartsbisschop Borromeo. Let ook op de piramidale vorm van de kerktoren: kenmerkend voor de streek in die tijd.

En dan is er nog de grot… Deze grot werd in 1960 aangelegd ter ere van O.L.Vrouw van Lourdes.

We volgen de weg links langs het kerkje. Aan onze linkerzijde zien we een aanwijzing voor een wandelroute naar de ‘Alpe de Megna’. Doen, gewoon doen! Wel een hapje en een drankje voorzien. Je verlaat de bewoonde wereld…

De Via V. Veneto brengt ons van Visino naar Valbrona en is meteen ook de hoofdstraat. Visino en Valbrona zijn sinds 1927 fusiegemeenten.

Via V. Veneto richting centrum met op de achtergrond de kerk SS. Apollinare e Materno.

Via V. Veneto – vroeger Via della Chiesa Parrochiale.

De woning van de familie Paolo Luigi Sala, jongste broer van Giuseppe (B) en Luigi (NL). Paolo, geboren in 1816 en afkomstig van Visino, heeft in 1846 de toelating gevraagd en verkregen een ‘osteria’ (café) te openen in de Via V.Veneto. Paolo oefende toen het beroep uit van schoenmaker.

Muurschilderingen aangebracht op de gevel van de Albergo.

Bij de oprichting heette de zaak ‘La Sirena’(archief 19-8-2006).

‘Il Gonfalone di Valbrona’, aangebracht op de gevel van de Albergo.

Het wapenschild van Valbrona bestaat uit twee delen. Het onderste gedeelte stelt een versterkte toren met ophaalbrug voor. De draak stelt het gevaar voor. Valbrona telde zo vier wachttorens. Vanuit de torens werd alarm geslagen bij dreigend gevaar zoals bij de komst van vreemde legers, muiters of bij brand. In het bovenste gedeelte staat het sterrenbeeld van de Grote Beer naast het ‘tre Corni’-gebergte. Men vermoedt dat ‘i Corni’ later werden toegevoegd aan het wapenschild om aldus duidelijk te stellen dat dit gebergte niet behoort tot Canzo maar wel tot het grondgebied van Valbrona. Tot op heden is dit een discussiepunt. Onder het wapenschild (rechts) staan volgende woorden: ‘Adaperiens claudo’. Vrij vertaald zou dit kunnen betekenen: ‘Wanneer ik iets nieuws (bv. gevaar) ontdek, sluit ik’. Het wapenschild staat ook afgebeeld op de zijgevel van de kerk SS. Apollinare e Materno.

De Via Carlo Sala met toegang tot de begraafplaats.

Tot besluit zijn we een stukje gaan eten en hebben we onze weg verder gezet naar Milano. ’s Avonds met zijn vieren gezellig aan tafel en babbelen.

Vrijdag 7 februari werd het tijd om de koffers te pakken en nog enkele scans te maken. Nadien met Juliette nog enkele documenten gaan kopiëren die Fulvio me gegeven had. In de vroege namiddag vertrokken naar Milaan met de metro. Wandeling langs de belangrijkste modestraten en zo naar de Piazza de la Scala, via de gaanderijen naar de Piazza del Duomo.
Bezoek aan de Duomo en koffie gedronken op de hoogste verdieping van een grootwarenhuis tegenover de Duomo. Allemaal erg indrukwekkend! ’s Avonds, laatste avondmaal, afscheid van Laura en op tijd naar bed. En ja, met pijn in het hart maar oh zo gelukkig na een zeer aangenaam verblijf in Milaan en omgeving, ook afscheid genomen van Juliette en meteen een afspraak gemaakt voor de paasvak antie!
We verwachten hen in België zo rond 23 maart!

Pognana Lario is een gemeente in de Italiaanse provincie Como (regio Lombardije) en telt 871 inwoners (31-12-2004).
De oppervlakte bedraagt 5,0 km², de bevolkingsdichtheid is 225 inwoners per km².
Pognana Lario telt ongeveer 376 huishoudens.
Het aantal inwoners steeg in de periode 1991-2001 met 5,0% volgens cijfers uit de tienjaarlijkse volkstellingen van ISTAT.

Jaar Inwoneraantal
In 1991 858 inwoners en in 2001 901 inwoners
Pognana Lario grenst aan de gemeenten: Faggeto Lario, Laglio, Nesso.

Onderdeel van familie: Sala/Erra - Sala/Frigeri - Sala/Muskeijn

VISINO

Voor mijn peter Pierre Sala

Van Valbrona naar Visino stelt niet meer voor dan een wandeling van een kwartiertje. Je hebt dan de keuze: Vanuit de ‘Albergo Sala’ neem je links en volg je de Via V. Veneto tot in Visino. Je kunt ook voor de kleinere wegen kiezen: Via Ortali, Via Garibaldi, Via Risorgimento en zo naar Via Mazzini (zie kaartje). Wanneer de verharde weg ophoudt, ga je rechtdoor en bij een tweesprong kies je resoluut voor links! Zo kom je op de Via C. Porta en bereik je Visino.

Van de via Mazzini naar de Via Verdi zou korter zijn maar de doorgang is afgeslo ten.

We volgen de Via Roma. Aan de rechterkant zien we ‘il lavatoio’. Deze oude wasplaats werd gerestaureerd.

We lopen langs een metaalverwerkend bedrijfje. Hoewel de onderneming over nieuwe gebouwen beschikt op het industrieterrein, blijft deze afdeling actief.

Piazza, zijstraatje van de Via Roma.

Via Roma: in mijn verbeelding het huis van Omobono Sala en Catterina Frigerio.

De Via Roma richting centrum, op de achtergrond de kerk Assunta.

Piazza della Chiesa. Rechts: ‘Bar Jolly’ waar men lekkere pizza’s serveert. Zelfs al ben je geen liefhebber, hier smaken ze overheerlijk en zijn ze ovenvers! Centraal op het plein staat een standbeeld ter nagedachtenis van de gesneuvelde soldaten WO I en WO II.

De plannen voor de bouw van een nieuwe kerk in Visino werden in 1828 gemaakt. De nieuwe kerk Maria Vergine Assunta werd in 1881 ingewijd door Aartsbisschop L. Nazari di Calabiana. Er werd tot de bouw van deze kerk besloten, omdat de kerk San Michele te klein was geworden en bovendien te ver van het centrum gelegen was. Hier heeft Angelina Sala (1874) de gegevens van de kinderen van Omobono Sala en Catterina Frigerio in de parochieregisters gevonden en in een brief overgemaakt aan Constant Sala (zie archief 23-8-2006).

Het interieur van Assunta.

Zou deze Don Giuseppe Erra de akten van doop, huwelijk en overlijden van het gezin Sala-Frigerio ondertekend hebben? (zie archief 30-7-1975)

Wij lezen:

Dat hij leve in Gods zegen

Priester

Don Giuseppe Erra

De luister van zijn geloof

Weerstraald in de schoonheid

Van de kerk

Zijn weergaloze barmhartigheid

Tegenover zijn parochianen

Vereeuwigen zijn nagedachtenis

Overleden op 15 maart 1897

Wij lezen:

De bevolking van Visino

Herdenkt met dankbaarheid

Landgenoot

Raadsheer Carlo Gianorini

Die na talrijke schenkingen

Aan de kerk gegeven heeft

Samen met het geld voor de organist

Het orgel

Ingehuldigd op 20 juli 1873

In de 18de en 19de eeuw was de familie Gianorini een vooraanstaande familie die veel betekende voor Visino. De meeste kunstwerken die nu te zien zijn in het kerkje San Michele werden door deze familie in de loop der jaren geschonken (E. Rurali: La Chiesa di S. Michele a Visino di Valbrona, 1998 pp. 63-68).

Giuseppe Antonio Gianorini heeft in 1827 een brief verzonden naar Giuseppe Sala (B) om nogmaals aan te dringen het nodige te doen om de erfenis van zijn vader Omobono (+1825) te kunnen regelen (zie archief 23-8-2006).

We zetten onze wandeling verder langs de Via Roma en nemen de tweede straat rechts en vervolgens nemen we links de Viale Caduti.

Dit is de voorkant van de kerk.

Het kerkje San Michele wordt voor het eerst vermeld in het boek ‘Liber notitiae sanctorum Mediolani’ dat dateert uit de 11de of 12de eeuw. In dit werk vindt men een opsomming van alle heiligen, martelaren en kerken in het diocees Milaan. Ook San Michele komt voor in deze lijst echter zonder enige commentaar. Om meer te vernemen over het gebouw, de altaren, …is het wachten tot in de 16de eeuw. Op het Concilie van Trente (1545-1563) werd beslist dat alle kerken en kapellen moesten worden bezocht door de kerkelijke instanties en niet langer uitsluitend de hoofdkerk. Niet alleen de gebouwen maar ook het gewaad, de liturgische boeken, het kerkhof, de graven en de levenswandel van de gelovigen moesten worden gecontroleerd. De verslagen of rapporten n.a.v. deze bezoeken bieden een schat aan informatie. Elisabetta Rurali, professor in de middeleeuwse letterkunde, heeft een studie gemaakt van deze documenten en haar bevindingen gebundeld in La Chiesa di S. Michele a Visino di Valbrona (1998). Met de toelating van de auteur heb ik behoorlijk wat informatie uit dit boek overgenomen (pp.13-33). Ook de twee schetsen (zie onder) heb ik aan dit werk ontleend.

Om de ‘inspectieronde’ van alle kerken van de parochie Asso voor te bereiden werd er een kaart (een schets) getekend. De hoofdkerk (Asso), de plattelandskerkjes en de kapelletjes worden vermeld. Ook het gebergte, de wegen en de brugjes over de Lambro zijn aangegeven.

E. Rurali: La Chiesa di S. Michele a Visino di Valbrona (1998) pp. 20-21

Uit het verslag van het eerste pastoraal bezoek in oktober 1566 blijkt dat de kerk al drie jaar geen pastoor meer had en dat de kerkdiensten werden verzorgd door de pastoor van Asso. Aan de bevolking werd een bijdrage gevraagd om een eigen pastoor te onderhouden, zoniet zou het kerkje gesloten worden. Uit de volgende verslagen vernemen we dat het kerkje 12 meter lang was, 7 meter breed, drie altaren telde.

Het kerkhof lag vóór de kerk en niet erachter zoals dat vandaag het geval is.

Begraafplaats te Valbrona.

Het graf van Carlo Sala (°1943 - +1973), Capitano Pilota (zie link ‘Valbrona, un paese e la sua banda’).

Het altaar van SS. Apollinare e Materno.

Langs de Via Montegrappa en zijstraatjes…

Valbrona is een gemeente in de Italiaanse provincie Como (regio Lombardije) en telt 2575 inwoners (31-12-2004).
De oppervlakte bedraagt 13,9 km², de bevolkingsdichtheid is 176 inwoners per km².
Valbrona telt ongeveer 1103 huishoudens.
Het aantal inwoners steeg in de periode 1991-2001 met 13,4% volgens cijfers uit de tienjaarlijkse volkstellingen van ISTAT.
In 1991 2161 inwoners en in 2001 2451 inwoners
De gemeente ligt op ongeveer 494 m boven zeeniveau.
Valbrona grenst aan de volgende gemeenten: Abbadia Lariana, Asso, Canzo, Lasnigo, Mandello del Lario, Oliveto Lario, Valmadrera.

Josephina Wilhelmina Adriana Sala

Josephina Sala werd geboren te Sint-Oedenrode op 25 juni 1873. Zij is overleden te Eindhoven op 6 januari 1927.

Zij was het enig kind van Joseph Louis Sala (1839-1877) en van Antonia Boonhoff (1848-1874). Na het overlijden van Antonia Boonhoff is Joseph Louis hertrouwd met Antonia Catharina Oosterman (1840-1925).

Josephina Sala is op 30 november 1899 gehuwd met Johannes Theodorus Smelt (°Gouda 1873). Samen hadden zij zeven kinderen. Op de foto staat Josephina afgebeeld samen met haar kinderen Antoinette (°1904) en Cornelis (°1905).

Met dank aan de inzender C.S.