KUNST EN LETTEREN

J. H. v. MASTENBROEK.

Kunsthandel Sala.

Van Mastenbroek behoort, tot de bekwame epigonen. Hij is als stedenschilder wat Gorter, is in de landschapkunst. Achter zijn werk voelt men de grootere voorbeelden. Omdat men die voorbeelden lief heeft, kost het moeite de zooveel zwakkere navolging te waardeeren.

Als van Mastenbroek eenvoudig is, wordt hij het meest zichzelf. Een aangenaam schilderij werd de voorstelling van een binnenhaven en een sluis, op een grijzen sneeuwdag. Het is een rustige harmonie van wit en grijs, in breede plans opgebouwd. De huizen zijn er als groote massa's gezien tegen de lichte lucht (no. 2). Een dergelijk werk is het buitenachtige stadje aan een vaart (no. 1), of de studie van het riviergezicht met de vele boten no. (4), die levendiger aandoet dan het groote schilderij. Er is in zulke werken een eenvoudige breedheid.

De meer Breitner-achtige werken, die het gewoel van de stad, het gedaver van den arbeid vertolken, doen te klein, te rommelig aan. Het groote en grootsche ligt niet in van Mastenbroeks sfeer. Daarom ook bevredigen de Jacob Maris-achtige studies weinig, hoewel ze smaakvol zijn van kleur. Er is sierlijkheid en vaardigheid in snel geschilderde impressies als no. 5 of no. 10, maar men mist den psychischen grond achter dit werk.

Het is meer handig dan overtuigd werk, meer receptmatig dan creatief, meer smaakvol dan ontroerend. Men krijgt dikwijls zelfs het gevoel dat van Mastenbroeks nerveuse penseelstreek een methode werd. Ik houd echter vol, dat het ruime, rustige, evenwichtig opgebouwde schilderij van de binnenhaven in de sneeuw (no. 2) een zuivere en representatieve verwezenlijking is van Van Mastenbroeks talent.

Just Havelaar.

het Vaderland 09-12-1927

Kunsthandel Sala.

Mevrouw  Payne Best- van   Rees.

Men schrijft ons uit 's-Gravenhage:

Een vrij groot aantal portretten zijn door deze jonge schilderes reeds vervaardigd, volkomen naar Engelsche snit. Dat beteekent, dat men in vele Engelsche maand en weekbladen de reproducties kan vinden van een portretsoort, welke frappante gelijkenis vertoont met de door mevrouw Payne Best beoefende. Zij heeft daarin een groote handigheid verkregen.

De portretten schijnen over het algemeen goed te gelijken, naar bevoegden konden verzekeren. De schildertrant is vlot, los, rumoerig; de kleur is berekend op uitwendige charme, dus meermalen niet ware kleur maar schijn-kleur. Een donker portret werd niet schoon van donkerten, maar vuil, akelig van onzuiverheden.

Beter bekeken wemelen trouwens de portretten van zeer bedenkelijke kleursamenstellingen; vlezige bruinen en onbestemde, groezelige toon zijn bij haar een te veel voorkomend euvel. De uiterlijke bravour, den durf van een opzet, bezit zij in hooge mate.

Hier en daar werd getracht naar stofuitdrukking, bijvoorbeeld zijden linten, juweelen, parelen. In een kinderportret wist zij de charme van de kleeding weer te geven, zooals zij trouwens overal de allure van de personen juist weet te treffen, zonder er dieper bij stil te staan, doch geheel afgaande op den dagelijkschen buitenkant.

Het spreekt vanzelf, dat daardoor volmaakte salon-portretten zijn ontstaan, geheel op hun plaats in voorname milieu's, waar het decorum een overwicht heeft op het menschelijke. De handigheid om in dit genre een effect te bereiken heeft echter met kunst niet van doen; de techniek zou trouwens een totale zuivering moeten ondergaan, alvorens van werkelijk schilderen zou kunnen worden gewaagd.

De stillevens, die mevrouw Payne Best probeerde te schilderen, geven hare tekorten nog sterker weer. Zij overschat zich nog, begint met dingen die haar krachten en inzichten verre te boven gaan. Zoo heeft zij het aangedurfd, een kristallen coupe, een waaier met groote zijden linten en een koperen kandelaar tegen een doek te schilderen; de motieven zijn vol mondaine distinctie. Wederom treft de bravour, maar van het glaswerk is niets terecht gekomen; de glimlichten zijn grof en verkeerd van lichtkracht in verhouding tot de andere waarden. Het geheel is zoo los in elkander gepenseeld, dat men waarlijk bang is om het goed te bekijken.

Hier en daar, in een interieur bijvoorbeeld, komt haar typeeringsvermogen beter tot zijn recht. De groote handigheid van typeeren, welke zij bijvoorbeeld doet blijken in het portret van den heer Sala, dient gememoreerd te worden. Doch, zooals gezegd, men moet niet gaan analyseeren en met een vluchtig overzicht genoegen nemen, om de mondaine salonsfeer naar haar lichte vlakke charme te waardeeren. Er zijn door minder handig-begaafden op onhandige wijze portretten geschilderd, die niettemin door een diepere wezenlijkheid menschelijk konden boeien of zelfs ontroeren.

Men zou wenschen, dat mevrouw Payne Best iets minder bravour bezat en iets wezenlijker zich en anderen deed gelden in haar werken. Thans wekt zooveel schijn verbazing, maar het wonder van de kunst bleef nog ver.

de NRC 08-11-1927

KUNST EN LETTEREN KUNSTHANDEL  SALA

Tentoonstelling van schilderijen, teekeningen en etsen door wijlen Waalko, J. Dingemans en Mevr. Dingemans-Numans.

De heer Sala heeft voor enkele weken in zijn kunstzaal een veertigtal werken bijeen gebracht van dit schilderspaar, dat vroeger te zamen met den schilder Simon Marie Wzn. placht te exploiteeren. De echtgenoot van mevrouw Dingemans-Numans overleed enkele jaren geleden, betrekkelijk nog jong. Als herinnering staat hier een portretschets van hem van de hand van zijn vrouw. Het werk van beide komt, wat betreft tijd en wezen, na den bloei van de Haagsche School.

Dingemans werkte veel buiten; we zien hier het bedrijf op de kaden van havensteden, met stationeerende sleeperspaarden. Hij vond zijn sujetten vooral in Rotterdam. Ook was hij veel in Limburg, waar hij boerenbehuizingen weergaf en dan den korenoogst op nazomersche dagen, met blinkend zonlicht over de velden, in Zeeland op het eiland Schouwen. Over het algemeen ademt dit alles een blijmoedigen geest.

Het best slaagde hij, die gaarne het werk- en landbouwpaard, niet als stoffage maar als hoofdmoment, schilderde, in een kade met een rij sleeperspaarden, waarachter men in het verschiet een stuk Rotterdam ziet. We bedoelen het schilderij, dat heelemaal links aan den grooten wand hangt. Het is goed van compositie, vlot geschilderd en de strook stad op den achtergrond is van kracht en lijn goed begrepen in verband met de groep knollen op den voorgrond.

Anders weer, maar eveneens goed van bouw is een pastel naar een dergelijk onderwerp, een sleepers- kar met een span paarden, een bruin en een zwart op de kade. Verder noteerden we een groote pastel van een binnenplaats van een boerderij in Limburg. Onder de etsen behoort een klaar en gevoelig panorama van Zierikzee, benevens een klein etsje van sleeperspaarden tot het beste.

Mevrouw Dingemans heeft hier uitsluitend bloemen stillevens, een paar veldbouquetten op lichtgroen grondvlak, met tallooze kleine bloempjes zorgvuldig van teekening en kleur en met iets zwierigs, en enkele stukken met prachtige orchideeën, vreemd en fantastisch als vlinders. De schilderes heeft deze kostbare bloemstukken geschilderd op de internationale bloemententoonstelling te Heemstede. Alleen voor de vroege morgenuren kon ze vergunning krijgen, wanneer de gewone bezoekers kwamen, moest ze eindigen met haar werk.

Het stuk met de groote witte en roze orchideeën en het herfstbruin van bladeren en fijn groen van varens lijkt ons het beste. Het groote doek met Amarillen is met een zekere kundigheid gedaan en veel beter dan de lijsterbessen in pot, die wat vlak doen. Het werk van beide, van de schilder zoowel als van de schilderes zal ongetwijfeld voor velen aantrekkelijkheid hebben.

Leidsch Dagblad 18-03-1927

http://www.kunstpedia.com/articles/623/1/Nederland-op-zijn-mooist---Het-vergeten-oeuvre-van-de-schilder-Waalko-Jans-Dingemans-sr/Page1.html

KUNST EN LETTEREN.

KUNSTHANDEL SALA.

Tentoonstelling van schilderijen en teekeningen door Arthur Fendel. De heer Sala heeft van den Katwijkschen schilder, die kort geleden 70 jaar werd, een tentoonstelling aangericht, waarin een overzicht gegeven wordt van zijn laatste werk.

Zijn oeuvre van, voordat de noodlottige verlamming van de rechterhand hem trof, kennen we niet. Fendel is in zekeren zin oorlogsslachtoffer. Eens in zijn atelier te Katwijk bezig met schilderen, deed een hevige mijn-explosie, die de groote ruit van het bovenlicht van zijn werkplaats bijna verbrijzelde, hem zoo ontstellen, dat hij sindsdien de macht over de hand, die het penseel voerde, verloor. Geruimen tijd werd hij hier in Leiden in het Hopitâl Wallon verpleegd, zonder veel baat evenwel. Met grooten moed tracht hij nu weer te schilderen.

Hij blijkt, deze landschapschilder, een stemmingskunstenaar, met een tendenz naar het romantische, zooals reeds de titels van de werken doen raden.

Veel maaneffecten zijn er; we wijzen speciaal op "een zoom van een nachtelijk woud, waar achter de duisternis van dicht takkengewir, de maan verschijnt"; de aquarel van een boerenerf met de donkere massa's van schuren en stallen en hooge slanke boomen, die hun kruinen tegen den nachtelijken hemel heffen.

Het Noordzeestrand schildert hij herhaaldelijk. Men zie het uitwateringskanaal en het stuk strand met de bomschuit waarboven een gemouvementeerde lucht zich welft.

Dan zijn er de boomgaarden in vollen bloesemtooi in de lente, bij het aanbreken van den dag, of in nachtelijk donker gehuld.

Arthur Fendel werd den 27en Maart 1857 te Harthau bij Chemnitz in Saksen geboren. Zijn vader had een groote machinefabriek, zoodat hij in staat was zich onbelemmerd te ontwikkelen. Eerst kwam hij op de Kon. Porcelein Fabriek te Meissen, bij Dresden. Hij versierde daar vaten met bloemmotieven. Vervolgens bezocht hij de Kon. Acad. van Beeldende Kunsten te Dresden.

Na een kort verblijf in Parijs vertrok hij naar Chicago, waar hij langen tijd woonde, later vestigde hij zich te New-York. Hij schilderde daar veel bloemen, vooral rozen en portretten, o.a dat van Kol. W. F. Cody (Buffalo Bill), In 1902 vestigde hij zich in Holland te Katwijk aan Zee, waar hij tot heden nog woont.

We willen nog de aandacht vestigen op enkele meubels van Planjer - waarmee de heer Sala het zaaltje smaakvol heeft ingericht - en een aquarel van mej. Zoetelief Tromp, een stilleven van een tinnen schaal met citroen en lichtgroene druiven.

Leidsch Dagblad 26-04-1927

DE A.S. 3 OCT.-FEESTEN IN BEELD. Bij den kunsthandel D. Sala en Zn., Breestraat alhier zullen gedurende enkele dagen in de etalage te zien zijn de teekeningen van de wagens, die de hoofdschotel zullen uitmaken in den optocht op 3 October a.s., welke optocht dit jaar - zooals reeds eerder vermeld - in het teeken zal staan van de stichting van den Leidschen Hout.

Een ieder, die zich de moeite getroost, een kijkje te gaan nemen, zal met ons eens zijn, dat met deze schetsmatige teekeningen een knap stuk werk is geleverd; de heer Jan Franken heeft zich doen kennen als een werkelijk artist, die de gave bezit, de door den heer Niko de Jong ontworpen ideeën goed weer te geven.

Naar wij vernemen is het Bestuur der 3 October-Vereeniging dan ook overtuigd een zeer goede keus te hebben gedaan door met de heeren Niko de Jong en Jan Franken in zee te gaan; zij beiden zijn vol enthousiasme en zij hebben ook zelve vertrouwen, dat deze optocht inderdaad iets goeds zal worden.

De wagens zullen gedurende de maand September onder de persoonlijke leiding van den heer Jan Franken worden in orde gemaakt; de uitvoering is weder toevertrouwd aan den bij de 3 October-vereeniging zoo wel bekenden heer Fons v. d. Velden. Zooals van zelf spreekt, ligt het in de bedoeling, dat de wagens zullen worden voorafgegaan, begeleid en gevolgd door personen in toepasselijke costumes, terwijl ook meerdere kindergroepen zullen moeten worden geformeerd.

Voor goed begrip deelen wij nog eens mede dat de optocht in drie deelen zal zijn gesplitst, ieder deel 4 wagens, t.w.: 1^e  deel Het Bosch en de Menschheid; 2^e  deel Het Bosch en zijne bewoners; 3^e  deel Het Huwelijk van den Leidschen Hout met de Leidsche Burgerij.

Leidsche Courant 16-07-1927

Kunsthandel Sala.

Willem Maris.

Men schrijft ons uit 's Gravenhage:

Deze firma heeft uit haar collectie een aantal schilderijen en aquarellen van Willem Maris bijeen gebracht en in haar zalen geëxposeerd. Het is begrijpelijk dat een kunsthandel zooiets niet geheel belangeloos doet - ze heeft uiteraard ook verplichtingen jegens zich zelf! We kunnen dus niet verwachten, een zorgvuldig gewikt-en-gewogen keurcollectie te zien.

Misschien, echter heeft dit nog wel zijn goeden kant, althans bij een kunstsoort, die mag verondersteld worden algemeen begrepen en gewaardeerd te zijn. Het kan prikkelen tot nauwer kijken, zuiverder schatten, met het gevolg van intensiever genieten!

Sinds den glorietijd van die zoogenaamde grootmeesters der Haagsche School is er weer heel wat gebeurd, waardoor ons standpunt tegenover deze kunst zich wel eenigszins wijzigde. Andere verlangens zijn gegroeid uit de ontwikkeling van begrippen en verdere uitzichten, en het is dan weldadig, te ervaren, dat, wat we eens in jeugdige geestdrift uitbundig prezen - zonder voorbehoud - nu nog, met genot te aanschouwen is, en dus van blijvende waarde moet zijn.

Vooral hun, die na in dezen tijd staan en dien meemaken, maar een andere, ook eens moderne beweging meeleefden - toen er nog voor gevochten moest worden - geeft dat een gevoel van zekerheid in zich zelf.

Al staat dan ook alles wat we hier van Willem Maris bijeenvinden, geenszins op het peil van een uitgelezen collectie, toch is er menig stuk op deze tentoonstelling, dat niet alleen de aanzienlijke beteekenis van dien schilder voor zijn tijd weer eens naar voren brengt, maar dat ook van kracht is om ons nogmaals in beschouwing van zijn kunst te verlustigen. In zoo veel varianten is eenzelfde motief - overbekend - er terug te vinden: koeien in de wei en eendjes aan of in de sloot.

Een uitzondering maakt een zee- of riviergezicht met zeilend schip - het hoort echter niet onder het kernachtigste. Uit vrij vroegen tijd is er een klein stukje met ezeltjes in de duinen, die in fijn gevoelde tegenstelling met lucht en zon, ver weg, geschilderd zijn. Het is uit zijn teerderen tijd, toen het werk aan dat van Mauve nog zeer na stond.

Als tegenstelling en tevens als staal van zijn volle ontplooiing tot den schilder van het zomersch lichtgedaver over de weiden en de hittebroeiïng in de donkerten van kreupelhout, waarin hij geheel tot Willem Maris werd, kan hier op enkele stukken gewezen worden, maar bovenal op het groote met twee koeien, vlak aan den voorgrond staande nabij het hooge riet.

De schilderijen, die het flankeeren, ook van goede kwaliteit, zijn wel meer doorgevoerd, maar worden in hun werking toch verzwakt door dit meer schetsmatig stuk, waarin de struische schildermacht, met al haar onverbroken elasticiteit, van Willem Maris zich ongebonden en triomfantelijk uitviert.

Kenteekenend, voor die vergelijking, is reeds een ondergeschikt ding als de vliegende vogels die elders nog te zeer afzonderlijke zwarte propjes zijn, maar hier als accidenteele verschijnigen opgenomen zijn in de lichtlaaiende lucht.

Onder de schilderijen - en aquarellen - met het eendenmotief zijn er ook van bijzondere kwaliteit. Zoo'n glanzend vlekje wit in de donkerten van dicht houtgewas en het beschaduwde slootwater, doet soms aan als een plots uitwieken van licht.

In de aquarellen, wanneer Maris op zijn best is - en vooral als hij geen overmatig gebruik maakt van dekverf - vinden we de geestrijke vlotheid, luchtig maar pittig-accentueerend, van zijn aquarelleer-wijze.

de NRC 12-06-1926

KUNSTHANDEL SALA.

Tentoonstelling van werken door Valkema Blouw.

Het knusse kunstzaaltje van den heer Sala leent zich heel goed voor een soort werk als van dezen kunstenaar, dat behaaglijk is en verzorgd en niet uitbundig; het verdraagt een nader bezien op technische kwaliteiten.

De bekwaamheid van den maker constateeren we het gemakkelijkst in de stillevens, goed geteekend en harmonisch van kleur als ze zijn. Hij is wars van allerlei trucs en die zekere degelijkheid doet prettig aan.

Valkema Blouw toont in de kleurige stillevens van wajangpoppen, een kruik met appels of apothekersfleschjes met boeken en dergelijke voorwerpen in een klaar licht gezien, de veel voorkomende neiging om die onderwerpen tegen een licht fond te schilderen, waartegen ze pittig uitkomen.

De landschappen zitten eveneens goed in de kleur, behoudens een enkele, zooals het groote doek rechts van den schoorsteen met de hooge lucht boven de waterpartij, waarin hij stemming tracht op te trekken door dampige atmospheer, maar dat toch iets onwezenlijks houdt, al heeft het kwaliteiten in den bouw.

We zien hier de tekortkomingen in de wat vaste schildering, beter ligt hem de geslotenheid van een landschap, waarvan het schoorsteenstuk een voorbeeld geeft, evenals het andere doek, een grasveld door hooge boomgroep afgesloten, dat simpel maar zuiver van kleur is. Hij geeft goede buitenimpressies in de kleine aquarelletjes.

In de beide grootere waterverfteekeningen slaat hij een gansch andere toon aan. De opgewektheid dit werk eigen, vindt men hierin niet, somber en grauw zijn de breedgehouden kleurpartijen.

Overigens blijft hij voor alles een stillevenschilder die zich meest van de gewoonste voorwerpen bedient voor zijn smakelijk gearrangeerde doekjes, die bijna alle een spiegelend grondvlak toonen en de reeds boven genoemde lichte achtergrond. Een uitdrukking van stoffelijkheid zal niet zijn opzet zijn. We vermoeden dan ook meer een houten tafelvlak en een kalkmuur, dan dat we het zien.

Tot de beste stillevens zijn te rekenen, dat met de pompoenen en het fleschje, een bruine aarden kruik (baardman) met roode appels en een gemberpot met rozen, terwijl van de wajangpoppen de meest schetsmatige, waar het doek gedeeltelijk blank werd gelaten ons het beste geslaagd lijkt.

Leidsch Dagblad 30-03-1926

KUNST EN LETTEREN.

Kunsthandel Sala. Tentoonstelling van Pyroplanotypen door G. Kerkhoff. In den kunsthandel Sala stelt op het ogenblik de portrettist Kerkhoff een aantal werkstukken tentoon die volgens een bijzonder procédé zijn vervaardigd. Het gaat hier om het vastleggen van een teekening op glas door branding.

Zijn we wel ingelicht dan betreft het een geheel nieuwe techniek door den maker zelf uitgevonden en omschreven als Pyro-planotypie, waarvan hij het volgende meedeelt. "Het is een systeem van verveelvuldigen van teekeningen op glas, welke reproductiën dan in den glasoven gebrand worden." De geëxposeerde portretten, waarbij opzettelijk de meer decoratieve idee van "silhouet" is gekozen, zijn naar het leven geschetst (een aantal dier schetsen zijn ter tentoonstelling aanwezig).

Op een bepaalde wijze nu, worden die schetsen voor de reproductie geschikt gemaakt, waarna de verveelvuldiging op glas naar keuze plaats vindt. Dan wordt elk portret afzonderlijk na behandeld en voltooid, zoodat ieder exemplaar een "épreuve d'artiste" is. Het brandproces in den glasoven is een proces waarbij glas en brandverf tot plm. 900 gr. verhit wordt, bij welken temperatuur de gesmolten brandverf zich met het week geworden glasoppervlak verbindt. (Glas smelt bij plm 1000 gr.)

Natuurlijk kunnen voor vermenigvuldiging ook andere objecten gekozen worden als portret; ik denk aan wapens en bijzondere gelegenheidsdoeleinden, aldus de heer Kerkhof. Het is duidelijk dat het punt waar het op aankomt n.l. de wijze waarop de potloodschetsen voor reproductie worden geschikt gemaakt door den uitvinder niet nader wordt toegelicht, hij wenscht dat blijkbaar geheim te houden.

Als algemeenen indruk kunnen we zeggen dat de heer K. in staat is een uitstekend gelijkende profielteekening te leveren, hetgeen door ieder aan de hand van hier aanwezige beeltenissen van bekende personen kan worden geconstateerd, daarbij weet hij in de schaduwpartij een zekere beweeglijkheid te houden; hier, waar de glazen voor het matglas van de buitenruiten van de zaal zijn gehangen komt een en ander goed tot zijn recht. In een serre of vestibule met veel ramen zullen vooral de gekleurde wapens een aardige versiering zijn.

Leidsch Dagblad 12-08-1926

Kunsthandel Sala, Den Haag. Onze vroegere stadgenoot, de heer S. J. Sala, heeft thans een kunsthandel gevestigd in Den Haag, Noordeinde 27a, waar hij van 20 September tot .. October een tentoonstelling van kunstwerken van C.v.d. Windt houdt.

Leidsch Dagblad 21-09-1915

Kunsthandel S. J. SALA. Tentoonstelling van werken van HENRICUS tot 31 Mei a. s. Telef. 7094. 27a Noordeinde Den Haag.

Leidsch Dagblad 17-05-1916

Heden Geëtaleerd: Lithographie "Molen De Stier"  Ao   1687 Leiden. Slechts nog enkele exemplaren. 6900 39 Uitgave van D. SALA & ZONEN, Kunsthandel, Breestraat 114 b, c, Leiden, Telef. 237

Leidsch Dagblad 18-10-1916

Men schrijft ons uit Leiden.

In het Achterzaaltje van den kunsthandel Sala is een tentoonstelling van den schilderarbeid van Jan Jans te zien.

Zoo Hollandsch als de naam van dezen schilder, is zijn opvatting van het Hollandsch landschap, dat hij in den grootst mogelijken eenvoud ziet en weergeeft. Plassen zijn het tegen een duinhelling gezien, een vaart door het lage land, een hoekje der duinen bij Schoorl onder een grijze regenlucht, ongezochte gegevens alle, waarschijnlijk uit den onmiddellijken omtrek van des schilders woonplaats.

Het Schoorlsche zeepaadje is wel een der beste werkstukken. Doch véél loopt dit werk niet uiteen. Het is zelfs eenigszins eentonig, daar de impressio van een dagmoment weinig door den schilder wordt gevoeld in zijn uitdrukken van den aard van het landschap. De karakteristiek van het landschap echter leeft in de bleeke kleuren, die Jan Jans tegen elkaar stelt. Opmerkelijk fijn gevoeld zijn die meermalen.

de NRC 15-08-1917 

KUNSTHANDEL S. J. SALA Noordeinde 27a, 's Gravenhage, Int. Tel. 7094. UITNOODIGING voor de  Tentoonstelling van Kunstwerken, van C. v.d. Windt. Van 20 September tot 15 October. 587 36

Leidsch Dagblad 20-09-1915

Kunsthandel D. SALA & ZONEN, LEIDEN Zeer, interessante Tentoonstelling van etsen DOOR WALTER  VAES. Vrij ter bezichtiging in onze kunstzaal voor belangstellenden 1239

Leidsch Dagblad 12-02-1918

Kunsthandel D. SALA & ZONEN TENTOONSTELLING van Schilderijen en Studies van den Zwitserschen Kunstschilder FRANÇOIS GOS. Vrij ter bezichtiging in onze Kunstzaal voor belangstellenden. 2725

Leidsch Dagblad 13-03-1918

Dagelijks:

Leidsche  Kunstvereeniging: Tentoonstelling in de kunstzaal van bet "Leidsch Dagblad." Van 12 tot 5. uur. "Hollandia-Bioscoop", Oranjegracht, Woensdag- en Zaterdagmiddag van 2 tot 4 en van 5 tot 7 uur.

Dagelijks om 8 uur. "Imperial-Theater, Stationsweg, 8 uur. "Thalia-Theater". Haarlemmerstraat 52, 7 u. ‘s Zondags  alleen 8 uur. (Woensdag- en Zaterdagmiddag ook 2 uur): Leidse kunstclub "De Sphinx", Rapenburg 81. Werkdagen van 10-12 en van 3-65 uur.

Des Zondags van 2-4 uur. Kunsthandel D. Sala en Zonen: Tentoonstelling van etsen.

Leidsch Dagblad 20-02-1918

KUNST EN LETTEREN.

G. A. Brender A Brandis.

In zijn tentoonstellingszaaltje op de Breestraat, heeft de heer D. Sala een aardige collectie werken bijeengebracht van den schilder G. A. Brender à Brandis.

De schilderijen trekken u direct aan door de eenvoudige voordracht. De schilder poseert niet, maar geeft de dingen, zooals hij ze spontaan aanvoelt.

Het is dan ook alleszins de moeite waard, even bij Sala binnen te loopen en deze tentoonstelling te zien; de toegang is voor ieder belangstellende geheel vrij.

Laat ik beginnen met te zeggen, dat de techniek zijn eigenaardigen stempel op het werk drukt. De temperaverf toch is dof en wordt met water aangelengd. Het werk krijgt daardoor een ietwat decoratief karakter, en heeft hier en daar iets aquarelmatigs.

De schilder verlustigt zich bij voorkeur in pittige, frissche kleuren. Pompoenen, kalebassen, tomaten, enz. vormen naast verschillende dieren, vaak het motief. Laat ik u aan de hand van enkele voorbeelden nader tot het werk probeeren te brengen.

In de stillevens No. 3 en 4 zit een zekere voornaamheid  van kleur. De achtergrond van tegeltjes doet zeer aardig, de tempera geeft een mooie koelen toon. Dat echter deze koele toon als wezenlijk deel van dit stilleven misschien niet meer is dan een toevalligheid, doet No. 9 vermoeden.

Een land met Oostindische kersakkers. Iemand die na lange wandeling plotseling dit uitzicht krijgt, kan niet nalaten het te schilderen. Werkelijk een verrukkelijk gegeven. Dat heerlijke jubelende geel en oranje en rood, nog versterkt in kleur door het zandige geel en het paarsig-grijs van, karresporen. ''t Is niets dan een kleur-impressie; dichterbij komend ziet u alleen verfvlekken, vrij vormeloos, maar ze geven de illusie van een verrukkelijk landschap.

Vraagt u nu echter eens af, of dit landschap zonnig is of niet, of u de warmte tegemoet komt uit die heerlijk bloeiende Oostindische-kersvelden. Ik zie u twijfelen. De lucht doet werkelijk een warmen zomerdag vermoeden, en toch hangt over de velden niet dat broeierig-tintelende, integendeel ze doen zelfs wat koel aan. Er is iets onevenwichtigs. Het atmosferische, wat wij Hollanders juist zoo naar waarde schatten, is hier niet geheel in orde. Wat in de stillevens meewerkte, is in dit landschap een inconvenient.

Minder direct naar voren treedt het atmosferische element in No. 27, de koeiekop. Wat een rijkdom van kleur, wat een knappe opzet; vooral de belichting is fraai gekozen. Ik vind hierin ook een fijnere kleurnuance dan in vele andere werken; de schilder openbaart zich hier als zeer kleurgevoelig. De vlotte werkwijze lijkt me anders een gevaar.

De heer B. à B. werkt àl te gemakkelijk. Zijn werk is frisch, juist, door de vlotte opzet, maar de details missen vaak een zuivere karakteristiek,  de  onderdelen zijn soms oppervlakkig te noemen. Daarbij komt nog dat de pittige kleuren suggestief werken, en vlugger een zeker coloriet doen vermoeden, dan bij nauwkeurige beschouwing het geval blijkt. Mm.

Leidsch Dagblad 18-06-1919

http://www.devalk.com/kunstenaars/brender/brender.html

http://nl.wikipedia.org/wiki/W.J._Brender_%C3%A0_Brandis

Van der Valk en Van der Nat

Men schrijft ons uit Leiden:

In den Kunsthandel Sala zijn sappige aquarellen van Van der Nat te zien en mooi werk van Van der Valk. Van ‘t Utrechtse Jaagpad, waaraan Van der Valk eenige jaren heeft gewoond, is er een krijtteekening, die dorpsche bedrijvigheid van den Rijn, waar die onaanzienlijk Leiden binnenkomt, weergeeft. Het karakter van de gedempte levendigheid op het Jaagpad en het water is dadelijk herkenbaar weergegeven.

In denzelfden speelschen trant met het losjes opteekenende, het koel noteerende, krijt, heeft Van der valk op bruin zakkenpapier de ijle wilgenboompjes in het weiland vastgelegd. Een paar molens, eenige hooioppers en een recht op den horizon toeloopend, in het tafreel kronkelend watertje, zijn de stoffeering van het landschap.

Soms verstaat Van der Valk het met nog minder gegevens een volledigen indruk te schenken van het schilderachtige, dat in een vlak landschap ligt besloten, is er geen enkele onderbreking der schier horizontale lijnen, waarmee het landschap den horizon benadert, dan de wisselende wuivingen van het oeverriet.

Van der Valk is met deze vertolkingen van het vlakke Hollandsche polderland, met een minimum van landschapstoffeering, een der zeer weinigen die dit aldus verstaan in ons land. 

Gabriël is van deze landschapsuitbeelding de groote voorganger. Doch Gabriël en Van der Valk is toch een duidelijk verschil. Daar Gabriël met verfijnde zintuigen nuchterscherp ontleedde en tot in de ziel van het vlakke Hollandsche landschap kwam, blijft in Van der Valk's uitingen de poëzie van hemzelf duidelijk bespeurbaar.

Zóó strak als Gabriël ziet Van der Valk het niet. Bij deze werken van Van der Valk is de uitnemende Speeltuin in den winter gevoegd. Ziet Van der Valk de lijnen van het landschap, Van der Nat toont zich met deze aquarellen hier de vertolker van de vochtige atmosfeer. Er is een boertje, dat in de groente gebukt staat, temidden van de prachtige paarse kolen. Een rieten omheininkje beschermt den lap grond tegen de koude winden.

Heerlijk gewasschen is de aquarel, met meesterschap behandeld. De kleur ervan bewijst de uitnemende aquarelleerkunst van Van der Nat. Een witte brug in ‘t landschap om Leiden is er nog en een groote molen, waar een pad langs voert. Ruige frissche stalen, die nochtans de verfijndheid van toon, waarin Van der Windt, die andere Leidsche aquarelleur, uitmunt, niet missen.

de NR 30-08-1919 

In den Kunsthandel SALA, Breestraat, vanaf heden, gedurende twee weken TENTOONSTELLING van enkele werken   5411a VAN LEON SENF.

Leidsch Dagblad 29-11-1920

Mogelijk wordt dit Stilleven met boeken (Romans Parisiens herfst 1887) hier beschreven.

Kunsthandel Sala. Vincent van Gogh. Men schrijft ons uit Den Haag:

Men vermoedt het dadelijk, al staat niet de naam erbij, dat dit boekenstilleven is van Vincent van Gogh.

Het stilleven is in het raam van den kunsthandel Sala in het Noordeinde te zien en trekt het oog der voorbijgangers door zijn kleur en vrolijkheid, zijn zon- doorschijnendheid. Een stapel boeken ligt kris kras dooreen als op de tafel van een slordigen recensent.

Achter de tafel is purper- geel van een muur of behang, de tafel zelf is met een min of meer rose kleed bedekt; de boeken zijn geel voor ‘t meerendeel, geel, in verschillende tinten. Vlak van voren in 't schilderij is een der boeken opengeslagen.

In de schildering van dat boek komt de kunst van Vincent van Gogh, dat wat hij geven wilde, wat hij aan nieuws bracht wel heel sterk naar tot recht. het boek is open en heeft een zon- en een schaduwbladzijde. Doch het ligt in de zon, in de sterke zon van Arles en de witte zonbeschenen bladzijde is zo sterk vol zonnelicht gegeven, dat ze dof is van een bedekte straling, zooals de lucht op een zeer heeten dag haast donker kan zijn van hitte.

De schaduw- bladzijde daarentegen is lichtdoorschenen schaduw, is licht. Het onderscheid tusschen licht en schaduw wordt meer een nuance- verschil in licht dan een bepaald contrast. Bekijkt men met dit oog het schilderij, dan blijkt de betrekkelijkheid der lichtpartijen op eigenaardige wijze. Het heele doek is licht; hier is zon, zon die uit de gele kaften schijnt, die zelfs in de schaduwen zich niet verbergt.

Behalve dit groote werk uit Arles kan men in dezen kunsthandel een stilleven uit de Brabantschen tijd zien. Dit is een doek van donkere tonen. De koperen pot mist de sprankels van licht, de flikkerende lichtjes, die elke schilder sinds eeuwen op koper wenscht te zetten. Een aarden kan heeft dezelfde doodschheid en zo ook een platte mand waar grove winteraardappelen in liggen.

Dit geheele stilleven is gedrenkt van de somberheid der zwarte winteraarde. Terwijl het stilleven der boeken in de stemming bezien is van het licht, is hier de overheersching der donkere kleuren. In beide werken is het dezelfde man die zich telkens geheel en al aan een inzicht overgaf. In de consequentie, de aanvaarding en doorvoering der inzichten voelt men de persoonlijkheid.

de NRC 14-05-1921

http://www.vggallery.com/international/dutch/paintings/main_az.htm