Kennismaking met de school
Toen wij nog maar pas vast op onze benen stonden en onszelf nauwelijks voldoende konden behelpen, werden wij al naar de kleuterafdeling van de ‘nunneschole’ gestuurd. Zo werd inderdaad de vrije Sint-Lutgardisschool genoemd. Het grootste deel van het onderwijzend personeel bestond inderdaad uit nonnen, zusters van de congregatie ’Sint-Vincentius à Paulo” uit Kortemark. Toen was er nog geen sprake van school kiezen: iedereen werd katholiek opgevoed, en daarmee uit!
Hieronder zien jullie een foto van een gemengd klasje uit de periode vóór 1948. Fred Diet, die me de foto stuurde, beweert dat hij de kleuter is vooraan, links van de bloempot. Zijn er nog Westendenaars die iemand kunnen thuiswijzen?

Naar de jongensschool
Het was toen nog niet allemaal in wetten of decreten vastgelegd op welke leeftijd een kind naar het eerste studiejaar mocht en zo mocht ik op mijn vijfde naar de lagere jongensschool. Inderdaad, vanaf toen (normaal 6 jaar) werden de jongens en meisjes gescheiden. De meisjes bleven bij de zusters en de jongens moesten/ mochten naar de gemeentelijke jongensschool.
Dat was dus in september 1943, volop in de tweede wereldoorlog. Zoals iedereen begonnen wij het schooljaar 1943-44 met het eerste studiejaar. We zaten daarvoor samen met het tweede jaar in één klas omdat er maar één onderwijzer voorzien was voor de twee.

Een wirwar van leerkrachten
Er waren op dat ogenblik drie onderwijzers benoemd aan de school. De eerste, August Dewulf, benoemd in 1914, was op 01.08.1920 schoolhoofd geworden. De tweede was Albert Bloes, in dienst gekomen in 1935 en de derde was niemand minder dan … André Inghelram. Deze laatste werd in het schepencollege van 23.12.1941 als ‘ziekelijk’ vermeld.
Dat belette hem wel niet een zeer actieve rol te spelen in het VNV (Vlaams Nationaal Verbond van onderwijzer Staf de Clercq) en zelfs oorlogsburgemeester van Middelkerke te worden. Door een besluit van het schepencollege van 30.07.1943 werd hem een verlof toegekend van 1 jaar tot 03.08.1944. Ik heb hem dus nooit gekend als leerkracht, want hij is daarna nooit meer als dusdanig naar Westende teruggekeerd. Na opeenvolgende schorsingen werd hij bij beslissing van het college van 14.09.1943 (en op 28.09.1944 afgezet) vervangen door Georges Bloes, die dus onze eerste ‘meester’ werd en die ons door het eerste en het tweede studiejaar loodste. Op de foto’s hieronder, van links naar rechts: André Inghelram, August Dewulf, Albert Bloes en Georges Bloes. Zo zagen ze er toen uit. Ze zijn alle overleden.

De samenstelling van het onderwijzend kader heeft tijdens onze lagere schooltijd heel wat wijzigingen ondergaan. Veel leerkrachten geloofden tijdens de tweede wereldoorlog in een nieuwe orde. Zoals Inghelram en Baeckelandt in Middelkerke, hadden we hier August Dewulf en Albert Bloes. Zij zouden ‘een onvaderlandsche houding aangenomen hebben, antinationale doelen nagestreefd hebben en propaganda gevoerd hebben ten gunste van de vijand’.
Er werden toen enkele tijdelijke aanwervingen gedaan om beide bovenstaande plus Inghelram te vervangen. André Titeca uit Middelkerke, Iréne François en Marcel Verstraete uit Ieper waren de interimarissen. Aan deze leerkrachten heb ik echter geen enkele herinnering bewaard.
Op 12 september 1944 werd Westende bevrijd en onmiddellijk werd begonnen met de repressie.
August Dewulf en Albert Bloes werden opnieuw door de gemeenteraad geschorst vanaf 27 september 1944 tot einde februari 1945.

Zij werden vervangen door Albert Lambein uit Westende en René Govaert uit Lombardsijde.

Een bewogen jaar 1944

Op 4 maart 1944 werden de scholen van Westende gesloten. Het onderwijzend personeel werd gebruikt voor het opmaken van de ontruimingsfiches, bestemd voor het Hoog Commissariaat van de Ontruiming.
Op 8 september 1944 werd de school voor de tweede keer beschadigd door beschietingen. Dat bracht mee dat wij tijdelijk les kregen in villa ‘La Dune’ in de Duinenlaan, het huidig schoonheidssalon van Fabienne Coucke, waarvan jullie hier links de voorkant (zonder torentje dat er toen nog niet was) en rechts de achterkant zien.

‘s Middags gingen we, onder begeleiding van de meesters, vruchten van de duindoorn plukken omdat die veel vitamine C bevatten waarmee men slecht gevoede kinderen en volwassenen versterkte.

In het derde leerjaar
Na de vakantie van 1945 mochten wij dus van klas veranderen en kwamen wij in het derde leerjaar. Dat had bij de normale titularis August Dewulf moeten zijn, maar die was nog geschorst.
Vanaf 28 juni 1945 werd Albert Bloes vervangen door Gustaaf Debleeckere en vanaf 3 juli 1945 werd Gustaaf Mornauw de vervanger van August Dewulf.
Ik heb enig opzoekwerk verricht naar die beide ‘Gustaaf’s’ en ik stelde vast dat Debleecker (foto hieronder links) overleden is en dat zijn weduwe nog in de Witte Nonnenstraat in Oostende woont. Mornauw (foto hieronder rechts) leeft wel nog en verblijft in een serviceflat van rusthuis Sint-Monica in Oostende, waar ik hem een bezoek bracht.

De infrastructuur
De gemeenteschool geleek enkel in die zin op de vrije meisjesschool dat er op de speelplaats ook een betonnen schuilplaats gebouwd werd. Dat was nodig gebleken omdat op 8 september 1940 reeds een luchtaanval had plaatsgehad waarbij ernstige schade aangebracht werd aan de gebouwen van de school, vooral aan de turnzaal die omzeggens in puin gebombardeerd werd. Wij hebben dus nooit de ‘luxe’ van een turnzaal gekend aangezien die pas begin 1950 hersteld werd.
Ik ben reeds jaren vruchteloos op zoek naar een foto van de school met schuilplaats en met kapotgeschoten turnzaal. Voorlopig moet ik mij echter tevreden stellen met onderstaande foto.

Begin 1947 werd in de gemeenteraad beslist dat de schuilplaats moest verdwijnen. De prijs voor het opruimen werd geraamd op 6.478,22 BFr.
Hadden wij dan helemaal geen lichaamsbeweging? Natuurlijk wel! Terwijl de drie meesters de speelplaats op en neer wandelden, speelden wij er ‘boare’ (lopen van de ene kant van de koer naar de andere en ervoor zorgen dat je niet aangetikt werd door diegene die in het midden van de koer opgesteld stond) of ‘gendarm en dief’ (ook een loopspel waarbij kruisgewijze via waterafvoergeultjes moest ontsnapt worden aan de gendarm in het midden.) De weg van en naar de school legden wij natuurlijk ook te voet af en na de schooluren konden wij niet snel genoeg op ons voetbalpleintje zijn. Nadat we ons huiswerk gemaakt hadden, natuurlijk!

Er waren drie klaslokalen. Op onderstaande foto kan men zien hoe die er uitzagen. In het midden stond de kachel met daarnaast een kolenbak.
Per bank konden twee kinderen plaatsnemen. Ze waren voorzien van een voetsteun en vooraan uitgerust met een ligplaats voor de inktpot en gleuven om de griffel of de pen in te leggen. Deze klas stond onder de leiding van August Dewulf. Vooraan rechts zien we Fred Diet en Oscar Roose (+), daarachter rechts Willy Hochmont.

Nieuwe spelling
In 1946 kregen wij een nieuwe hindernis te overwinnen: de nieuwe spelling werd ingevoerd. Dat zou zogezegd een versimpeling zijn van de vorige. We moesten voortaan alleen nog sch schrijven waar de klank sch werd gehoord, behalve in het achtervoegsel –isch: mensch werd mens, maar komisch bleef.
De lange klinkers ee (heeten) en oo (zoo) in open lettergrepen moesten voortaan als e (heten) of o (zo) geschreven worden. Die overschakeling liep niet bij iedereen van een leien dakje.

Klasgenoten
De school was dus uitsluitend voor jongens bestemd. De totale bevolking van de school bedroeg ongeveer 80 leerlingen, een goeie vijfentwintig per klas en per onderwijzer voor twee studiejaren.
Terwijl het ene jaar les kreeg, moest het andere jaar rekensommen maken, mooi leren schrijven of zinnetjes maken met pas geleerde nieuwe woorden. Wie daarmee vroeg klaar was en in de lagere klas zat, kon meeluisteren naar de les van het hogere jaar en zo vooruitlopen op zijn tijd.
En wie zat er allemaal in onze klas? Op het gevaar af van er één te vergeten: Willy Castelein, Jules Christiaen, Guido Criel, Gilbert Denolf, Willy Devriendt, Maurice Dewulf, Lucien Lefevere, Frank Loones, Herman Maesen, Camiel Quartier, Walter Thyvelen, René Vermet, Désiré Verslype.
Andere namen uit die tijd, maar die ik niet meer in de juiste klas kan plaatsen: Romain Clemens, Camiel Corteel, Gilbert Janssens, Robert Morel, Carlos Osaer, Jean Vanhooren, Daniël Vanmoortel, Laurent Verbeeke, Willy Wyckaert en een zekere Godfried waarvan de vader ‘aan de tram was’ en die in het tramhuisje van Westende-bad woonde.
Spijtig genoeg is er geen archief over onze gemeenteschool bewaard gebleven.

Naar de hoogste klas
Albert Bloes trad pas begin 1947 weer in dienst.
Hij had het vijfde, zesde, zevende en achtste studiejaar. Die laatste twee telden slechts weinig leerlingen en bestonden enkel omdat er sedert 1921 een leerplicht bestond tot 14 jaar. Wie niet verder wilde studeren en liever ging werken moest dus, in afwachting, eerst nog een paar jaren zijn ‘broek verslijten’ op school. Ik ben al een hele tijd op zoek naar een foto van ‘onze’ klas uit die tijd en ik heb … de helft ervan gevonden. Hieronder zien jullie beter wat ik bedoel. De fotograaf stond dus vooraan in de klas en zal er wel niet in geslaagd zijn om de gehele klas ineens op de gevoelige plaat te krijgen. De linkse helft (hieronder, waarvoor dank aan Gery Osaer, gans vooraan) toont enkele klasgenoten uit het zesde leerjaar (o.a. René Vermet naast ?, Walter Thyvelen en Désiré Verslype, ? en ? maar de rest van het leerjaar en de enkele leerlingen uit het zevende en achtste leerjaar staan dus op die (onvindbare) rechtse helft.

Godsdienstige opvoeding
Het godsdienstonderricht voor iedereen werd verzorgd door de pastoor of onderpastoor van Westende.
Pastoor Prosper Soete (links hieronder) deed het tot 13 augustus 1945, daarna was het pastoor Rafaël Vanden Weghe. (rechts hieronder)

Misdienaars mochten bij begrafenissen en huwelijken de les verlaten om hun ‘plicht’ in de kerk te vervullen. Vooral de ‘trouws’ deden ze bijzonder graag want ze ‘strikten’ of ‘stropten’ de trouwkoppels met een lint en lieten ze pas door als ze met drinkgeld over de brug kwamen.
‘Misdienaar’ zijn had dus wel voordelen. Je mocht ook de klokken luiden, je bleef ’s avonds na het lof rond de kerk spelen, je mocht niet ‘aan de wijn zitten’ maar je deed het toch, ….

Ik deed mijn plechtige communie op Sinksen 5 juni 1949. Dat was niet het geval voor het merendeel van mijn leerjaar, omdat die in een vorig kalenderjaar geboren waren. Om je communie te ‘mogen’ doen, moest je bewijzen over een ruime kennis van de catechismus te beschikken. Die werd ons bijgebracht in de ‘lering’ die plaats had in de kerk zelf. Tegen elke zitting moesten wij een deel van de leerstof instuderen en die kennis werd dan door de pastoor getest.
Wie zijn les niet of onvoldoende geleerd had en dus niet kon antwoorden op een vraag, moest een stoel achteruit en werd voorbijgestoken door zijn buur, als die het antwoord wel kende. Zo kon de beste catechismuskenner tegen zijn plechtige communie de eerste stoel ‘veroveren’.
In die tijd werd ‘de eerste zitten op school of in de lering’ zeer belangrijk gevonden, vooral door de ouders, die hun spruiten fel daartoe aanmoedigden.

Na de lagere school
Wie wilde verder studeren na ‘het zesde lagere’, had de keuze tussen de rijksmiddelbare school of het college in Nieuwpoort, ofwel het atheneum of het college of de vakschool in Oostende.
Als je, zoals ik, koos voor de rijksschool, dan werd dat je niet in dank afgenomen. Westende- dorp werd toen nog volledig gedomineerd door de kerkelijke overheid en vond katholiek onderwijs dus vanzelfsprekend.
Misschien vragen sommige zich af of wij schade leden onder de lessen in oorlogstijd en de wisselende (maar zeer bekwame) leerkrachten met elk twee klassen? Mij heeft het geen kwaad gedaan en ook in het middelbaar kon ik meer dan mijn mannetje staan.

Bronnen
Scriptie van Stefaan Ingelbrecht
Verslagen van de gemeenteraad
Service Marc Feuille 11 Courrier du 13.3.1944

Aanpassing 19.12.2010 om 18 uur
Fred Diet, een Westendenaar die destijds emigreerde naar Canada (zie mijn artikel over hem en zijn familie) laat mij weten dat hij elke week mijn blog leest om op de hoogte te blijven van wat zich in Westende afspeelt. Hij stuurde me ook nog een foto uit de tijd dat hij, zoals ik enkele jaren vroeger, school liep bij de nonnekens.

19-12-2010, 00:00 Geschreven door stammer
Reageren (0)

Het is natuurlijk al bijna veertig jaar geleden en dus dateert het van de goeie tijd dat Westende nog een zelfstandige gemeente was.
Waarschijnlijk zullen de meeste onder diegene die toen al in Westende rondliepen, zich niet meer herinneren dat hier ooit een blaadje uitgegeven werd met bovenstaande titel.
Toch heb ik het de moeite gevonden om het even onder jullie aandacht te brengen.

De politieke toestand na de fusie Westende-Lombardsijde
De teerlingen waren geworpen, de fusie tussen Westende en Lombardsijde was uiteindelijk zonder bloedvergieten verwezenlijkt. Tijdens de verkiezingen van 11 oktober 1970 werden de politieke kaarten geschud en de eerste gemeenteraadszitting greep plaats op 2 januari 1971 om 8 uur ’s morgens.
Er stonden twee partijen tegenover elkaar, de ‘Gemeentebelangen’ en de ‘Fusiebelangen’. De eerste had 11 zetels veroverd tegenover 4 voor de tweede. Aannemer bouwwerken Julien Soetaert (Westende-dorp) zou burgemeester worden. De verkiezing van de schepenen gaf volgend resultaat: brouwer Albert Vandenkerckhove (Klein-Westende) werd eerste-schepen, landbouwer ‘Long’ Dewulf (Lombardsijde) werd tweede schepen en ir mijnbouw Omer Huyghebaert (Westende-bad) derde schepen.

Hoe ‘De Belleman van Westende’ geboren werd
De kopman van de lijst ‘Fusiebelangen’ was Raoul Bouve. Deze had tijdens de verkiezingscampagne beloofd dat hij de bevolking op de hoogte zou houden van wat er zich in de gemeenteraad afgespeeld had, met name ‘over elke gebeurtenis die de Westendenaar kan interesseren. U krijgt het in Uw bus telkens de noodzakelijkheid zich voordoet’.
Zo beschik ik over 8 nummers, tot en met 16 juli 1971. Is er soms iemand die er meer heeft?

Wat mogen jullie verder verwachten van dit blogartikel?
Ik kan uiteraard geen volledige en gedetailleerde verslagen brengen van de acht besproken gemeenteraadszittingen. Daarom zal ik een keuze maken van de leukste, de heftigste en de belangrijkste punten.

De zitting van 2 januari 1971
Deze zitting is de geschiedenis ingegaan als diegene die reeds geschorst werd vooraleer ze startte.
De meerderheid kwam namelijk verspreid en te laat aan. Toen de burgemeester vroeg om te wachten tot iedereen er was, verzette de oppositie zich waarop de secretaris Henri Tack de burgemeester toefluisterde dat hij dan maar de zitting moest schorsen. Een fraai begin dus.
De verkiezing van de schepenen liep ook al niet van een leien dakje. Huyghebaert die nochtans minder voorkeurstemmen haalde dan Frans Tack en Edmond Dewaef, werd toch verkozen. Uit onvrede ging Deswaef dan maar bij het publiek zitten. Toen Dewulf de eed moest afleggen en daarbij ‘Belgische volk’ weigerde uit te spreken, moest de burgemeester hem aanmanen te herbeginnen.
De fusiegemeente moest ook een nieuwe gemeentesecretaris krijgen. Henri Tack haalde het met 9 stemmen tegen 5 voor Camiel Vallaeys. De oppositie weigerde in te gaan op het voorstel van de burgemeester om hem dan maar direct te benoemen, omdat dit punt niet op de agenda stond.
De meerderheid had natuurlijk zijn zin kunnen doordrijven, als ze het tenminste zelf eens geweest waren. Lombardsijdenaar Dewulf vond namelijk dat Lombardsijdenaar Vallaeys zich had moeten kunnen verdedigen en ook Loones vond dat de benoeming beter later gebeurde. Er moeten nog ‘afvalligen’ geweest zijn want de benoeming van Tack werd uitgesteld.

De zitting van 18 januari 1971
Hier ontspon zich een discussie omdat Astaes op het bewuste ogenblik zijn militaire dienst vervulde in het kamp van Lombardsijde. Germonpré haalde een nummer van het Staatsblad aan waarin stond dat een dienstplichtige niet mag zetelen tijdens zijn legerdienst maar de klacht werd verworpen omdat kon aangenomen worden dat Astaes op elke zitting aanwezig kon zijn.
Omdat Vallaeys, die secretaris was in Lombardsijde, nu werkloos was, vond de raad dat voor hem een plaats van gemeenteontvanger moest opgericht worden. Tijdens de discussie (‘misschien zijn er nog andere kandidaten met de nodige kwaliteiten en diploma’s?’) scheen iedereen het er nochtans over eens te zijn dat geen ‘vreemde’ mocht benoemd worden.

De zitting van 5 febuari 1971
De bewijzen werden nu geleverd en Astaes mocht dan toch niet zetelen als milicien en werd vervangen door Georges Morel.
Deze zitting werd rijkelijk begoten met bier. Soetaert bood twee bakken aan omdat zijn benoeming als burgemeester binnengekomen was maar de oppositie dacht dat het eerder de bedoeling was de verhoogde belastingen gemakkelijker te doen slikken. Raadslid Bouve wilde niet achterblijven en liet even later ook twee bakken aanrukken.
Er barstte daarna een discussie los over het belasten van kampeerterreinen en kampeerhuisjes. De ene vond dat de taks op de kampeerterreinen moest verhoogd worden zodat die op de huisjes kon verlaagd of zelfs afgeschaft worden. Omdat schepen Dewulf dat voorstelde zag de oppositie daarin een manoeuvre om zijn “intieme vriend”, een eigenaar van kampeerhuisjes, te bevoordelen.
Een opmerkelijk punt van deze zitting was ook de vermelding dat op de aanpalende grond van het A. Meyneplein binnen de 5 à 6 jaar een nieuw gemeentehuis zou gebouwd worden. In afwachting zou het huidig gemeentehuis verbouwd worden aan de prijs van 2.500.000 BFr.
Schepen - architect Huyghebaert was trouwens reeds de plannen voor de verbouwing aan het opmaken.
Belangenvermenging bestond toen zeker nog niet!!

De zitting van 12 maart 1971
De oppositie wilde meer volk op de zittingen door deze via de pers aan te kondigen, zodat de inwoners beter de inzet konden zien van de raadsleden: “Er zijn er, na 4 zittingen, die nog hun mond niet openden en half slapend of suffend de vergadering bijwonen”.

De zitting van 26 april 1971
Er werd gevraagd dat de gemeente dringend een bekwaam technisch bediende zou aanwerven, omdat omzeggens geen controle uitgevoerd werd op de aan de gang zijnde werken die tientallen miljoenen kostten en omdat er ook geen schepen van openbare werken aangesteld werd. Soetaert had namelijk deze bevoegdheid en zijn firma voerde ook werken uit in de gemeente. Zijn onpartijdigheid werd wel niet in twijfel getrokken maar de raadsleden wensten toch inzicht te krijgen in de stukken, dossiers en verslagen.

De zitting van 14 juni 1971
De plannen voor het verbouwen van het gemeentehuis werden uitgedeeld, maar twee raadsleden van de meerderheid vonden, zonder gevolg overigens, dat ‘hun’ schepen Huyghebaert niet als architect voor de gemeente mocht werken.
Men sprak ook over de uitbreiding van het gemeentehuis, met name over het huren van een huis dicht bij het gemeentehuis om er de politie in onder te brengen. Toen schepen Van de Kerckhove gevraagd werd, wat hij erover dacht, zegde hij “Ik peins er niets van, want ik ken er niets van.”

De zitting van 2 juli 1971
De rekening van de gemeente voor het dienstjaar 1970 werd vastgesteld. Het dossier werd rondgegeven maar schepen Van de Kerckhove wilde niet kijken want hij had zijn bril niet bij.
In geheime zitting was er sprake van onderhandelingen voor de overname van de nevenliggende ‘Au Relais’ inclusief grond, totaal 300 m² aan de prijs van 2.900.000 BFr. De oppositie vond dat te veel en de burgemeester werd aangemaand om opnieuw te onderhandelen voor een maximum prijs van 2.500.000 BFr.
Toen Dr Loones opmerkte dat er meer dan de wettelijke minimum twee dagen zou moeten voorzien zijn tussen de ontvangst van de dagorde en de raadszitting om dergelijke belangrijke dossiers te bestuderen, reageerde de burgemeester heftig met “Dokter, als U geen tijd hebt om U met de gemeentezaken bezig te houden, moest U er ook niet mede begonnen zijn.”

De zitting van 16 juli 1971
Dat was schijnbaar ook een historische zitting … omdat er geen ruzie gemaakt werd.
Leden van de COO (nu OCMW) legden de eed af, er werd een voorzitter COO gekozen, er werd (voorlopig) een secretaris en een ontvanger COO aangesteld.
De raad gaf aan de firma Soetaert opdracht een pompstation met persleiding te bouwen, teneinde de afwatering te verzekeren van de rioolleidingen in de Badenlaan, Oostendelaan, Dorpsstraat en Duinenlaan. En zeggen dat er daar nu nog steeds een probleem is met die waterzieke grond.

Werd daarna een einde gesteld aan de uitgave van ‘De Belleman van Westende’? Ik weet het niet! Misschien was de te rustige zitting van 16 juli 1971 er de aanleiding toe? Wie zal het zeggen?

12-12-2010, 10:53 Geschreven door stammer
Reageren (0)