|
Mensen van onze generatie zullen alvast nooit één van de belangrijkste gebeurtenissen uit hun leven en uit de twintigste eeuw vergeten. Als tiener maakten wij immers de overstromingsramp of watersnood mee, in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953.
Hoe kwam dat eigenlijk?
Een stormdepressie veroorzaakte zuidwestenwinden, die later naar het noordwesten draaiden en die snelheden bereikten van ruim boven de 100 kilometer per uur, terwijl het waterpeil opgestuwd werd tot ver boven het verwachtte peil (normaal springtij).
Springtij of springvloed is een vloed die het gevolg is van getijdenwerking, die veroorzaakt wordt door de zwaartekracht van de zon en de maan die elkaar versterken. De maximale hoogte van het water is hierdoor hoger dan bij een normale vloed, die vrijwel alleen door de maan wordt veroorzaakt. Springtij treedt op bij nieuwe maan en bij volle maan wanneer de zon, de aarde en de maan min of meer op één lijn staan.
|
Nederland en Groot-Brittannië werden weliswaar veel zwaarder getroffen dan ons land, maar toch
Afgaande op het windveld was de storm van 1 februari 1953 niet de sterkste van de eeuw. Dat het toch de meest verwoestende werd was te wijten aan de duur van de storm en aan de stormrichting. Daardoor werden enorme waterhoeveelheden naar de kust getransporteerd, die in combinatie met het heersende springtij voor de overstroming zorgden. Er wordt gezegd en aangenomen dat zon storm slechts om de 250 jaar voorkomt. Dat zal dus zeker onze laatste geweest zijn?
Welke waren de gevolgen voor onze kust?
Het centrum van Oostende werd overspoeld en ook in Nieuwpoort stonden enkele straten onder water.
In België werden in totaal 28 slachtoffers geteld, waarvan 7 in Oostende en 1 op zee.
Wie zich een idee wil vormen van wat een overstroomde stad voorstelt, moet maar eens de powerpoint show ostende oender woater bekijken op de tonen van La petite diligence gezongen door Bertino.
Jullie kunnen die downloaden op http://www.lauweres-brutyn.be/powerpoints.htm
Destijds woonde ik in de Langestraat in Nieuwpoort.
Het water van de haven stroomde over de kaaimuur naar de lager gelegen gedeelten van de stad. Een bres geslagen in de dijk van het Kattesas maakte de toestand nog hachelijker. In een mum van tijd bereikte het water op sommige plaatsen een hoogte van 1m10. Kelders liepen vol en het water stroomde de woonplaatsen binnen. Wij stonden er op de trap naar het eerste verdiep van ons huis naar te kijken en konden natuurlijk niets doen. Wij waren opgebleven omdat wij het ergste verwachtten en zo hebben wij veel huisraad kunnen redden door het naar boven te verhuizen of het op de tafels te plaatsen.
Om tien minuten na twee s nachts loeiden alle brandweersirenes. Een nooit eerder (en ook later niet) gezien beeld was dat van de brandweer die zich in reddingsboten door de straten verplaatste. Van de opgeroepen brandweerkorpsen kwam dat van Veurne eerst ter plaatse om dat van Nieuwpoort te versterken.
Omstreeks 4u30 begon in enkele straten het water af te nemen. De brandweerpompen traden in actie. Voorrang werd gegeven aan bakkerijen, beenhouwerijen en andere handelszaken omdat die de gewone bevoorrading van de bevolking moesten verzekeren.
In de loop van de vroege morgen kwamen nog andere gevraagde brandweerkorpsen hulp bieden.
Na het terugtrekken van het water, boden de straten van de stad een troosteloze aanblik. Overal waren er grondverzakkingen, de rijwegen en voetpaden waren bezaaid met balken, planken, ledige vaten, vuilnis enz. dat met de watervloed was aangespoeld.
In de huiskamers, kelders en ander vertrekken van de geteisterden was het niet beter gesteld.
Meubels, koopwaar, machines, autos, alles was in zo een korte tijd volledig vernield of grotendeels waardeloos geworden.
De geestelijke overheid van Nieuwpoort droeg zijn steentje bij om het leed te lenigen en de slachtoffers ter hulp te snellen. Er moesten lijsten opgesteld worden van verloren gegane eigendommen. Het zouden geen Belgen zijn als daarvan niet geprofiteerd werd om meer huisraad te vernieuwen dan wat verloren ging in de overstroming.
En hoe was het in de gemeente Middelkerke gesteld?
In Lombardsijde werd een bres geslagen in de zeedijk langs de IJzer op de oostelijke oever, die beschadigd werd over een afstand van 30 meter.
Het terrein tussen de Zeelaan, Koninklijke Baan en de Schoolstraat, waar de gemeente nu woningen plant, werd volledig onder water gezet.
In Westende werden 182 meter zeewering beschadigd.
In de omgeving Bellevue-Krokodille/Paul Hoyouxstraat sneuvelden 800 à 1.000 m zeewering.
Welke maatregelen werden er daarna getroffen?
In Lombardsijde werden strandkribben gebouwd.
Dit zijn korte strandhoofden (50 tot 100 meter) gelegen op het droogstrand en opgebouwd uit gesloten of open metselwerk. Strandkribben zijn aan de landzijde verankerd in het duin of in de dijk.
Strandhoofden zijn dwarse structuren op het strand die reiken tot op de onderwateroever (lengte tot 600 m) en die de (erosieve) getijstromingen uit de kustlijn moeten "duwen". Door hun dwarse structuur kunnen strandhoofden ook het langtransport van zand vertragen. Strandhoofden en -kribben hebben een vrij ondiepe fundering (0,5-1 m), al dan niet uitgerust met zinkstukken. Het metselwerk van strandhoofden is meestal opgebouwd uit 2-tons arduinblokken. Strandhoofden kunnen uitgerust zijn met enkelvoudige of dubbele paalrijen (breking van stromingen). Recent zijn ook strandhoofden met zand- en steenasfalt gebouwd. Niet te verwarren met golfbrekers, want strandhoofden breken de golven niet.
Hieronder zien jullie links een strandhoofd en rechts een versterkte golfbreker.
De duinvoet werd verstevigd en een beperkte zandsuppletie werd uitgevoerd.
 
Zandsuppletie is het proces waarbij meestal zand opgespoten wordt om bestaande stranden te verbreden of nieuw aan te leggen en/of om de gehele kust (ook onder water) van extra zand te voorzien.
|
Langs de stranden tussen Westende en Mariakerke werden de bestaande strandhoofden opnieuw gekalibreerd en er werden ook nieuwe strandhoofden bijgebouwd.
De duizendjarige storm
Zullen wij dat wel nog beleven?
Eén keer in de duizend jaar wordt de kust getroffen door een uitzonderlijk zware storm. Nog zwaarder dus dan de 250 jarige. Wanneer de volgende storm zal toeslaan, weet men niet. Waarom men dan over een duizendjarige storm spreekt, is mij niet duidelijk.
Ik zal hier maar de voorwaardelijke wijze aanhouden, want misschien gebeurt het niet eens en het is goed mogelijk dat wij het niet meer meemaken. Als we honderd jaar oud worden dan zouden we één kans op tien hebben om slachtoffers te worden van een duizendjarige storm.
Golven van vijf meter en een zeespiegel vier meter hoger dan normaal, zouden ons anders te wachten staan. Het stormgeweld zou duizenden mensenlevens kunnen eisen en miljarden euro's schade kunnen berokkenen.
Maar, men bereidt er zich toch ernstig op voor
In samenwerking met de Universiteit Gent, studiebureau IMDC en het Waterbouwkundig Laboratorium, maakte Ingenieur Tina Mertens van het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK), een studie om de kust ertegen te beschermen en de schade te beperken.
Er wordt onderzocht waar de zwakke plekken zijn in de kustverdediging, hoe deze kunnen versterkt worden, hoeveel deze maatregelen zouden kosten en wat de impact op het milieu zou zijn.
De kust werd onderverdeeld in 255 secties van elk ongeveer twee- à driehonderd meter breed.
Van elke zone werden de risico's ingeschat. Ruim één derde van de kustlijn zou onvoldoende beschermd zijn. Alle plaatsen langs de kust die enigszins vooruitspringen, zouden uitermate zwak zijn. Wat ons betreft, gaat het natuurlijk over de zeedijken.
Als maatregel stelt de studie voor om de stranden te verhogen en te verbreden.
Deze zouden dan een soort eerste verdedigingslinie vormen . Dat zou ook voor de toeristen een voordeel inhouden. Ze zouden niet meer als sardienen samengepropt zitten op overvolle stranden. Dat zegt de sussende overheid. Misschien zal die toerist toch niet zo blij zijn als de kinderen niet meer zo goed in het oog kunnen gehouden worden. Ook de ouderen zullen met lede ogen zien dat zij moeilijk nog tot aan het water geraken of erger nog, tegen een berg zand opzien als zij daarvan terugkeren.
Ziehier een foto dat het waargenomen beeld weergeeft vanaf het verhoogd strand. Een spelend kind op het lager gelegen gedeelte, is dus niet zichtbaar.
Op de foto links hieronder zien jullie dat het opgevoerd strand heel wat hoger ligt dan de rest.
 
Maar, hoe verbreedt men eigenlijk een strand? Eigenlijk is dat een verhoging naar de zee toe.
Een andere oplossing zou erin bestaan om op bepaalde zeedijken muurtjes te plaatsen. Die kunnen aangekleed worden als zitbanken.
Aan het Sint-Laurentiusstrand zorgen de muur van de Atlantikwal (wat er nog van overblijft!) en de duinen voor een goede zeewering.
 
Ook de wandeldijken moeten worden verbreed. Dat zullen de kustburgemeesters en horecazaken dan weer graag horen, want dan is er plaats voor grotere terrassen.
De CD&V- oppositie in Middelkerke is dat laatste voorstel zeer genegen. Gemeenteraadslid Liliane Dewulf vindt dat de verbreding zoals zij al jaren voorstellen, nu meer dan ooit aan de orde is. Volgens haar zou die verhoogde houten constructie exclusief voor de talrijke wandelaars voorbehouden moeten blijven. Zij zou al contact gelegd hebben met bevoegd Vlaams minister en partijgenote Hilde Crevits, zodat er snel werk van gemaakt kan worden. Ja, want anders gaat dat niet, hé?
De CD&V vindt trouwens dat de burgemeester hun idee recupereerde en nu met hun veren pronkt. Michel vindt echter dat dan op dat nieuwe gedeelte terrassen kunnen komen die de gemeente in concessie kan geven. Ja, dan kunnen ze in de zon zitten, hé? Nu gaat dat niet door de 10 verdiepingen-hoge appartementsblokken.
Mijn vraag is echter hoe die terrassen de duizendjarige storm zullen tegenhouden.
De beveiligingswerkzaamheden zijn reeds aangevat en zouden tegen 2015 moeten uitgevoerd zijn.
 
Jullie zien hierboven hoe klein het niveauverschil tussen dijk en strand geworden is in Westende-bad?
In Nieuwpoort is er zelfs geen niveauverschil meer.
Ik heb Michel Landuyt ooit eens horen zeggen dat het contact tussen dijk en zee moest bewaard blijven. Zullen de cabines op het verhoogde strand nu het zicht niet belemmeren?
De tien kustgemeenten hebben zich begin maart 2011 akkoord verklaard met het plan dat Vlaams minister van Openbare Werken Hilde Crevits (CD&V) hen heeft voorgesteld om de kust te beschermen tegen de zogenaamde duizendjarige storm'. En dat op een ogenblik dat de werken dus al bezig waren!!
Men moet het maar groot zien!!
Als het van Vlaamse en Nederlandse bagger- en planningsbedrijven zou afgehangen hebben, dan zouden de werken er totaal anders uitgezien hebben. Hun project heet Vlaamse Baaien 2100.
Tegen 2100 willen zij voor de Belgische kust een handvol kleine eilanden aanleggen boven op de bestaande zandbanken. Volgens Bernard Malherbe van baggerbedrijf Jan De Nul zou hun project de kust ook beter beschermen tegen grote stormen.
Nu zijn de dijken en steden bestand tegen een grote storm die maar eenmaal in 100 jaar voorkomt. Na de aanpassingen zou de kustlijn veel grotere stormen kunnen weerstaan, ook deze die maar eenmaal in 1.000 jaar voorkomen.
Bovendien zouden de eilandjes ook dienst doen als natuurreservaat en zouden het toeristische trekpleisters worden met hotels en winkels. Volgens hen zou dit tevens een oplossing zijn voor de volgebouwde kust.
Mariene biologen benadrukken echter dat er meer studies nodig zijn om de impact op vissen en andere zeedieren te onderzoeken. Het lijkt er dus geenszins op dat de eilandjes er ooit komen. En toch
je weet maar nooit. Het jaar 2100 is nog ver weg!
En ja, voor ik het vergeet
.
De kust had, naast 1953, nog te lijden van stormvloeden in 1682 (Oostende zwaar getroffen), in 1883 (18 vissers uit Blankenberge en Heist verdronken), in 1909 (slachtoffers in Oostende en Blankenberge), in 1924 (13 vissersschepen stranden op de kust van Oostende en Wenduine, 26 doden, 1 dode in Nieuwpoort.
In 1977 was er een kerststorm met windstoten tot 124 km/u. Tenslotte had het ganse land te kampen met zware stormen in 1983 en in 1990.
Bronnen
http://www.brandweer-nieuwpoort.be/brandweer/documents/historiekoverstoom.html
http://www.afdelingkust.be/Userfiles/pdf/rapport%20storm%201953.pdf
Artikel van Dany Van Loo in Het Nieuwsblad van 3 september 2009.
Artikel van tlb in De Standaard van 4 maart 2011
http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=8M1QKD0G
|
