|
Ook dit jaar zullen we rond 1 november op onze kerkhoven weer een massa mensen en niet enkel gelovigen, zien rondlopen. Dat is dan telkens een ongewoon beeld want de traditie is toch niet meer wat ze vroeger ooit geweest is. Waarom wordt dat eigenlijk gedaan? Uit gewoonte? Uit plichtsbesef?
Betekenis van de feestdag
De katholieke kerk kent al sinds de eerste jaren van het christendom vele martelaren. Martelaar (van het griekse woord martus = getuige) was de bijzondere eretitel voor degenen die gedurende de christenvervolgingen in het Romeinse rijk hun trouw aan het christelijke geloof met de dood moesten bekopen. Deze martelaren werden oorspronkelijk afzonderlijk herdacht.
In grote gemeenschappen, zoals Rome, was het na verloop van tijd niet meer mogelijk om elke martelaar op zijn eigen dag te vieren en zo ontstonden de eerste gemeenschappelijke feesten.
In Rome gebeurde dit op 13 mei. In de achtste eeuw breidde paus Gregorius III het feest voor de martelaren uit voor alle heiligen, dus ook diegene die niet waren gestorven voor het christelijk geloof.
In 843 vroeg Lodewijk de Vrome aan paus Gregorius IV om de datum van 13 mei te verschuiven naar 1 november, omdat men dit boven de Alpen reeds algemeen deed bij het begin van het winterseizoen.
Het woord ALLErheiligen slaat op het feit dat alle heiligen, die niet op een kalender voorkomen, maar in de hemel verblijven, gevierd worden en als voorbeeld gesteld worden voor een goed christelijk leven.
Die dag, een vrije dag voor de Belgen*, worden missen opgedragen aan al die heiligen en worden de kerkhoven bezocht. De graven worden met bloemen versierd.
Op Allerzielen (2 november, geen officiële feestdag) worden alle doden herdacht. Met "alle zielen" worden die overledenen bedoeld die niet rechtstreeks naar de hemel zijn gegaan, maar naar een fase die daaraan voorafgaat: het vagevuur.
Allerheiligen en Allerzielen zijn dus de dagen waarop in de rooms-katholieke
kerk de onderwerpen dood en leven na de dood aan de orde komen.
*In Nederland werd deze vrije dag afgeschaft in 1960.
De voorbereiding
De dagen vóór Allerheiligen zijn de gemeentearbeiders druk in de weer om de laatste hand te leggen aan de paadjes en perken. In Westende krijgen normaal ook het erepark voor oudstrijders en de begraafplaatsen van drie gesneuvelde Britse militairen een opknapbeurt. Op zondag 28 oktober was daar echter niets van te merken. Maar misschien gebeurt het nog deze week.
Voor de families is het verboden werken (# onderhoud) uit te voeren van 25.10 tot en met 5.11.
Heel wat nabestaanden trekken vóór 1 november al naar de begraafplaats om de grafsteen van hun overleden dierbaren schoon te maken. Sommigen ergeren zich dood aan de gevallen/ vallende bladeren die hun werk steeds weer ongedaan maken. Maar het is nu eenmaal herfst!
Vaak worden dan ook al bloemen op het graf gezet. Meestal wordt gekozen voor chrysanten, omdat dat herfstbloeiers zijn. Traditioneel zijn die wit of geel, al valt het wel op dat er tegenwoordig steeds vaker voor kleurrijkere bloemen wordt gekozen.
We onderscheiden twee soorten chrysanten: grootbloemige en kleinbloemige.
Vroeger werden uitsluitend witte grootbloemige gebruikt. Ik vind die nog steeds veel mooier.
 
De naam Chrysanthemum stamt uit het Grieks: 'chrys-' is goud en '-anthemon' is bloem.
Sommige chrysantentelers en verkopers beweren dat steeds minder chrysanten verkocht worden, zeker de grootbloemige, ten voordele van bloemen- en plantenstukjes. Een bloemstukje gaat veel langer mee, soms tot drie maanden. Een pot grote chrysanten kan bij vriesweer al na enkele dagen stuk gaan.
Ik heb op internet veel gedichten teruggevonden in verband met Alle
heiligen. Ze worden uiteraard meestal opgedragen aan een dierbare overledene.
Ik heb er eentje uitgepikt (een stukje daarvan), van een zekere Tessa Snellinx.
We brengen bloemen naar je graf,
een gele of een witte crysant want
dat is de traditionele bloem.
Maar ik breng liever een roos
Een roos is het teken dat ik geef aan jou
omdat ik van je hou, niet voor even maar voor heel mijn
leven!
Wie gaat op Allerheiligen nog naar het kerkhof?
Vijftig tot zestig procent van alle Belgen zou ter gelegenheid van Allerheiligen nog naar het kerkhof gaan om de overledenen te herdenken. Dat blijkt uit onderzoeken uitgevoerd door het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO).
Het kerkhofbezoek op Allerheiligen, dat toenam tussen 2005 en 2008, nam af tussen 2008 en 2009, om vervolgens weer toe te nemen in 2010.
Dat is eigenlijk verwonderlijk omdat het een rooms-katholieke feestdag is en het aantal rooms-katholieken gestadig afneemt.
Soms hoor je ik wil niet enkel op Allerheiligen het graf van mijn grootouders, ouders, echtgenote, broer of zus of kinderen bezoeken. Ik heb dat niet nodig want ik denk voortdurend aan hen!
De traditie leeft sterk in Wallonië en bij vijftigplussers, maar gaat stilaan verloren bij jongeren tussen 18 en 29 jaar. Meer dan acht op de tien kerkhofbezoekers nemen bloemen mee. Ook hier is enkel de leeftijdsgroep van 18-29 jaar minder geneigd bloemen te kopen.
Omdat het Allerheiligenverlof samenvalt met de herfstvakantie zoals in 2012 (van maandag 29.10 tot zondag 4.11) bezoeken veel mensen het kerkhof enkele dagen voor de feestdag vooraleer op reis te vertrekken.
Dat bezoek is voor veel families een traditie geworden. Voor mij persoonlijk is dat altijd een vanzelfsprekendheid geweest. Als kleine vrome katholieke jongens liepen wij s namiddags mee in de processie van de kerk naar het kerkhof, met de priesters van de parochie en met de hoogwaardigheidsbekleders van de gemeente.
Men ziet er veel ouderen maar ook bezoekers in gezinsverband.
De bezoekjes duren meestal niet lang. De ene beperkt er zich toe enkele ogenblikken te mijmeren voor het graf van zijn/ haar ouders, de andere lopen langs alle graven in alle rijen en frissen even de herinnering op aan ooit gekende Westendenaars: Ah ja, dat is toch de moeder/ vader van
. Was die niet gehuwd met
Is die al zolang dood? Tiens, was die maar zó oud toen die stierf? tot zelfs Maar allez, ik wist niet dat die al dood is.
Sommige staan toch even stil bij de vergankelijkheid van het leven en worden er nostalgisch door.
Tranen ziet men er weinig.
Het kerkhofbezoek is ook een sociaal gebeuren. De bezoekers voelen een zekere sociale verbondenheid door hun gemeenschappelijk verlies van een dierbare, lang geleden maar vooral recent.
Het gebeurt dat ze er ook een oude kennis terugzien, die lang geleden uitweek naar andere oorden en nu zijn jaarlijks bezoek aan Westende brengt.
Als het weer een beetje van de partij is, dan zie je ze hier en daar in een groepje staan keuvelen.
Geschiedenis van het Westendse kerkhof
In de zitting van 27.06.1921 keurde de Westendse gemeenteraad de inrichting van een nieuw kerkhof goed. Het oude, rond de kerk, werd door de oorlogsfeiten gans vernield en wat er van overbleef was te klein en de heren (ja, dames waren er toen nog niet bij) vonden ook dat een kerkhof in de dorpskom indruiste tegen de regels van de openbare gezondheid.
Het Armbestuur (= huidige OCMW) had reeds op 22.02.1921 grond ter beschikking gesteld buiten het dorp. Einde 1923 werd het kerkhof voltooid na meerdere zittingen daarover (over kruisbeeld, bredere wegels, haag, afsluiting, ingangshekken, enz
) in de gemeenteraad.
De begraafplaats heeft in de loop van de jaren een gedaanteverwisseling ondergaan.
Tegenwoordig hebben de nabestaanden andere keuzemogelijkheden, naast de klassieke teraardebestelling.
Het stoffelijk overschot kan gecremeerd of verast worden. Ook de bestemming voor de as kan gekozen worden.
Een klassieke begrafenis zou duurder zijn dan een crematie, vooral door de kosten achteraf, bijvoorbeeld door de installatie van een grafzerk.
Een ander voordeel, vinden sommigen, is dat een crematie hygiënischer is.
Wat gebeurt er dan verder met de as?
Het meest gangbare is dat de urne in een columbarium geplaatst wordt. Dat is een muur of muurachtig bouwsel met nissen waarop een plaatje met de persoonsgegevens (naam en het jaar van geboorte en van overlijden) aangebracht wordt. Elke familie krijgt maar weinig plaats voor bloemen om de Allerheiligen traditie in eer te houden. Er zijn in Westende ook urneplaatsen bijgemaakt in de grond.
De as kan ook uitgestrooid worden op een weide of een stuk grasperk. Ik vind dat akelig.
Daar wordt dan een zuil bijgeplaatst met koperen plaatjes met de gegevens van de overledene.
 >
Ik ben nog steeds voorstander van de klassieke begrafenis maar ik weet dat ik daardoor voor ouderwets versleten wordt of zal worden.
In Het Laatste Nieuws lezen we op 27 oktober 2012 dat de nationale federatie van begrafenisondernemers verklaard heeft dat vorig jaar in België voor het eerst meer crematies dan begrafenissen plaatsvonden. Het aantal crematies bedroeg 51.972, goed voor 48,75 procent van het aantal uitvaarten. In 2012 zouden er dat nog meer zijn!
Er zijn wel grote regionale verschillen. De ongelijkheid tussen stad en platteland blijft groot. In stedelijke omgevingen staan crematies al gemakkelijk voor 80 procent van het aantal uitvaarten.
Verklaringen voor de stijging van het aantal crematies zijn de terugval van het kerkhofbezoek (in tegenstrijd met hierboven vermelde studie!!), het wegvallen van het taboe en het stijgende aantal begrafenissen in een rouwcentrum in plaats van in de kerk.
 >
Weerspreuken Allerheiligen
"Houden de kraaien voor Allerheiligen school, zorg dan voor hout en kool."
"Als het met Allerheiligen sneeuwt, leg dan uw pels gereed."
"Met Allerheiligen vochtig weer, sneeuwbuien volgen keer op keer."
"Brengt Allerheiligen de winter aan, dan doet Martinus (11 nov.) de zomer staan."
"Geeft Allerheiligen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn."
"Na het zomertje van Allerheiligen, kan u voor de winter niet beveiligen."
Van Allerheiligen tot adventstijd zijn we wind en regen kwijt.
Het laatste weer van oktober reikt Allerheiligen de hand.
Na helder weer, nu sombre mist: heeft zeker ook nog vorst in de kist.
Sneeuw met Allerzielen,voorspelt een zacht voorjaar.
Bron
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=G4JJNNOC
http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/1524477/2012/10/27/Voor-het-eerst-meer-crematies-dan-begrafenissen.dhtml
|
