|
Veel van de lezers van deze blog zullen op 27 mei 2020 wel naar de uitzending ‘Pano’ over het coronadrama gekeken hebben. Mijn woord ‘drama’ slaat natuurlijk op de dramatische gevolgen van de crisis, in de eerste plaats op de ‘bijna 10.000 doden’. Maar ik bedoel daar ook mee de aanpak van onze regeringen, tenslotte de eindverantwoordelijken voor alle beslissingen die getroffen hadden moeten worden.
Ik kan niets anders zeggen dan dat ik diep onder de indruk was van deze reportage. Ik moest mijn verontwaardiging over het getoonde kwijt en vandaar dit zesde artikel over corona.
Hoe worden professors in de virologie, immunologie en epidemiologie opgeleid?
Natuurlijk pleeg ik nu wat heiligschennis met mijn artikel, maar ik wil vooraf klaar stellen dat ik veel eerbied heb voor de meeste van deze geleerde dames en heren, lesgevers aan onze universiteiten en met een rijkgevuld curriculum vitae.
Ik neem aan dat een viroloog een opleiding krijgt in de virusgeschiedenis en dus maar al te best weet welke virusziekten zich in de voorbije 100 jaar hebben voorgedaan. Laten we ze even overlopen:
Spaanse griep (1918-20): met 20 tot 40 miljoen slachtoffers over de hele wereld de dodelijkste grieppandemie van de
afgelopen eeuw.
Aziatische griep (1957-58): kostte ongeveer aan 1 miljoen mensen het leven over de hele wereld.
Hongkonggriep (1968-1969): 1 miljoen slachtoffers.
SARS (2002-2003): ook een coronavirus dat klachten veroorzaakte, die vergelijkbaar zijn met een reguliere griep;
ruim 8000 mensen werden ziek van het virus en 774 overleefden de besmetting niet.
Mexicaanse griep (2009-2011): wereldwijd tussen de 123.000 en 203.000 doden.
MERS (2012): een coronavirus dat ongeveer dezelfde klachten geeft als SARS en het nieuwe coronavirus. Er zijn
ondertussen 640 mensen overleden aan het Middle East Respiratory Syndrome-virus.
De experten weten dus maar al te goed welke de gevolgen zijn van een pandemie. Als er dan een onbekend coronavirus opduikt, dan zou je kunnen verwachten dat ze dubbel op hun hoede zullen zijn.
Maar neen, ik hoorde Magda De Block zelfs zeggen: ‘Ja maar, we kenden dat virus niet!’. Volgens mij is dat eerder een zeer goeie reden om dubbel voorzichtig te zijn.
De reactie van onze geleerden op het uitbreken van de coronacrisis
Op 23 februari 2020 verklaarde Prof Van Ranst in de ‘Zevende dag’ dat het coronavirus Covid-19 intussen zo wijdverspreid was dat we konden spreken van een pandemie, een wereldwijd verspreide epidemie. "We zitten op een kantelpunt. Er duiken nu derde generatie-gevallen op. Dat zijn mensen bij wie geen link met China te vinden is, en dat is zorgwekkend”. Van Ranst riep op tot blijvende waakzaamheid, ook in de krokusvakantie. “We mogen niet op onze lauweren rusten. Er is lokale verspreiding in alle werelddelen. We moeten wereldwijd voorbereidingen treffen. Alle virologen en overheden ter wereld zijn momenteel bezig met het nieuwe virus. We moeten dit ook wel serieus nemen". Volgens de viroloog zouden de komende weken nieuwe besmettingshaarden opduiken in andere Europese landen. “Het is mogelijk dat ze de besmettingshaarden in Italië onder controle krijgen. Lombardije is niet bepaald een dichtbevolkt gebied, maar het virus circuleert wel degelijk. Ook is rond de besmette dorpjes een quarantaine van zeven dagen ingesteld. Dat is te kort. Zo’n maatregel is pas effectief zodra die tweemaal de incubatietijd van het virus bedraagt. Voor het coronavirus is dat 5,2 dagen. Om die reden pleit ik voor veertien dagen quarantaine. Dat is doenbaar zonder een economie en samenleving plat te leggen, maar wel nodig.”
Onze ster-viroloog moet er zich dus wel degelijk bewust van geweest zijn dat uiterste voorzichtigheid geboden was.
Op 24 februari 2020 begon de krokusvacantie (tot 1.3.20) en gewoonlijk gaan dan duizenden Belgen skiën in Italië. ‘Geen probleem’ zei Van Ranst resoluut. “Wie van plan is om in de krokusvakantie naar Italië te trekken, mag dat gerust doen, Ik zou niet thuisblijven. Denk wel aan goede handhygiëne en probeer veel mensenmassa's te vermijden. Al is dat niet evident bij de après-ski." Een ‘wijze’ uitspraak! De professor vond ook dat men niet kon zeggen 'Blijft allemaal maar thuis." Dat zou volgens hem voor veel kritiek gezorgd hebben. Ik wist niet dat iemand die bijna dagelijks zegt dat hij wel weet dat veel mensen kwaad op hem zijn, maar dat hij zich daar niets van aantrekt, daar schrik kon van hebben.
‘Een hardnekkig griepje’ zei Maggie. Er wordt vaak beweerd dat ze daarin gevolgd werd door Van Ranst, die dat echter stellig ontkent.
Microbioloog Herman Goossens verkondigde dezelfde dag in "Het Journaal" dat het risico om besmet te worden in de skigebieden "oneindig klein" was.
Op dat moment stonden er wel al verschillende gebieden in Italië onder quarantaine en gaven verschillende andere landen negatieve reisadviezen.
Een deel van die Belgen trok naar Obereggen, 20 minuten autorijden van Bolzano en 300 km van Milaan, in de provincie Zuid-Tirol. Daar werden tijdens het krokusverlof nog geen besmettingen vastgesteld.(of gemeld?)
Ook ten zuiden van Milaan, de hoofdplaats van Lombardije, waar de eerste besmettingen opdoken, liggen niet de meest geliefde skioorden. De skigebieden in Noord-Italië werden dus niet beschouwd als risicogebied.
Maar dat belet niet dat er op het einde van februari steeds meer mensen besmet werden, niet enkel in Italië maar zowat overal in Europa.
De terugkerende skiërs werden niet getest … omdat dat niet mocht! Ze voldeden niet aan de strenge criteria omdat je daarvoor uit een risicogebied moest komen.
Het bleek in de ogen van onze bestuurders ook niet nodig te zijn, ze in preventieve quarantaine te plaatsen.
Herman Goossens: "Het was tijdens de krokusvakantie een beetje in het duister tasten. Niemand wist zeker of het virus al in de skigebieden zat of niet." (!)
Spoedarts Jan Stroobants van het ziekenhuis ZNA Middelheim was het niet eens met onze bestuurders. Hij vindt dat men skiërs wél preventief in thuisquarantaine hadden moeten plaatsen. "We maakten ons tijdens de krokusvakantie grote zorgen. Als ook Belgische skiërs besmet waren, dan zouden die vroeg of laat bij ons op de spoedgevallendienst belanden. We vroegen ons af of we wel genoeg middelen hadden om al die patiënten op te vangen."
Minister De Block zei na een kernkabinet dat er ‘momenteel geen disproportionele maatregelen moesten genomen worden’. Ze verwees daarmee onder meer naar Sint-Lambrechts-Woluwe, waar inwoners die in een risicogebied geweest waren niet meer op openbare plekken mochten komen. "Dit lijkt me meer op politiek activisme, schieten met een kanon op een mug. Dit coronavirus is een griepvirus, we moeten het noemen zoals het is. Het is een nieuw virus, maar we moeten geen disproportionele maatregelen nemen. We hebben een goed wetenschappelijk comité dat alles in de wereld opvolgt. Laat ons de emotie loskoppelen van de wetenschap. Er zullen meer patiënten komen, maar we kunnen dat aan."
Je moet maar durven. Zelfs al zal ze, hoop ik toch, niet echt bedoeld hebben dat het maar om een ‘kleinigheid’ ging, dan vind ik het toch zeer ongepast het coronavirus te vergelijken met een mug.
Op 25 februari zegt Maggie in 'De Ochtend': "Waarom zou het niet kunnen dat het coronavirus naar ons land komt? Een virus reist de wereld rond, het maakt niet uit of het in het land naast u is, of ver weg. Er is altijd een risico dat het zich verspreidt, en Italië is voor ons natuurlijk aan de deur."
Deze houding lijkt mij volledig in strijd met de uitspraken van 23 en 24 februari.
De Pano-reporters ondervragen teruggekeerde skiërs
Vraag 1: Inschattingsfout of niet?
Men zou het vanzelfsprekend kunnen vinden, maar een kritische reportage op onze nationale zender moest de bovenstaande reacties van onze nationale virusgeleerde Van Ranst nader toelichten.
Zo werd hem gevraagd of hij geen inschattingsfout gemaakt heeft. Hij ontkende dat natuurlijk: “Het is pas een inschattingsfout als je het op basis van de info van dat moment anders had moeten doen. Zo’n quarantaine was toch verre van evident. Als je achteraf terugkijkt, met alle data die we nu hebben, dan moet je toegeven dat er een inschattingsfout gemaakt werd. Dan moet je ‘ja’ zeggen. Daar is geen twijfel over mogelijk”. Hij meent wel dat het coronavirus dan op een andere manier ons land wel had bereikt. “Geen enkel ander land kon het tegenhouden.”
( zie https://www.msn.com/nl-be/nieuws/coronavirus/van-ranst-niet-isoleren-skitoeristen-uit-italië-geen-inschattingsfout/ar-BB14H413?MSCC=1590571524&ocid=spartandhp)
Als hij zou geweten hebben dat een vakantieganger op TV zou verklaren dat 13 van de eerste 23 Belgische besmettingen uit hetzelfde hotel kwamen in Obereggen, dan lijkt het me logisch dat hij anders zou gereageerd hebben. Dat zou er nog aan ontbroken hebben.
Ik neem aan dat Van Ranst ook wel het verschil kent tussen ‘de leiding nemen op een lijst met het aantal doden in verhouding tot het aantal inwoners’ en ’tegenhouden’ of ‘beletten’ dat het virus volop kan woeden in het land, maar zijn antwoord lijkt goed op dat van iemand die in het nauw gedreven werd. En hij besluit dat ‘topantwoord’ met ‘We hadden op dat moment toch al de raad gegeven om de huisarts te bellen bij symptomen en thuis te blijven.’
De dertien uit de reportage geven toe dat ze, toen ze nog geen symptomen vertoonden, het virus ruim doorgegeven hebben. Ze hadden toen geen reden om de huisarts te bellen. Bij sommige kwamen de symptomen pas enkele dagen na hun terugkeer en dan hadden ze al familieleden, vrienden, kennissen en dorpsgenoten besmet, uiteraard met het reproductiecijfer 2,5.
Ik heb het dus, zoals veel andere kijkers, moeilijk met die antwoorden van zeer intelligent geachte geleerden. Ik vind trouwens dat ‘inschattingsfout’ een eufemisme is. Dat is een woord of een formulering met een verzachtend, verhullend of verbloemend karakter. Eufemismen worden gebruikt ter vervanging van aanduidingen die men bedreigend, kwetsend, onfatsoenlijk, onaangenaam of in een andere zin te negatief vindt. Voorbeelden: zelfdoding in plaats van zelfmoord, niet erg slim in plaats van dom, werkzoekend in plaats van werkloos, ongewenste bezoeker in plaats van inbreker, heengaan in plaats van sterven.
Was het niet eerder aangewezen aan onze geleerden te vragen of zij ook niet vonden dat zij een zware fout begaan hadden … uiteraard onopzettelijk.
Reportagemaker Hanne Decoutere doet precies ook mee aan het gebruik van eufemismen. Ze beweert immers: “Je mag niet vergeten dat wij allemaal tijdens de krokusvakantie nog mopjes aan het maken waren over het coronavirus. Dat was iets in China, een ver-van-mijn-bed-show. Je denkt dat de storm wel zal overwaaien, maar dat was niet zo. Enerzijds is het dus een begrijpelijke inschattingsfout geweest. Anderzijds waren er wel heel grote gevolgen.”
(zie Hanne Decoutere: "Er is een groot schaamte- en schuldgevoel bij wie ging skiën tijdens de krokusvakantie" gepubliceerd op woensdag 27 mei 2020)
In de reportage spreekt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) van een algemene onderschatting van het virus: "Wetende dat we alleen konden bouwen op de kennis die er was van een nieuw virus dat de Chinezen mild noemden en anderen spraken zelfs van een milde griep. Het is net iets meer besmettelijk. Voortschrijdend inzicht heeft ons geleerd dat het voor sommige leeftijdsgroepen gevaarlijker was. Nu blijkt wel dat dat een onderschatting was. In plaats van enige fout toe te geven, zegt ze: "We hebben de maatregelen genomen op het juiste moment. De lockdown was nodig op dat moment. We mogen fier zijn: we hebben die curve afgezwakt. Nu zijn we bezig met die tweede golf en moeten we ervoor zorgen dat dit een klein golfje wordt.”
(zie https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20200528_04974067)
Vraag 2: werden de teruggekeerden op afdoende wijze getest?
Verschillende van hen zijn niet die mening toegedaan.
Veel teruggekeerde skiërs vreesden dat ze op vakantie besmet werden met het coronavirus. Ze wilden zich laten testen, maar dat bleek onmogelijk. Dat komt omdat de criteria om te mogen testen bijzonder streng zijn, te streng vinden velen nu. Een patiënt moet koorts hebben én hoesten of ademhalingsproblemen hebben én uit een risicogebied komen. Sciensano, de federale wetenschappelijke instelling en onderzoekscentrum voor de volksgezondheid, de diergezondheid en de voedselveiligheid van België, wijt de enge gevalsdefinitie aan het feit dat er te weinig beschermingsmateriaal ter beschikking was.
Die risicogebieden zijn de eerste dagen na de krokusvakantie heel beperkt: China, Iran, Zuid-Korea en drie provincies in Italië.
Een eerste teruggekeerde: “Er werd mij gezegd dat ik het resultaat van mijn test mocht verwachten binnen de 24 uur. Als ik niets hoorde, dan zou dat betekenen dat mijn test negatief was. Ik wachtte, zoals afgesproken, en ik hoorde niets meer. Ik zette dus mijn gewone leven voort en pas drie dagen later vernam ik dat ik toch positief getest had. In die periode besmette ik vermoedelijk verschillende anderen. Dat was niet mijn bedoeling. Maar ik heb dat vermoedelijk wél gedaan, totaal ongewild."
Van Ranst, die het referentielab in Leuven leidt: “Het kan dat we inderdaad stalen hebben moeten doorsturen naar een ander lab in Aalst, omdat we overladen waren. Dat was het geval toen microbioloog Herman Goossens opriep om meer te testen.”
Het staal ging van het labo in Tienen naar het referentielabo in Leuven. Dat stuurde het staal door naar een ander labo in Aalst, waar het geanalyseerd werd. Zij verwittigden het labo in Tienen en dat belde naar de huisarts die de getuige het slechte nieuws meldde.
Viroloog Herman Goossens en spoedarts Jan Stroobants uit het Middelheim ziekenhuis in Antwerpen zijn de mening toegedaan dat één referentielabo, in Leuven dus, onvoldoende was.
Van Ranst vindt dat ‘onwaar’, een eufemisme voor ‘leugen’: “Geen enkel labo is volledig foutloos”
Een tweede ondervraagde kon niet getest worden omdat hij geen koorts had en niet uit een risicogebied kwam. Zijn huisarts moet daarom liegen om hem toch te kunnen testen. Hij vinkt op het aanvraagformulier aan dat de man wél koorts heeft. "Mijn huisarts heeft de situatie wat moeten inschatten en ik denk dat hij dat heel correct gedaan heeft. Een leugentje om bestwil, maar een terechte beslissing."
Een derde (vrouwelijk) slachtoffer: “Nadat mijn man positief had getest, werden ik en mijn twee zoontjes ook getest. De stalen van mijn zoontjes werden echter nooit geanalyseerd. Er kwamen op dat moment te veel stalen binnen en die van mijn zoontjes waren geen prioriteit. Als één familielid positief test, gaat het labo ervan uit dat alle andere familieleden ook positief zijn. Pas drie weken later kreeg ik door een toevallige telefoon naar haar huisarts het resultaat van mijn eigen test. Ik had ook COVID-19.”
Ik vraag mij af waarom mevrouw en haar kindjes dan getest werden.
Vraag3: Werden jullie gecontacteerd om te weten met wie jullie contact hadden om ook hen in quarantaine te plaatsen?
Ondervraagde 1 kreeg nooit een telefoontje. "Ik ben door niemand gecontacteerd na mijn positieve test. Ik had mij daar nochtans aan verwacht, zeker omdat ik bij de eerste 50 Belgische besmettingen was. Maar vreemd genoeg is er geen enkel contact geweest."
Ondervraagde 3 en haar man werden wel opgebeld door een contact- opspoorder. Ze gaven alle informatie door maar volgens hen werd er niets mee gedaan.
Besluit
Als onze experten een afwachtende houding aannamen tegenover een onbekend virus omdat ze nog niet overtuigd waren van de kracht ervan, hadden ze dan niet het zekere voor het onzekere moeten nemen? Ze verspilden kostbare tijd en daar werd een (te) hoge prijs voor betaald.
‘Hadden we het geweten, dan hadden we het anders gedaan” is volgens mij geen verontschuldiging maar een zware fout. Men moet dat kunnen/durven toegeven.
Dat er telkens weer gezegd wordt dat de toestand in andere landen gelijkaardig was, is eerst en vooral niet volledig correct, maar dat is evenmin een excuus.
Dat ze sinds het ogenblik dat het virus ons land binnenkwam veel bijgeleerd hebben, dat zal zeker juist zijn, maar hadden ze niet eerder met bundeling van alle krachten door de talloze virologen die we dagelijks op TV hun mening hoorden verkondigen, een completere handleiding kunnen opstellen met alle gevaren en alle te nemen voorzorgmaatregelen?
Als we alle tekortkomingen op een rijtje zetten (mondmaskers, testen, gebrekkige en late aanschaffing daarvan, late reactie, verwaarlozing van rust- en verzorgingstehuizen), dan is er volgens mij geen reden voor fierheid. Men had de crisis veel sneller onder controle moeten/kunnen krijgen.
Bronnen
https://www.msn.com/nl-be/nieuws/coronavirus/van-ranst-fouten-welke-zou-ik-gemaakt-hebben/ar-BB157dsy
https://theworldnews.net/be-news/wat-liep-er-fout-in-eerste-cruciale-weken-coronacrisis-in-ons-land-en-wat-kunnen-we-eruit-leren-volg-pano-hier-live
|
