|
Eerst even terug naar Erfgoeddag 2011
Op 1 mei 2011 werd voor de elfde keer een Erfgoeddag ingericht.
Op die dag wil men publiek, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel sensibiliseren rond cultureel erfgoed opdat iedereen op een eigentijdse, kwalitatieve en zinvolle manier zou omgaan met het cultureel erfgoed in zijn dagelijkse omgeving.
Ik schreef daarover toen een blogartikel met de titel Heeft Middelkerke misschien geen erfgoed, omdat ik tot mijn grote verbazing moest vaststellen dat onze gemeente daar niet aan deelnam.
Eén van de door de gemeentelijke archivaris aangehaalde redenen was toen dat deelnemen aan monumentendag EN aan erfgoeddag te veel van het goede zou zijn.
Middelkerke zou er al jaren voor pleiten om afwisselend een Open Monumentendag en een Erfgoeddag te organiseren. Men vindt dat het voor eerder kleine gemeenten niet altijd evident is om tijdens hetzelfde kalenderjaar een programma te maken over beide onderwerpen.
Op 1 mei 2011 vierde de Belle Vue zijn honderdjarig bestaan. Bij die gelegenheid zou het organiseren van een binnen- en een buitententoonstelling de erfgoedplannen doorkruist hebben.
Er werd mij wel verzekerd dat de gemeente zeker zou deelnemen aan Open Monumentendag. Deze werd in Vlaanderen voor de 23ste keer georganiseerd op 11 september. Ik ben eens een kijkje gaan nemen.
Maar eerst iets over de betekenis van die dag, in Vlaanderen en in Europa.
Waarom een open monumentendag?
Open Monumentendag Vlaanderen is het grootste cultureel eendagsevenement van Vlaanderen. Elk jaar op de tweede zondag van september, staat het onroerend erfgoed in de kijker, telkens rond een specifiek thema. In 2011 was dat conflict.
Open Monumentendag wil de bevolking in Vlaanderen en ook de overheid sensibiliseren om collectief zorg te dragen voor het onroerend erfgoed en het roerend en immaterieel erfgoed dat er deel van uitmaakt. Zowel het bouwkundig, landschappelijk en archeologisch patrimonium maar ook varend, rijdend, rollend en vliegend erfgoed kan deel uitmaken van het programma.
De verantwoordelijke Vlaamse diensten, voor dit doel gegroepeerd in Open Monumentendag Vlaanderen, worden hierbij ondersteund door verschillende (commerciële) partners en overheden: het Vlaams gewest, de provincies en de steden en gemeenten.
Open Monumentendag in Europa
De idee voor een Open Monumentendag ontstond op Europees niveau. De eerste dag van die aard werd in 1984 georganiseerd door Frankrijk. Het initiatief kende zon succes dat in 1985 op een ministerconferentie een resolutie werd goedgekeurd die aanspoorde tot sensibilisatie van de bevolking voor onroerend erfgoed. Er werd onder meer een beroep gedaan op eigenaars om hun gebouwen open te stellen voor het publiek en er werd aangestuurd op gemeenschappelijke actie door de openbare besturen, partners uit de privésectoren en het verenigingsleven.
Als platform dat het initiatief op Europees niveau kon ondersteunen, werden de European Heritage Days (EHD) in 1991 officieel door de Raad van Europa geïnstalleerd. In navolging van Frankrijk organiseerden een aantal landen al een Open Monumentendag vóór 1991: Nederland in 1987; België, Luxemburg, Malta, Groot-Brittannië (Schotland) en Zweden in 1989.
Het aantal deelnemende landen stijgt elk jaar. In 2010 namen 50 landen deel.
Het thema conflict
Dit jaar werd dus conflict als thema gekozen. Ik keek nogal raar op toen ik dat las. Vooral volgende tekst verwonderde mij: Conflicten zijn bijzonder geschikt als thema voor een Open Monumentendag. Vooreerst omdat mensen en groepen in zowat alle mogelijke gebouwen en landschappen ruzie hebben gemaakt, met woorden of gewapenderhand. Het gaat dus om meer dan bunkers, burchten, forten en kazernes, al zijn die prominent aanwezig. Neen, we hebben ook sociale, gerechtelijke, culturele en religieuze conflicten, de schoolstrijd, communautaire heibel.
In eerste instantie denkt men dus aan burchten, kastelen en versterkte hoeves. Maar later werden ook fortengordels (19de eeuw) en antitankgrachten, bunkerlinies en atoomschuilkelders (20ste eeuw) aangelegd. Nog andere gebouwen hebben tijdens de oorlogen vaak een rol gespeeld: molens en kerken als uitkijktoren, hotels en huizen als verblijfplaats voor de soldaten
Ook de grote militaire begraafplaatsen of de monumenten voor gesneuvelde burgers en soldaten sluiten daarbij aan.
Niet alleen militaire maar ook maatschappelijke twisten komen aan bod. Om het samenleven van mensen in goede banen te leiden en conflicten tussen burgers onderling of tussen burgers en de samenleving te vermijden of op een geweldloze manier te regelen, beschikken we over gerechtsgebouwen, politiekantoren, rijkswachtkazernes en gevangenissen.
Ook door ideologische en sociale conflicten zijn monumenten bewaard gebleven: standbeelden, gebouwen met specifieke identiteitsstijl (neogothiek voor katholieke scholen en modernisme voor de officiële).
Ik weet niet of het ingegeven werd door 9.11 of nine eleven op dezelfde dag, maar ik vind dat wel goed gevonden. Ik kan mij namelijk voorstellen dat het niet eenvoudig is telkens een thema te kiezen dat toepasselijk kan zijn op monumenten. Moet dat eigenlijk wel? Kan men niet beter gewoon zeggen: de monumenten worden (gratis) opengesteld voor het publiek. Niet alle gemeenten zullen trouwens monumenten op hun grondgebied hebben die iets te zien hebben met een conflict.
In Nederland, waar dit jaar al voor de 25ste keer een open monumenten dag/weekend gehouden werd, was het thema voor 2011 Nieuw gebruik oud gebouw. Dat lijkt mij eenvoudiger. Daar beweren ze: herbestemming van monumenten sluit nauw aan bij de missie van Open Monumentendag, behoud, betekenis en herbestemming van monumenten. Oude gebouwen krijgen ongeacht hun leeftijd een nieuw leven, een nieuwe betekenis en kunnen daarmee een verbetering betekenen voor hun omgeving.
Programma in Middelkerke
Vooraleer met mijn bezoek aan de activiteiten te starten wou ik natuurlijk weten op welke tijdstippen ze plaats hadden.
Omdat ik nogal veel gebruik maak van de mogelijkheden van internet raadpleegde ik dus eerst de evenementenkalender van de gemeente. Daar vond ik wel dat men op 11 september 2011 een tentoonstelling kon bewonderen over 50 jaar fotografie op en rond het strand en dat men zich kon inwijden in de geheimen van de golfsport, maar dat was het dan!!
Het cultuurprogramma van de gemeentelijke website vermeldt voor september enkel een (uitverkocht) optreden van An Nelissen.
Dan maar de agenda in De Sirene van september - oktober geraadpleegd. Ook tevergeefs!
Gelukkig wijdde het infoblad twee extra bladzijden aan het gebeuren.
Het programma zag er als volgt uit.
Villa Zéphyrs moest nog maar eens zijn status van paradepaardje bewijzen. Men kon er om 10 uur terecht voor een bezoek onder de leiding van een gids. Inschrijven was noodzakelijk wegens de beperkte ruimte.
Ik had dat dus niet gedaan omdat ik de villa vroeger al enkele keren bezocht en bewonderd had.
Ziehier een foto uit 1955 om het eens niet bij de klassieke kleurenfoto te houden.
Het Grand Hotel Bellevue (of moet ik zeggen Belle Vue of La Rotonde of Zeedijk 300) viert nog steeds zijn 100ste verjaardag. Om 14 uur was er een gidsbeurt.
Omdat ik graag op tijd kom was ik daar om 13u50
maar men had op mij niet gewacht om te beginnen.
Er waren een 80 à 100 geïnteresseerden, veel te veel voor slechts twee gidsen.
Ik zeg gidsen maar mijn groep werd rondgeleid door iemand die volgens een aanwezige, een vrijwilliger- bewoner van het gebouw is. De man deed zijn best maar de groep was te groot en het moest schijnbaar ook rap gaan want er werd nooit gewacht om de uitleg te beginnen tot iedereen aangeschoven was. Dat veroorzaakte grote ontevredenheid omdat de meeste luisteraars meer dan de helft van de uitleg moesten missen. Waarom geen inschrijving zoals voor Les Zéphyrs?
Op zeker ogenblik mocht de groep op de eerste verdieping staan drummen om een appartement te betreden. Ik hoop voor de andere bewoners dat die woonst niet representatief is voor de rest. We doorkruisten ook nog wat gangen, die in een schamele staat verkeren: verouderde elektrische leidingen, half geschilderde muren, halfafgewerkte vloerbekleding, niet de minste versiering. Ik twijfel er niet aan dat er nog restauratiewerken bezig zijn of zullen uitgevoerd worden, maar men had de bezoekers die aanblik moeten besparen. Iedereen is fel onder de indruk van de buitenaanblik en van het verleden van het gebouw en dan zoiets dat een smet werpt op het geheel.
Mijn beoordeling (en die van veel andere bezoekers) luidde dan ook: zeer slechte organisatie!!!!
Om 11 en om 15 uur kon men deelnemen aan een wederopbouwwandeling. Ik koos voor het tweede. Er werd stipt begonnen om 15 uur en
dat was wel een groot succes. Wim Boydens leidde onze groep van circa 25 oudere personen langs de bezienswaardigheden van onze badplaats, om te eindigen met de meest bekende, Grand Hotel Belle-Vue. Hieronder zien jullie links de cottage Sous le Vent, in de Cottagelaan, gebouwd volgens een nieuw ontwerp na de eerste wereldoorlog. Rechts de heropgebouwde cottage, op de hoek van Henri Jasparlaan en Arendlaan, exact zoals ze er ook uitzag vóór die oorlog.
De gids presenteerde ons alles op een deskundige en zeer aangename manier. Ik heb heel wat bijgeleerd. Dat was zeker het meemaken waard, ook voor iemand die toch al wat over Westende- bad weet.
Proficiat Wim en bedankt.
 
Van 10 tot 16 uur kon men doorlopend genieten van een ritje met de retrotram tussen Westende en Middelkerke. Ik ken dat gevoel nog wel van het denderen over de sporen of de felgele kleur, zonder reclame, die het gevaarte beter herkenbaar en dus minder gevaarlijk maakten. Toch maakte de aanblik menige herinnering los aan onze jeugd en onze schooltijd toen we dagelijks het voorrecht genoten om, als haringen in een ton, te pendelen tussen Westende en Oostende.
Toen de wachttijd mijn geduld begon te overschrijden, ben ik maar huiswaarts gekeerd. Ik kan jullie dus enkel de volgende foto uit mijn archief aanbieden, die oud en nieuw tegenover elkaar stelt.
Slotbeschouwingen
De open monumentendag 2011 kon mij dus slechts voor twee derden behagen, omwille van de ervaring in de Belle Vue.
Verder, misschien het overwegen waard: waarom wordt de informatie over de betekenis van de open monumentendag zo schaars verspreid op internet? In België vond ik daarover geen enkele website tegen 23 in Nederland.
De Open Monumentendag die ik meemaakte, bereikte enkel de ouderen. Om de jongeren te overtuigen om collectief zorg te dragen voor ons erfgoed zal er wat meer nodig zijn.
Het opgegeven thema is dus schijnbaar moeilijk op te volgen. Kijk maar naar de Middelkerkse voorbeelden: Les Zéphyrs als maatschappelijk conflict tussen rijk en arm? Belle Vue en de wederopbouwwandeling als (kwalijke) gevolgen van een conflict waarin ze niet echt een rol speelden? De tramritten stonden toch niet model voor conflicten?
Waarom dan nog een thema? Maar ja, dat ligt niet aan de gemeente!!
|
