Nu krijg ik misschien de banbliksems van de vrome Westendenaars en andere rooms-katholieke lezers over me heen. Natuurlijk weten zij dat. Ik ben er echter van overtuigd dat niet iedereen dat weet, vandaar …
Ik heb gezien dat er al enige tijd een geel bord naast de ingang van de Sint-Laurentiuskerk in Westende - dorp staat. Die wordt namelijk gerestaureerd. Ziehier de tekst op dat bord.

Het betreft ‘fase 1’, dus volgt er nog minstens een tweede.
Zoals jullie zien is de opdrachtgever de ‘Kerkfabriek Sint-Laurentius’ met subsidies van de Vlaamse gemeenschap, de provincie en de gemeente.
Die kerkfabriek is namelijk de eigenaar van de kerk.
Kerkfabrieken zijn openbare besturen. Elke parochie heeft er één. Dat betekent dat er negen zijn in Middelkerke, verdeeld over 12 kerken en kapellen.

Het Latijnse woord fabrica (= constructie) werd in de Romeinse tijd reeds gebruikt voor een 'constructie ten behoeve van het algemeen belang'. In combinatie met het woord kerk (fabrica ecclesiae) wordt het al vanaf de 6e eeuw gebruikt om het geheel aan te duiden van de gelden of bezittingen bestemd voor het onderhoud en de verfraaiing van het kerkgebouw en later ook voor het uitoefenen van de eredienst.
In het Nederlands heeft de hedendaagse term ingang gevonden als vertaling van het Franse fabrique de l'église.
De inrichting, werking en bevoegdheid van de kerkfabrieken werden bij Napoleontisch decreet van 30 december 1809 geregeld. Wie daar meer wil over weten, kan het nalezen op Wikipedia.
Een modern decreet van 7 mei 2004 bevat de huidige wetgeving.
In België zijn de kerkfabrieken onderworpen aan het gezag van de kerkelijke overheid en aan dat van de burgerlijke overheid, gemeente en provincie, die de voorstellen van de kerkraad moeten adviseren.
Het beheer van de kerkfabriek wordt namelijk opgedragen aan een kerkraad.
Die bestaat uit vijf leden. Een door de bisschop aangestelde verantwoordelijke van de parochie, in de meeste gevallen de pastoor, maakt er van rechtswege deel van uit. De raad wordt driejaarlijks gedeeltelijk vernieuwd. De herverkiezing gebeurt door de kerkraad zelf. Iedereen die rooms-katholiek is, woonachtig is in de gemeente(s) van de parochie, tussen 18 en 75 jaar oud is en zelf niet bezoldigd wordt door de kerkfabriek, kan zich kandidaat stellen. Deze kandidaten worden aan de parochiegemeenschap publiek gemaakt. De kerkraad kiest in hun midden een voorzitter, secretaris en penningmeester.
Omdat er in Middelkerke meer dan 4 parochies zijn, bestaat hier ook een centraal kerkbestuur. Het heeft zijn zetel in de parochie Wilskerke. Dat is de gesprekspartner van het gemeentebestuur. Het krijgt van de verschillende kerkfabrieken een meerjarenbegroting, waarin het de prioriteiten bepaalt.
De kerkfabriek heeft als taak de eredienst mogelijk te maken. Dit betekent dat zij instaat voor het onderhoud van het kerkgebouw, het orgel, de liturgische kleding en het liturgisch vaatwerk. Ook zorgt ze voor de aankoop van hosties, miswijn, kaarsen en eventueel nieuw linnen of vaatwerk. Verder betaalt zij de ‘casuelen’ van priester en organist. De kerkfabriek heeft haar inkomsten uit de verkoop van kaarsen, een deel van de collecte, de misintenties, in bijzonder bij uitvaarten en huwelijken. Verder heeft een kerkfabriek vaak gronden, die verpacht worden, of eigendommen die verhuurd worden. Meestal slaagt de kerkfabriek er niet in om een begroting in evenwicht in te dienen bij het gemeentebestuur en de provincie. Deze zijn dan verplicht om de tekorten aan te vullen. Bijzonder zware kostenposten zijn vaak binnen- en buitenrestauratie van het gebouw en de restauratie van het orgel. Doordat hier grote budgetten moeten worden vrijgemaakt, raken deze projecten vaak op de lange baan.

In mijn jeugd had ik altijd de indruk dat deel uitmaken van de kerkraad een voorrecht was voor de rijke boeren en politici van de toenmalige CVP of beide tegelijk. Het lidmaatschap werd vaak van vader op zoon overgedragen. Er waren wel verkiezingen maar in de schoot van de kerkraad zelf. Ik heb ook altijd gehoord dat de kerkfabriek rijk was en eigenaar was van veel gronden in Westende. Het is zeer moeilijk daar meer over te weet te komen omdat nauwelijks geïnformeerd wordt over de Westendse kerkfabriek en over de leden ervan.
Daarom ben ik zo verbaasd als ik waarnemend burgemeester Michel Landuyt hoor zeggen op 27 december 2007 'De kerken halen een forse hap uit ons budget’. Is onze kerkfabriek dan niet rijk meer?
Ik begrijp natuurlijk wel dat ze tegenwoordig minder inkomsten hebben door minder kerkbezoek en meer burgerlijke uitvaarten.
Vele onder ons, vooral de niet-gelovigen, zijn er waarschijnlijk niet zo mee opgezet dat de gemeente moet opdraaien voor de kosten aan de kerkgebouwen. Welke politiek voert ons gemeentebestuur daarin?
Ik lees in ‘De Sirene’ van juli-augustus 2007:
“Het onderhoud en de restauratie van dit waardevol bouwkundig erfgoed is niet goedkoop maar wel noodzakelijk. Vaak zijn niet alleen de gebouwen op zich architecturaal waardevol, de meeste kerken herbergen ook een belangrijke collectie kunstvoorwerpen en meubilair. De Middelkerkse kerken zijn niet alleen centra van bezinning maar ook van kunst en cultuur.”
Niet slecht, hé voor een paars bestuur?
Niet enkel in crisistijd, maar uit het oogpunt van goed bestuur en besparing van gemeenschapsgelden, kan men zich ook afvragen of het nog verantwoord is, zoveel kerkgebouwen en zoveel kerkraden in stand te houden.
Fusie is overal het ordewoord. Gemeenten werden er het slachtoffer van, bedrijven willen erdoor hun winsten beveiligen, voetbalploegen willen samen betere resultaten behalen, de staat maakt van het leger een afgeslankte groep, zo klein dat het de vijand straks ongezien zal kunnen benaderen. Aan de kerken wordt echter niet geraakt. Integendeel, die van andere dan van de rooms-katholieken komen erbij en moeten van dezelfde financiële steun kunnen genieten.

Af en toe een culturele organisatie in de één of andere kerk, vind ik wel wat weinig om het behoud van al onze kerken en fabrieken te rechtvaardigen.

Bronnen

27-09-2009, 00:00 Geschreven door stammer
Reageren (0)